آیا سفر وزیر خارجه عمان به واشنگتن آغاز تنش‌زدایی با ایران است؟

به گزارش پایداری ملی، چند ماه قبل از اجرای تحریم‌های نفتی ایران، آمریکایی‌ها هماهنگی‌هایشان با کشور‌های عربی را افزایش می‌دهند تا برای مقابله نظامی احتمالی با ایران آماده شوند. به گزارش فرارو، پس از چند روز جنگ لفظی بین تهران و واشنگتن، جیم متیس، وزیر دفاع آمریکا، اظهاراتی بیان کرد که برخی، آن‌ها را نشانه نوعی انعطاف در موضع سرسختانه کاخ سفید در برابر ایران دانستند.

تنش لفظی ایران و آمریکا، پس از توئیت هشدارآمیز دونالد ترامپ به حسن روحانی شروع شد. ترامپ در یک توئیت خشمگینانه، به همتای ایرانی‌اش با حروف بزرگ هشدار داد که آمریکا را تهدید نکند. قبل از آن، روحانی طی یک سخنرانی در تهران، به واشنگتن هشدار داده بود که با دم شیر بازی نکند. در سایه این تنش‌ها، بسیاری از تحلیلگران اظهار کردند که این خصومت‌ها ممکن است باعث پیگیری سیاست تغییر رژیم توسط آمریکا شود. این گمانه‌زنی از زمان خروج دولت آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شدت گرفت.

با این حال، چند روز پس از تهدیدات توئیتری ستیزه‌جویانه ترامپ علیه ایران، جیم متیس، رسما اعلام کرد که سیاست واشنگتن در قبال تهران، تغییر رژیم نیست. روز جمعه گذشته، متیس ضمن رد سیاست تغییر رژیم در ایران، گفت: " از آن‌ها (ایرانی‌ها) می‌خواهیم رفتارشان را در تعدادی از تهدیدات که آن‌ها با نیروی نظامی‌شان، با دستگاه اطلاعاتی‌شان و با نایبان‌شان اعمال می‌کنند، تغییر دهند".

به گفته رویترز، این اظهارات متیس، مبسوط‌ترین اظهارات یک مقام بلندپایه دولتی درباره سیاست آمریکا در قبال ایران پس از گفتگو‌های سطح بالای روز پنج‌شنبه در کاخ سفید است. علاوه بر این، متیس حتی گزارش یک رسانه استرالیایی درباره آماده شدن آمریکا برای حمله نظامی به ایران را "متوهمانه" دانست و با اطمینان اعلام کرد خبر حمله به ایران در ماه آینده صحت ندارد. اخیرا همزمان با سفر یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان به آمریکا، حتی برخی رسانه‌ها به نقل از روزنامه العرب مدعی شدند که این سفر برای برای میانجیگری و کاهش تنش میان ایران و آمریکا صورت گرفته است. آمریکایی‌ها از یک طرف به دنبال تاسیس یک ناتوی عربی علیه ایران و از سوی دیگر اطمینان می‌دهند که سیاست تغییر رژیم در ایران در دستور کار کاخ سفید نیست. روزنامه العرب، این رفتار آمریکا را متناقض توصیف کرد. به گفته العرب، تحلیلگران معتقدند که اظهارات متیس بیانگر تغییر استراتژی آمریکا در برابر ایران نیست. بلکه متیس سعی کرده راه را برای نوعی تنش‌زدایی در مسائل هسته‌ای و منطقه‌ای بین ایران و آمریکا باز بگذارد. حتی اگر متیس با هدف تنش‌زدایی با ایران سعی کرده اندکی فضا را آرام کند، نباید این تلاش او را جدی تلقی کرد.

زیرا پس از خروج اچ آر مک‌مستر و رکس تیلرسون از دولت، سکان سیاست خارجی آمریکا به دست جان بولتون و مایک پومپئو افتاده و نفوذ متیس در سیاست خارجی آمریکا کاهش یافته است. به جز اظهارات متیس، تاکنون هیچ نشانه‌ای درباره احتمال تنش‌زدایی میان تهران و واشنگتن دیده نشده است. اگر چه متیس درباره ایران، بخصوص فعالیت‌های منطقه‌ایش، دیدگاه سختگیرانه‌ای دارد، اما در میان دولتمردان بلندپایه آمریکا به عنوان کسی شناخته می‌شود که سعی می‌کند از تشدید تنش‌های نظامی میان دو کشور جلوگیری کند.

با این حال، بررسی محتوای دیدار متیس با بن علوی نشان می‌دهد که این دو، سخنی درباره امکان تنش‌زدایی با ایران بیان نکرده و در مقابل در مورد "آزادی کشتیرانی" گفتگو کرده‌اند. می‌توان حدس زد که این گفتگو‌ها درباره تنگه هرمز بوده است. زیرا، اولا خاک عمان تا تنگه هرمز امتداد دارد. ثانیا، در روز‌های اخیر، مقامات ایرانی چندین بار تهدید کرده‌اند که اگر صادرات نفت ایران به صفر برسد، آن‌ها تنگه هرمز را خواهند بست. شاید به همین دلیل است که متیس در دیدار با بن علوی، بر نقش عمان به عنوان یک "شریک حیاتی" تاکید کرده است. انعطاف نسبی متیس را نمی‌توان نشان‌دهنده ملایم شدن موضع دولت آمریکا در قبال ایران دانست.

چرا که اگر کاخ سفید دنبال تنش‌زدایی با ایران بود، سخن گفتن از تاسیس یک "ناتوی عربی" در مقابل ایران، چه معنایی دارد؟ اقدامات اخیر آمریکایی‌ها، بویژه تلاش برای تاسیس یک ائتلاف نظامی علیه ایران و نیز به صفر رساندن صادرات نفتی آن، نشان می‌دهد که آن‌ها با تبعات خطرناک این اقدامات در ماه‌های آینده آشنا هستند و به منظور بالا بردن قابلیت‌هایشان برای مقابله نظامی احتمالی با ایران در این ماه‌های حساس، هماهنگی‌ها را با کشور‌های متحدشان در منطقه افزایش می‌دهند. اما برای جلوگیری از افزایش سریع قیمت‌های نفت، از تشدید تنش‌ها در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا خودداری می‌کنند.