دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا از همان روز سه‌شنبه هشتم می (۱۸
اردیبهشت‌ماه) که به طور یک‌جانبه آمریکا را از برجام خارج کرد و فرمانی را
برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران پس از دوره‌های زمانی ۹۰ و ۱۸۰ روزه
امضا کرد، آرزوی مذاکره با ایران را در سر می‌پروراند و سه بار اعلام کرد
که ایرانیان در شرایط فشار اقتصادی هستند و روزی به من تلفن خواهند زد و
خواهند گفت که بیایید توافق کنیم. حال، اما برعکس شده است، مواضع محکم
دولتمردان و سیاسیون در برابر یاوه‌گویی‌های ترامپ به‌گونه‌ای بود که او
خود دست به‌کار شد و روز دوشنبه هشتم مردادماه در یک کنفرانس خبری مشترک با
جوزپه کونته، نخست‌وزیر ایتالیا، برای دیدار با مقامات ایران اعلام آمادگی
کرد و گفت که هیچ پیش‌شرطی هم در این زمینه ندارد. او در حالی این اظهارات
را مطرح کرد که دولتش بعد از خروج از برجام کارزاری همه‌جانبه برای اعمال
فشار علیه ایران به راه انداخته است. بسیاری از مسوولان و فعالان سیاسی با
اعلام مطالبی نسبت به سخنان ترامپ واکنش نشان دادند، آقای حمید ابوطالبی
نوشت که «سال گذشته در مجمع عمومی UN پس از تهدید ملت بزرگ ایران، موضوع
ملاقات دو رییس‌جمهوری مطرح شد؛ اکنون هم پس از خروج از برجام، ملاقات بدون
پیش‌شرط عنوان می‌شود! کسانی که به گفتگو به عنوان روش حل اختلافات در
جوامع متمدن باور دارند، باید به ابزار آن هم ملتزم باشد، احترام به ملت
بزرگ ایران، کاهش خصومت‌ها، و بازگشت آمریکا به برجام، هموارکننده مسیر
سنگلاخ کنونی است؛ گفت‌وگوی تلفنی رؤسای جمهور دوکشور در UN در۱۳۹۲، بر این
باور استوار بود که می‌توان با التزام به ابزار گفتگو در مسیر اعتمادسازی
گام برداشت.
برجام دستاورد التزام به گفتگو است؛ بایدآن را پذیرفت.»
همچنین آقای علی مطهری، نایب‌رییس مجلس مذاکره در این وضعیت را توام با
«ذلت»، «خواری» و «تحقیر» خواند و اعلام کرد که اگر ترامپ از برجام خارج
نشده بود و تحریم‌های جدید به تصویب نمی‌رساند، مذاکرات اشکال نداشت. نکته
جالب‌تر، اما واکنش آقای محمود صادقی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس است که با
انتشار توییتی تأکید کرد که نقض پیمان برجام بدتر از هر پیش‌شرطی است.
ترامپ عاشق ملاقات برای ملاقات است
آقای کمال خرازی، رییس شورای
راهبردی روابط خارجی هم در واکنش به پیشنهاد ترامپ گفت که به نظر می‌رسد
آقای ترامپ عاشق ملاقات برای ملاقات است و چندان به نتایج ملاقات‌های خود و
سخنان متناقض خویش نمی‌اندیشد. اظهارات ترامپ درباره «مذاکره بدون
پیش‌شرط»، اما باعث ذوق‌زدگی غرب‌گرایان شد به‌گونه‌ای که برخی رسانه‌ها و
کانال‌های این جریان به استقبال از این اظهارات رفتند و حتی برخی از
روزنامه‌های حامی رابطه با کدخدا با تغییر تیتر اصلی خود به موضوع مذاکره
مجدد پرداختند؛ برای مثال روزنامه آفتاب یزد، مصاحبه‌ای با حسین موسویان،
دیپلمات سابق وزارت خارجه را منتشر کرد که از درخواست مذاکره ترامپ با
روحانی و جزئیات آن گفته است. همچنین، سردمداران این جریان که پیرو مواضع
انقلابی رییس‌جمهوری در مقابله با آمریکا از اتحاد و همبستگی سخن می‌گفتند،
حال بعد از پیشنهاد ترامپ برای مذاکره بدون شرط، راه‌حل مشکلات را در
مذاکره با آمریکا می‌بینند، این‌ها همان‌هایی هستند که چندوقت پیش به
مسوولان نامه نوشتند و خواستار مذاکره بی‌قید و شرط با ترامپ شدند. برای
مثال مصطفی تاجزاده با انتشار توییتی نوشت که «اگر جای روحانی بودم اعلام
می‌کردم به‌رغم بی‌اعتمادی به ترامپ که به تعهدات کشورش پایبند نبوده،
حاضرم برای نیل به صلح پایدار، درباره همه مسائل به‌ویژه لزوم تغییر رفتار
بی‌ثبات‌ساز آمریکا درخاورمیانه و مداخلات گذشته‌اش در ایران درحاشیه اجلاس
سران در سازمان ملل با اوصریح و شفاف گفتگو کنم.» البته این خوشحالی
غرب‌گرایان دیری نپایید و پیشنهاد مذاکره بدون پیش‌شرط ترامپ با روحانی چند
ساعت بیشتر عمر نکرد! در ابتدا مسوولان جمهوری اسلامی با تمام قوا و یکصدا
درخواست‌های رییس‌جمهوری آمریکا برای مذاکره را رد کردند. پس از آن ترامپ
که آرزوی خود برای مذاکره و توافق با ایران را دور از دسترس می‌دید با یک
عقب‌نشینی نمایشی از مذاکره بدون پیش‌شرط پرده برداشت، عقب‌نشینی‌ای که با
سخنان پمپئو و سخنگوی کاخ سفید فریبکاری آمریکا را روشن کرد. وزیر خارجه
آمریکا در مصاحبه با شبکه CNBC برای مذاکره بدون پیش‌شرط ترامپ با روحانی
شرط گذاشت و آن را به تغییر رفتار ایران منوط کرد.
فریبکاری یا عقب‌نشینی
مایک پمپئو که پیش از این هم ۱۲ پیش‌شرط برای
جمهوری اسلامی تعیین کرده بود، با اعلام اینکه با صحبت‌های ترامپ مبنی بر
دیدار و رایزنی با مقامات ایرانی همراه است، گفت که، «رییس جمهوری می‌خواهد
مشکلات را حل کند. اگر ایرانی‌ها نشان دهند که متعهد به تغییرات اساسی در
نحوه رفتار با مردم خود هستند، رفتار‌های خشونت‌آمیز را متوقف کنند، و
اینکه می‌توانند توافق کنند که وارد یک توافق هسته‌ای ارزشمند شوند که
واقعاً از تکثیر سلاح‌های هسته‌ای جلوگیری کند، خب رییس‌جمهوری همانطور که
گفت، آماده است بنشیند و با آنها مذاکره کند.»
بعد از اعلام
پیش‌شرط‌های پمپئو نوبت به کاخ سفید رسید که از ژست «دونالد ترامپ»،
رییس‌جمهوری آمریکا برای گفت‌وگوی «بدون پیش‌شرط» با ایران عقب‌نشینی کند.
به نوشته وبگاه شبکه خبری بلومبرگ، «گارت مارکوئیس»، سخنگوی شورای امنیت
ملی آمریکا گفت: «اگر حکومت ایران رفتارش را به نحوی که مشخص کرده‌ایم عوض
کند، ایالات متحده آماده است برای برداشتن تحریم‌ها، برقراری روابط کامل
دیپلماتیک و تجاری، دادن مجوز فناوری‌های پیشرفته به ایران و حمایت از
پیوستن ایران به نظام اقتصاد بین‌الملل اقدام کند.» این برخورد دوگانه
آمریکا یعنی اعلام مذاکره بدون پی‌شرط آن هم در حالی‌که آمریکا از تمام
توان خود برای فشار اقتصادی بر مردم استفاده کرده و تنها چند روز پیش از
آغاز موج اول تحریم‌ها علیه ایران، نشان از فریبکاری دارد.
بی‌اعتمادی مردم به آمریکا
ترامپ در حالی سخن از مذاکره مجدد می‌زند و
در اصل پیش‌شرط‌هایی را تعیین می‌کند که با خروج از توافق‌های بین‌المللی
مختلف نه تنها اعتماد ایرانیان بلکه اعتماد کل جهانیان را از دست داده است،
حالا خروج از برجام و عدم ارائه تضمین‌های لازم به ایران، مردم صراحتاً
مخالف مذاکره مجدد با آمریکا هستند. همانطور که آسوشیتدپرس در گزارش خود در
مهرماه سال ۹۶ نوشت؛ ایرانیان احساس می‌کنند که نه تنها تاکنون بهره‌ای از
برجام نبرده بلکه شک آنها به آمریکا نیز شدت یافته است و رفتار‌های ترامپ
علیه ایران را تأییدی می‌دانند بر سخنان امام راحل و مقام معظم رهبری که
از سال ۱۹۷۹ میلادی هشدار داده، به آمریکا نمی‌توان اعتماد کرد. نگاهی به
سابقه مذاکره با آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی خود نتیجه را به‌دست
می‌دهد؛ اما کافی است به برجام نگاه کنیم؛ نتیجه مذاکره مستقیم با ترامپ
کاملاً روشن و واضح است. نتیجه، همان نتایج بیش از یک دهه مذاکرات هسته‌ای
با آمریکا، مذاکرات در عراق، مذاکرات در عمان و... است یعنی همان حرف اصلی
مردم ایران که «آمریکا قابل اعتماد نیست» اما این ماجرای تلاش برای مذاکره
مجدد با آمریکا به کجا می‌رسد؟ آیا مسیر مذاکره با «اوبامای مؤدب» برای
گفتگو با «ترامپ قمارباز» تکرار خواهد شد؟