غفلت از پدافند غیرعامل شهری

محمدرضا رضایی کوچی رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ایجاد و اعمال پدافند غیرعامل در حوزه شهری را مستلزم برنامه‌ريزي، مديريت و امنیت سکونتگاه‌هاي شهري برمی‌شمارد.متن کامل گفتگوی خبرنگار «صیانت پایدار» با نماینده مردم جهرم در مجلس دهم را می‌خوانید:

پدافند غیرعامل شهری را چگونه تعریف می‌کنید؟

پدافند غيرعامل شهری، مجموعه اقداماتی است که موجب کاهش آسيب‌پذيري نيروي انساني، ساختمان‌ها، تاسيسات، تجهيزات و شريان‌هاي شهري و منطقه‌اي به هنگام بروز بحران می‌شود.

با این تعریف، آیا می‌توان ادعا کرد که ما در این حوزه موفق عمل کرده‌ایم؟

تجربه نشان داده است که یا نداریم و یا در این حوزه بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. برای مثال به زلزله سال گذشته تهران اشاره می‌کنم. اگر ملاحظات دفاع غیر‌عامل در شهرسازی و طراحی شهری صورت می‌گرفت و همچنین به مردم آموزش‌های لازم به هنگام بروز بحران داده می‌شد، تجربه‌ای بهتر از آن‌چه پیش آمد را در خاطر داشتیم ولی متاسفانه دیدیم همان دقایق آغازین، تهران قفل شد. نمونه ای از طراحی نامناسب شهری، احداث ساختمان‌های بلند مرتبه در کنار بزرگراه‌هاست که ریزش احتمالی آنها، خود می‌تواند مسیرهای خروجی شهر را مسدود کند. تراکم اتومبیل‌ها و عدم امکان خدمات‌رسانی به مردم؛ در زلزله‌ای که منجر به خسارت هم نشد، در تهران به چشم آمد. با کمال تاسف حتی تونل‌هایی که برای عبور در شرایط استراتژیک باید مورد استفاده قرار بگیرند نیز سرنوشتی مشابه بزرگراه‌ها و خیابان‌های سطح شهر داشت.

علت بروز این مشکلات را می‌توان به فقدان پدافند غیرعامل، منسوب کرد؟

بله. همان طور که اشاره کردم، پدافند غیرعامل در حوزه شهری، هم شامل ایجاد و احداث سکونتگاه‌های امن است و هم معرفی آن‌ها به مردم و ارائه آموزش‌های لازم در مواقع بروز بحران. در حال حاضر، یا سکونتگاه‌های ایمن وجود ندارند یا اگر باشند، مردم اطلاعی ندارند. این نتیجه فقدان پدافند غیرعامل در این حوزه است. ما پس از این رخداد، نشست‌هایی با شهردار و دستگاه‌های مختلف همچون اورژانس، آب، برق، گاز، هلال احمر و ...در کمیسیون عمران مجلس، برگزار کردیم و مشکلات و نواقص را یادآور شدیم ولی هنوز شاهد هیچ حرکت جدی در این عرصه نبودیم که خود نشان می‌دهد متولیان امر، باور چندانی به پدافند غیرعامل ندارند.

آیا در سایر شهرهای کشورمان از ظرفیت‌هایی همچون راه آهن، فرودگاه و ... به عنوان پناهگاهی به هنگام بروز بحران استفاده شده است؟

در دنیا، از همه ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های شهری همچون فرودگاه، مترو، راه‌آهن، مراکز استراتژیک دولتی و نظامی و ... برای ایمنی مردم در شرایط خاص؛ خواه جنگ باشد و یا بلایای طبیعی، استفاده می‌شود. ما هم در زمان جنگ تحمیلی از فرودگاه و راه‌آهن برای این منظور استفاده کردیم ولی متاسفانه با گذر زمان به دلایل مختلف از جمله فرسوده شدن تاسیسات، افزایش جمعیت، پیچیدگی حوادث و ... راهی برای تقویت این امکانات در پیش نگرفیتم.

حتی می‌توان ادعا کرد ساختمان‌های استراتژیک همچون فرمانداری‌ها و مراکز سیاسی اکنون آسیب‌پذیرند در حالی که این مراکز باید آخرین نقاطی باشند که می‌توانند مورد تخریب قرار گیرند. همچنین مترو که در دهه های اخیر به ناوگان حمل و نقل عمومی ما افزوده شده نیز به گونه‌ای طراحی نشده که ظرفیت ایمنی دادن به مردم در شرایط خاص را داشته باشد.

به نظر می‌رسد اراده‌ای در این راستا وجود ندارد. یعنی به تناسب افزایش جمعیت، زیرساخت‌های کشور را تقویت نکردیم. هنوز هم فرودگاه‌ها و اماکنی امن داریم ولی باید متناسب با پیچیدگی‌های زمان، آنها را توسعه دهیم. معتقدم در اینباره تعلل کرده‌ایم و باید با تقویت زیرساخت‌ها شرایط را تغییر دهیم. واقعیت این است که تا شرایط مطلوب زیادی داریم.

چرا به حرکت در راستای سیاست‌های پدافند غیرعامل، پایبند نیستیم؟

برنامه‌ریزی درستی وجود ندارد. ما در کشور یک مشکل اساسی داریم؛ رقابت سنگین برای شروع پروژه‌های جدید. از همین رو اکنون 500 هزار میلیارد تومان پروژه نیمه‌تمام وجود دارد، در حالی که اگر هدف‌گذاری‌های درستی داشته باشیم، تقویت زیرساخت‌های اساسی و استراتژیک را مورد توجه قرار می‌دهیم و امنیت و ایمنی مردم در شرایط مختلف را تضمین می‌کنیم.

سپاس از شما

من هم تشکر می‌کنم.