استحکام روابط دولت و دانشگاه با کاهش موانع دریافت گرنت

اگرچه بالاترین سطح تحصیلات عالی در کشورمان، «دکتری» است و آنهایی که در این مقطع تحصیل می‌کنند را می‌توان از زمره برترین متخصصان کشور خواند که می‌توان روی تخصص شان حساب ویژه باز کرد، اما حمایت از ایشان آن گونه که باید منسجم و ساختار مند نیست.

 

به گزارش «تابناک»، چندی پیش چهارمین فراخوان حمایت از رساله‌های دکتری توسط صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری منتشر شد، فراخوانی که به گفته مجریان آن برای استفاده حداکثری از ظرفیت‌های علمی داخل کشور منتشرشده است.

البته ناگفته نماند که انتشار فراخوان برای حمایت از رساله‌های دکتری تنها به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خلاصه نمی‌شود و نهاد‌ها و ارگان‌های مختلفی در این زمینه فراخوان منتشر می‌کنند؛ از سازمان انرژی اتمی گرفته تا مرکز مطالعات پدافند غیرعامل و هرکدام از آن‌ها هم شرایط مختلفی را برای پذیرش رساله‌های دانشجویان مقطع دکتری معرفی می‌کنند.

به عنوان نمونه، ستاد توسعه زیست فناوری در یکی از فراخوان‌های خود اعلام کرد که از پایان‌نامه‌های دانشجویان دکتری که موضوعات آن‌ها منطبق با اولویت‌های تعیین شده گروه پژوهش، زیرساخت و توسعه فناوری باشد، حمایت می‌کند و بدین منظور مبلغ ۶۰ میلیون ریال را برای هر پایان نامه مرتبط اختصاص می‌دهد که ۳۰ میلیون ریال به دانشجو و ۳۰ میلیون ریال هم به استاد راهنما تعلق می‌گیرد.

در بررسی فراخوان‌های منتشرشده برای حمایت از رساله‌های دانشجویان دکتری مشخص می‌شود که انتشار چنین فراخوان‌هایی جزیی از وظایف تعریف شده برای برخی نهاد‌ها و ارگان هاست، اما سوال این است که آیا این نهاد‌ها در انجام این وظیفه خود موفق عمل کرده اند؟ آیا این فراخوان‌ها نشان از عملیاتی شدن وظایف ذاتی نهاد‌های علمی-تحقیقاتی کشور می‌دهد؟ و از همه مهمتر اینکه این فراخوان‌ها چقدر توانسته اند دانشجویان دکتری را برای همکاری با این نهاد‌ها ترغیب کند؟

یکی از فارغ التحصیلان مقطع دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد که درزمان تحصیل توانسته از حمایت مالی (گرنت) یکی از نهاد‌های شهری برای تکمیل پایان نامه خود استفاده کند به «تابناک» می‌گوید: من برای انتخاب موضوع پایان نامه ام از اولویت‌های تعیین شده یکی از نهاد‌ها بهره بردم و همین مساله موجب شد که بتوانم حمایت مالی این نهاد را برای تکمیل پایان نامه به دست آورم.

او اضافه می‌کند: با مبلغی که از سوی این نهاد دریافت کردم توانستم بخشی از هزینه‌های دانشگاه را پرداخت کنم.

 

به گفته این فارغ التحصیل دانشگاه آزاد، در زمان انتخاب موضوع به توصیه یکی از اساتید به سایت الکترونیکی ارگان‌های مختلف مراجعه کرده و با اولویت‌های پژوهشی آن‌ها آشنایی پیدا کردم و سپس ارگانی که اولویت‌های پژوهشی آن به علایق من نزدیک بود برای دریافت حمایت مالی انتخاب کردم.

او ادامه می‌دهد: به دانشجویان دانشگاه آزاد و سراسری مقطع دکتری پیشنهاد می‌کنم که از فرصت ایجاد شده از سوی برخی نهاد‌ها برای حمایت از پایان نامه هایشان استفاده کنند البته این حمایت مالی شاید مبلغ قابل ملاحظه‌ای نباشد، اما می‌تواند بخشی از هزینه‌های مالی دانشجویان را پوشش دهد.

درحالی که این فارغ التحصیل دانشگاه آزاد از دریافت حمایت مالی یکی از نهاد‌های شهری ابراز رضایت می‌کند، یکی از دانشجویان رشته پژوهش هنر دانشگاه سراسری از بدقولی یکی از سازمان‌ها در پرداخت مبلغ مورد نظر حمایت مالی (گرنت) گلایه دارد. او می‌گوید: اگرچه موضوع پایان نامه من با اولویت پژوهشی یکی از سازمان‌ها مرتبط بود، اما زمانی که پایان نامه به اتمام رسید و متن آن را در اختیار مسئولان مربوطه سازمان قراردادم، استقبالی از پایان نامه من نشد.

این فارغ التحصیل می‌افزاید: من حدود ۱ سال و نیم برای تکمیل این پایان نامه تلاش کردم و سعی کردم که تمامی مولفه‌های مورد نظر سازمان مربوطه را هم در انجام پایان نامه رعایت کنم، اما متاسفانه این سازمان پس از ماه‌ها دست به سر کردن من، اعلام کرد که نمی‌تواند از پایان نامه من حمایت مالی کند.

او ادامه می‌دهد: دلیل این سازمان برای عدم حمایت از موضوع پایان نامه من این بود که پایان نامه‌های دیگری هستند که با اولویت‌های پژوهشی این سازمان مطابقت بیشتری دارند و سازمان ترجیح می‌دهد که حمایت از آن پایان نامه‌ها را در اولویت قراردهد.

نگاهی به اظهارات دو فارغ التحصیل مقطع دکتری که تجربیات متفاوتی از دریافت حمایت مالی سازمان‌ها و ارگان‌ها از پایان نامه‌های خود دارند نشان می‌دهد که نمی‌توان حکمی کلی برای اثرگذاری یا بی اثر بودن فراخوان‌های موسسات تحقیقاتی، مراکز پژوهشی وابسته به نهاد‌های دولتی در ترغیب دانشجویان دکتری صادر کرد، اما نکته‌ای که نباید فراموش شود این است که انتشار فراخوان‌های حمایت از رساله‌های دکتری اقدامی لازم، اما کافی نیست.

به عبارت دیگر سازمان و ارگان‌هایی که در چارت وظایفشان حمایت از رساله‌های دکتری قرار دارد باید شرایط را برای حمایت مالی از دانشجویان مقطع دکتری تسهیل کنند و همراهی بیشتری با دانشجویان داشته باشند.

رصد شرایط پذیرش طرح‌های دانشجویی و گفت‌وگو با یکی از فارغ التحصیلان رشته پژوهش هنر حکایت از آن دارد که برخی سازمان‌ها تنها برای رفع تکلیف اقدام به انتشار فراخوان می‌کنند و اولویت‌های پژوهشی ذکر شده از سوی آن‌ها گاهی آن چنان غیرشفاف و ناواضح است که می‌تواند یک دانشجو یک سال و نیم برای تکمیل موضوعی تلاش می‌کند و درنهایت با مخالفت سازمان مربوطه مواجه می‌شود.

در واقع سازمان‌هایی که حمایت از رساله‌های دکتری بخشی از وظایف تعریف شده آن هاست باید اولویت‌های پژوهشی خود را به خوبی برای دانشجویان شفاف سازی کنند و در گام بعدی تسهیلات بیشتری را برای حمایت از دانشجویان دکتری فراهم کنند و میزان محدودیت‌ها برای دریافت کنندگان حمایت مالی را کاهش دهند تا ارتباط میان دانشگاه، دولت و بخش خصوصی محکم‌تر شود.