شهرها بهعنوان کانونهای تمرکز جوامع انسانی از ابعاد مختلف مدیریتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، عمرانی و ... دارای اهمیت بوده و هماکنون در سطح جهانی بیش از نیمی از جمعیت جهان را در خود جای دادهاند. بر اساس گزارش سازمان ملل قریب به 55 درصد از جمعیت جهان هماکنون ساکن شهرها هستند و تا سال 2050 این رقم به بیش از 65 درصد خواهد رسید.
در کشور ما نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلایل متعدد ازجمله رشد و توسعه صنعتی شدن کشور، افزایش مهاجرت از روستا به شهر، روند شهرنشینی طی دهههای گذشته رشد صعودی داشته است و میزان شهرنشینی در ایران بیش از میانگین جهانی شده است.
همین تمرکز جمعیت، تمرکز داراییها و امکانات در شهرهاست که دشمنان را ترغیب میکند که شهرها را مورد تهدید قرار دهند. برای مثال یکی از راهبردهای آمریکا در جنگهای شهری، در کشورهای یوگسلاوی و عراق انهدام زیرساختهای شهری مانند آب و برق، فاضلاب و حملونقل بود بدینگونه که با اختلال یا نابودی آنها زندگی مردم دچار مشکل شده و دولتها نمیتوانند در زمان کوتاهی این نیازها را برطرف نمایند و همین امر موجب نارضایتیهایی در سطح جامعه شده و با تبلیغات و کار روانی توسط دشمن این نارضایتیها تبدیل به شورش و مقابله با دولتهای محلی میگردد و با یک عملیات نظامی محدود موجبات فروپاشی دولتها را فراهم میآورد. در حقیقت میتوان گفت که هدف دشمن از تهدیدات شهری، تضعیف دولت و انهدام قدرت آن در اداره امور مردم در شهرهاست.
بر همین مبنا آمادگی و هماهنگی، آموزش و ارتقای برنامههای مقابلهای، تجهیز، تمرین و رزمایشها میتواند موجب کاهش آسیبپذیریهای ما در حوزههای مختلف شهری شده و توان مدیریتی و هماهنگی دستگاههای اجرایی شهر را ارتقاء دهد.
سازمان پدافند غیرعامل کشور بهعنوان متولی رصد، پایش و کنترل تهدیدات و با توجه به اهمیت صیانت از مردم و زیرساختها از اواخر سال 1395 معاونت امور شهری و تهران را در ساختار سازمانی خود راهاندازی نمود. هماکنون معاونت امور شهری پدافند ارتباط مستقیمی با شهرهای بالای 200 هزار نفر که 75 درصد از جمعیت کشور را در خود جای دادهاند، دارد و در کلیه این شهرها مدیریت پدافند غیرعامل زیر نظر مستقیم شهرداران شکلگرفته است.
موضوع دیگری که باید در شهرها به آن توجه نمود موضوع توسعه فناوریهای نوین و تهدیدات متصور در آن است. برای مثال ما در کنار حمایت از توسعه شهرهای هوشمند و ارائه خدمات در فضای سایبر در شهرها فعالیتهای سایبری بر این باوریم که در استفاده از این فناوریها میبایست الزامات و ملاحظات پدافندی مورد بررسی قرار گرفته و ضعفها و نواقص آنها برطرف گردد که در حال حاضر در حال تهیه این دستورالعملها و آییننامهها و ضوابط هستیم.
یکی دیگر از اقداماتی که در معاونت شهری سازمان پدافند غیرعامل در دستور کار خود قرار دارد مربوط به حوادث CBRN است. منظور از این حوادث تهدیدات حوزههای Chemical, biological, radiological and nuclear defense است. در شرایط فعلی آتشنشانها خط مقدم مواجه با این حوادث هستند که بهعنوان یک تهدید انسانساخت در شهرها مطرح بوده و بهطور معمول ما شاهد نمونههای زیادی از آن در سطح کشور هستیم. لذا لازم است سازمانهای آتشنشانی در شهرهای کشور مجهز به تجهیزات موردنیاز شده و با آموزش و تمرین با آمادگی کامل به مقابله با این حوادث بپردازند. در سال جاری معاونت امور شهری تلاش دارد تا هرکدام از شهرهای پرجمعیت ما یک ایستگاه مجهز مقابله با این مدل حوادث را داشته باشد. این برنامه هماکنون تحت قالب یک تفاهمنامه فیمابین سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، شهرداریها و سازمان پدافند غیرعامل کشور در حال پیگیری میباشد که امیدواریم تا پایان سال به نتایج خوبی رسیده و بتوانیم خبرهای خوبی را در این حوزه ارائه نماییم. انشاءالله.