علت الحاق چین به توافقنامه پاریس/همراهی جامعه جهانی یا منافع ملی؟

به گزارش پایداری ملی، طی گزارشی با عنوان «توافقنامه پاریس؛ خط بطلان بر مزیت منابع فسیلی ایران/ هزینه ۵۲ میلیاردی برای نادیده گرفتن مزیت» به این موضوع پرداخت که کشورهای جهان در مواجهه با موافقت‌نامه تغییر اقلیم پاریس به دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند. گروه اول کشورهای فاقد منابع فسیلی نفت و گاز که به شدت به دنبال ایجاد همگرایی بین‌المللی برای اجرای موافقت‌نامه پاریس هستند. اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین عضو این گروه از کشورها است. در مقابل کشورهای دارای منابع فسیلی نفت و گاز عموماً یا مخالف موافقت‌نامه پاریس هستند یا سعی در همراهی ظاهری با آن دارند. بر این اساس، الحاق کشورما به این توافقنامه نیز، به معنای خط بطلان کشیدن بر مزیت منابع فسیلی کشور است.

 بررسی جایگاه چین به عنوان یکی از قدرت‌های نوظهور اقتصادی در این دسته‌بندی از اهمیت بالایی برخوردار است. به عقیده برخی از کارشناسان همراهی و موافقت چین با موافقت‌نامه پاریس از منظر حمایت از محیط‌زیست و همراهی با جامعه جهانی است. در حالی که بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد موافقت‌نامه پاریس در راستای منافع ملی چین است و حتی بدون این معاهده بین‌المللی، چین همچنان مجبور به طی مسیر فعلی و اتخاذ سیاست‌های در نظر گرفته شده خود خواهد بود.

علی علوی، کارشناس حوزه انرژی  با اشاره به گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا(EIA)، گفت: چین بزرگ‌ترین منتشرکننده گازهای گلخانه‌ای و بزرگ‌ترین واردکننده انرژی در جهان است؛ به‌طوری‌که طبق این گزارش ۴۳ درصد از رشد مصرف انرژی در دنیا به دلیل افزایش مصرف انرژی چین بوده است. این در حالی است که به جز زغال‌سنگ، چین منابع انرژی قابل اتکایی ندارد و در مورد زغال‌سنگ هم با این وجود، بزرگ‌ترین واردکننده زغال‌سنگ جهان است. زیرا منابع داخلی نیاز روز افزون صنعت این کشور را پاسخگو نیست. به همین جهت سیاست‌مداران چینی برای افزایش امنیت انرژی خود مجبور به حرکت به سمت انرژی هسته‌ای و تجدید پذیر شده‌اند و در این راستا گام های زیادی نیز برداشته‌اند.

وی ادامه داد: همان‌طور که در شکل ‏۵‑۲ مشاهده می‌شود، چین با ۲۱ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاه هسته‌ای در حال ساخت، بزرگ‌ترین کشور دنیا در ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای است. علاوه بر این بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) این کشور در نظر دارد در مجموع ۸۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاه هسته‌ای به شبکه برق خود بیفزاید. علاوه بر این به دلایل ذکر شده، کشور چین در انرژی‌های تجدید پذیر نیز سرمایه‌گذاری هنگفتی کرده است.

                                                                                                    شکل ‏۵ ‑ ۳ برنامه رشد ظرفیت نیروگاهی غیر فسیلی در چین تا سال ۲۰۳۰

به گفته علوی در واقع چین بزرگ‌ترین کشور دنیا در حرکت به سمت استقلال از منابع فسیلی است و این را می‌توان در برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای توسعه انرژی‌های هسته‌ای و تجدید پذیر دید. هدف قابل درک چین از این سیاست افزایش امنیت انرژی خود در جهان امروز است. چراکه چین در دسته‌بندی ذکر شده در ابتدا، جزو کشورهای فاقد منابع فسیلی دسته‌بندی می‌شود و طبیعی است که حرکت به سمت استقلال از منابع فسیلی از این کشور مشاهده شود. چون با این اقدام امنیت آینده انرژی چین وضعیت مطلوب‌تری خواهد رسید.

آیا بدون موافقت‌نامه پاریس، چین باز هم مسیر فعلی را طی می کند؟

 چین در برنامه مشارکت ملی مدنظر (INDC) خود در موافقت‌نامه پاریس که به دو زبان چینی و انگلیسی منتشرشده، تعهدات زیر را اعلام کرده است:

• تلاش برای رسیدن به اوج میزان انتشار مطلق در سال ۲۰۳۰ و سعی در تحقق این هدف قبل از سال مذکور
• کاهش شدت انتشار گازهای گلخانه‌ای (بر پایه تولید ناخالص داخلی) خود نسبت به سال ۲۰۰۵ به میزان ۶۰ تا ۶۵ درصد.
• افزایش سهم سوخت‌های غیر فسیلی در سبد انرژی کشور به حدود ۲۰ درصد
• افزایش حجم جنگل‌ها به میزان ۴.۵ میلیارد مترمکعب بیش از سال ۲۰۰۵

در نگاه اول تعهدات ارائه شده توسط چین در برنامه مشارکت ملی مدنظر این کشور، قابل توجه به نظر می‌رسد. چراکه این کشور اعداد بسیار بالایی برای تعهدات خود در نظر گرفته است و این ممکن است تعجب برخی از سیاست‌مداران کشورهای دیگر را در پی داشته باشد. اما بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد به دلیل موارد ذکر شده، چین گریزی از حرکت به سمت کاهش مصرف انرژی ندارد و از این رو موافقت‌نامه پاریس در مسیر برنامه‌های ملی این کشور قرار دارد. شاهد این امر اجرای در حدود ۴۰ تا ۵۰ درصدی تعهدات این کشور قبل از تصویب موافقت‌نامه پاریس است.

درواقع چین تعهداتی در موافقت‌نامه پاریس پذیرفته که نیمی از آن را قبل از انعقاد موافقت‌نامه به دلیل منافع ملی خود انجام داده است و نیم دیگر را حتی بدون این موافقت‌نامه اجرایی خواهد کرد. از طرف دیگر به دلیل کناره‌گیری ایالات‌متحده آمریکا از موافقت‌نامه پاریس، در دست‌گیری رهبری کشورهای جهان برای مقابله با گرمایش جهان از منظر سیاسی برای چین از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو چین با اجرای تعهدات خود در موافقت‌نامه پاریس علاوه بر نمایش چهره‌ای محیط‌زیست دوست از خود در جهان، در خلأ آمریکا رهبری کشورهای جهان را در کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل در دست می‌گیرد و با یک تیر، دو نشان را هدف قرار می‌دهد.