عراق، دروازه تجارت ایران با جهان

در شرایطی که تحریم ها صادرات نفتی ایران را به طور ملموسی کاهش داده و مشتریان نفتی با مشکلاتی در راه خرید نفت از ایران مواجه هستند، بازار تجارت ایران در عراق همچنان داغ است . گزارش ها حاکی از آن است که 72 درصد از صادرات ایران به عراق می رود و واردات عراق از ایران در سال جاری 15 درصد رشد داشته است. اکنون می توان به جرات گفت که عراق در صدر فهرست وارد کنندگان کالا از ایران قرار دارد.

این در حالی است که با مجوز رئیس جمهور آمریکا از روز دوشنبه تحریم هایی علیه ایران اعمال می شود که هدف اصلی آن کاهش ارزش ریال است. به موجب این تحریم ها تمامی موسسه های خارجی که اقدام به خرید یا فروش مقادیر قابل توجهی از ریال ایران کرده باشند، جریمه می شوند. همچنین محدودیت هایی نیز در مورد انباشته های ریالی در بانک های خارجی اجرا می شود. ارزش ریال ایران تحت تاثیر تحریم های پیشین آمریکا و متحدانش به نصف کاهش یافته است. از سوی دیگر تحریم های جدید آمریکا بخش خودروسازی ایران را نیز نشانه می گیرد و این در حالی است که عراق بزرگترین بازار خارجی خودروهای ساخت ایران به شمار می رود.

سازمان توسعه بازرگانی ایران اعلام کرد که 72 درصد صادرات ایران به عراق انجام می شود و این در حالی است که عراق اعلام کرده است که میزان وارداتش از ایران در سال جاری میلادی 15 درصد رشد داشته است.به گزارش سایت المانیتور، کیومرث فتح الله کرمانشاهی، نایب رئیس اتاق توسعه بازرگانی ایران در این باره گفت: «72 درصد از مجموع صادرات ایران به خارج به کشور عراق انجام می شود و این کشور اولین کشور است که کالاهای ایرانی را خریداری می کند.»

ایران چند سال است که به دلیل پیگیری برنامه هسته ای اش از سوی جامعه غربی و سازمان ملل متحمل تحریم های سنگینی شده است. غرب مدعی است که ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته ای است و برای همین این کشور را تحت تحریم قرار داده در حالی که ایران این ادعا را کاملا رد کرده و می گوید که برنامه های هسته ای اش صرفا جنبه های صلح آمیز دارد.

در همین رابطه جای کارنی، سخنگوی کاخ سفید روز چهارشنبه 26 ژوئن اعلام کرد که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا چراغ سبز نشان داده که آن دسته از کشورها و شرکت های خارجی که مقادیر متنابهی ریال در اختیار دارند یا میزبان حساب های ریالی ایران هستند مورد تحریم قرار بگیرند.در حال حاضر ارزش ریال ایران به دلیل اعمال تحریم های بین المللی در پایین ترین سطح خود به سر می برد.

تحریم های جدید امریکا قرار است شامل صنایع خودروسازی ایران شود و این در حالی است که عراق بزرگ ترین خریدار تولیدات خودروی ایران در خارج محسوب می شود.احسان الشمری، تحلیلگر مسائل سیاسی در این باره می گوید: «ایران در حال حاضر به وجود عراق قانع است، این کشور فعلا تنها مجرای تنفسی ایران محسوب می شود، از این رو طبیعی است که معظم صادرات آن به این کشور انجام شود.»

وی همچنین می گوید: «آنچه به ایران کمک می کند تا هر چه بیشتر بتواند در بازارهای عراق نفوذ کند، میزان مصرف بالای جامعه عراق است.»

شمری بر این اعتقاد است که گسترش روابط ایران و عراق به این شکل به ضرر روابط خارجی عراق به ویژه با ایالات متحده امریکا که تداوم برنامه هسته ای ایران را خطری برای مصالح و امنیت خود می داند، تمام خواهد شد.

این تحلیلگر مسائل سیاسی همچنین می گوید: «ایران به عراق به ویژه در این مرحله حساس بسیار نیاز دارد، نه فقط برای این که کالاهایش را بفروشد بلکه حتی برای این که بتواند کالاهایش را به دیگر کشورهای جهان صادر کند یا حتی بتواند پول هایی که می خواهد به دمشق و بیروت برساند را از طریق بغداد بفرستد. شاید بتوان گفت الآن عراق، خروجی اقتصادی ایران به جهان محسوب می شود.»

کشورهای غربی مدعی هستند که ایران از حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه حمایت مالی و تسلیحاتی برای مبارزه با مخالفانش می کند.

ماجد الصوری، کارشناس عراقی در امور اقتصاد نیز در این باره می گوید: «افزایش تعاملات تجاری با ایران به این کشور کمک می کند که بتواند خود را از بند بخشی از تحریم ها برهاند. افزایش فشارهای بین المللی علیه ایران به بازرگانان عراقی این فرصت را داده است تا بتوانند با همتایان ایرانی شان به طور نقدی معامله کنند و دیگر حواله های بانکی در میان نباشد، یعنی همان نوع داد و ستد چمدانی مرزی مرسوم، این مساله سبب شده تا تقاضا برای دلار در داخل عراق افزایش یابد.»

وی در ادامه می افزاید: «ارتباط میان بازرگانان از ملیت های مختلف امری طبیعی است که از مرزها هم فراتر نمی رود اما بر مصالح ملی تاثیر می گذارد.»

الصوری تاکید می کند، انعطافی عراقی با دولت ایران وجود دارد، این انعطاف بسیاری شبیه انعطاف برخی کشورها با عراق در دوران تحریم های اقتصادی اش در دهه نود میلادی است. ایران تلاش می کند نهایت استفاده را از کشورهای همسایه ببرد. اکنون شاهد رابطه اقتصادی نزدیکی میان ایران با روسیه و هند هستیم. ایران همچنین تلاش دارد تا لوله های گازی خود را به رغم اعتراض شدید امریکا به پاکستان برساند. تبادلات تجاری بسیار بالای بغداد و تهران نیز در همین چارچوب می گنجد.»

از سوی دیگر، ناهده الداینی، عضو کمیسیون اقتصادی پارلمان عراق در این باره می گوید: «کنترل مرزها برای این که ببینیم ایران چه چیزی به عراق صادر می کند، بسیار سخت است، به این دلیل که مراکز مبادلات تجاری مرزی دو طرف متعدد است و مرزهای ما نیز با یکدیگر طولانی است. آن چه صادرات را آسان می کند، درک طبیعت مصرف در جامعه عراق است. مصرف کنندگان عراقی  از برخی کالاهای مصرفی به شدت استقبال می کنند بدون این که به محتوای آن توجهی داشته باشند.»

الداینی همچنین می گوید: «یک شبهه وتوی سیاسی برای اجرای تعرفه های گمرکی در عراق وجود دارد که در حقیقت تلاش دارد به ایران امکان دهد تا هر آن چه می خواهد را به عراق صادر کند، حتی برای این هدف حاضرند که صنایع داخلی عراق را نابود کنند.»