اجرای توافق سنگاپور در هاله‌ای از ابهام

با گذشت حدود سه هفته از برگزاری نشست سنگاپور، آمریکا در اقدامی سوال برانگیز بزرگترین پایگاه نظامی خود را در "پیونگ تیک" کره جنوبی افتتاح کرد. همزمان "جان بولتون" مشاور امنیت ملی آمریکا از طرح واشنگتن برای برچیدن برنامه هسته‌ای کره شمالی خبر داد. رئیس جمهوری آمریکا هم در مصاحبه‌ای با «فاکس بیزینس» اعلام کرد که احتمال دارد مذاکرات جاری با کره شمالی به نتیجه نرسد. اکنون این پرسش مطرح است که تحولات و رویداد‌های اخیر چقدر در مسیر استقرار صلح در شبه جزیره کره انجام می‌شود؟ و اساسا تحولات اخیر چقدر در راستای اجرای توافق نشست سنگاپور صورت می‌گیرد؟

تحلیل

«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی ۲۲ خرداد در سنگاپور دیدار کردند و دو طرف بیانیه ۴ ماده‌ای را امضا کردند. با گذشت حدود یک ماه از این دیدار و تاکید ترامپ که کره شمالی دیگر تهدید هسته‌ای برای آمریکا نیست، اما با این وجود، دولت آمریکا اخیرا به دو اقدام سوال برانگیز در منطقه دست زد: از یک طرف تحریم‌های کره شمالی را یک سال دیگر تمدید کرد و از سوی دیگر دولت آمریکا بزرگ‌ترین پایگاه نظامی خود در کره جنوبی را افتتاح کرد.

در این میان در پی سومین سفر وزیر خارجه آمریکا به پیونگ یانگ، وزارت خارجه کره‌شمالی در بیانیه‌ای با تاسف‌بار توصیف کردن نحوه مذاکرات «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا با مقامات کره‌شمالی در پیونگ‌یانگ، واشنگتن را به طرح درخواست‌های یکجانبه متهم کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه کره شمالی نتیجه مذاکرات را بسیار نگران‌کننده ارزیابی کرد و آمریکا را متهم کرد به اینکه خواسته‌های طمع‌کارانه دارد، زیرا به طور یک‌جانبه به دنبال خلع سلاح اتمی کامل، غیرقابل بازگشت و قابل راستی‌آزمایی کره شمالی است.

در بیانیه وزارت امور خارجه کره شمالی در این باره آمده است که آمریکا، کره شمالی را برای متوقف کردن برنامه تسلیحات اتمی‌اش تحت فشار قرار داده و شیوه تفکر گانگستری دارد.

مختصات بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در کره جنوبی

در حالی که کره شمالی و کره جنوبی گام به گام در حال تنش زدایی و اجرای توافقنامه سران دو طرف هستند، آمریکا با افتتاح بزرگترین پایگاه نظامی خود در کره جنوبی نشان داد که سیاست نظامی گرایی در منطقه شرق آسیا را با جدیت دنبال می‌کند:

۱- پایگاه "پیونگ تیک" با مساحت ۱۴.۷ میلیون متر مربع، در ۶۵ کیلومتری جنوب سئول واقع شده است. گفته شده است که کره جنوبی ۹۰ درصد از کل هزینه ۱۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلاری ساخت پایگاه نظامی آمریکا، را پذیرفته است.

۲-این پایگاه، بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا (به وسعت ۱۴۰ کیلومتر مربع) در خارج از این کشور محسوب می‌شود و قرار است ۴۳ هزار نیروی نظامی تا ۲۰۲۰ در آن مستقر شوند.

کارشناسان درباره علل افتتاح بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در کره جنوبی و تاثیر آن بر تحولات شبه جزیره کره دو دیدگاه متفاوت ارایه کردند:

الف) برخی از کارشناسان معتقدند پایگاه جدید آمریکا در کره جنوبی در تعارض با شعار‌های آمریکا برای تنش زدایی است. افتتاح این پایگاه روند نزدیک شدن دو کره را به هم تضعیف می‌کند.

ب) در مقابل برخی دیگر از کارشناسان معتقدند به دلیل شرایط منطقه‌ای و بین المللی، مذاکرات دو کره و آمریکا با کره شمالی به رغم افتتاح این پایگاه نظامی ادامه خواهد یافت و تاثیری در فرایند مفاد مذاکرات آمریکا و کره شمالی به همراه نخواهد داشت.

نتیجه گیری

پس از گذشت حدود یک ماه از دیدار دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی و و امضای بیانیه مشترک، تحلیل‌های مختلفی درباره نتایج و تاثیرات منطقه‌ای و بین المللی آن مطرح می‌شود. در حالی که ترامپ دیدارش با رهبر کره شمالی را مثبت و سازنده می‌داند، محافل مختلف منطقه‌ای و بین المللی از جمله در داخل آمریکا در مورد نتیجه بخش بودن این دیدار ابراز تردید می‌کنند:

۱- دونالد ترامپ در بیستمین روز بعد از دیدار با رهبرکره شمالی تاکید کرده که «این احتمال وجود دارد که توافق انجام شده با پیونگ یانگ به نتیجه نرسد. همزمان به موازت این تحولات "جان بولتون" مشاور امنیت ملی آمریکا هم از طرح واشنگتن برای برچیدن برنامه هسته‌ای کره شمالی در یک سال آینده خبر داده است. اگر اظهارات دو تن از مقامات ارشد آمریکا را مفروض خود قرار دهیم، آنچه مسلم است که برخلاف اظهارنظر‌های پیشین مقامات آمریکایی، موضوع خلع سلاح کره شمالی موضوع بنیادی و نیازمند زمان بیشتر است. همان طور که به نوشته موسسه استراتفورد، برای انهدام سلاح‌های هسته‌ای کره شمالی به ۱۰ سال زمان نیاز است.

۲- کارشناسان در باره مذاکره آمریکا و کره شمالی دو دیدگاه متفاوت ارائه می‌کنند:

الف) برخی کارشناسان نفس برگزاری مذاکرات سنگاپور در این شرایط زمانی را برای کره شمالی، موفقیت آمیز ارزیابی می‌کنند. به باور این کارشناسان، کره شمالی بحث هسته‌ای خود را به گفتگو تبدیل کرد و آمریکا را پای میز مذاکره آورد و امتیاز ویژه‌ای هم به ترامپ نداد. در واقع کره شمالی در فضای افکار عمومی داخل کره جنوبی، برنده بازی با آمریکا بود.

ب) در مقابل برخی دیگر از کارشناسان معتقدند برنده مذاکرات سنگاپور، ترامپ بوده است که بحران مزمن پیچیده را به گفتگو تبدیل کرد. البته انتظاراتی که از این دیدار می‌رفت در مذاکرات برآورده نشد. البته نکته مثبت مذاکرات سنگاپور این است که مذاکرات ادامه می‌یابد تا به نتیجه برسند و خطر جنگ را از بین برد.

صرف نظر از اینکه کدام نگاه درباره نشست سنگاپور با واقعیت‌های منطقه همخوانی دارد آنچه به مسلم به نظر می‌رسد این است که بحران کره شمالی یکی از پیچیده‌ترین بحران‌ها با ابعاد مختلف است، زیرا بحران فقط میان آمریکا و کره شمالی نیست و بازیگران مختلفی دارد. در واقع همه تلاش‌های یک سال گذشته آمریکا در شبه جزیره کره در واقع تلاشی برای مهار چین است. در واقع چین در سال‌های اخیر با بلند پروازی در عرصه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی هژمون آمریکا در منطقه و جهان را به چالش کشیده است. با این مفروض کره شمالی خاکریز چین محسوب می‌شود و مذاکرات کره شمالی با آمریکا بدون رای پکن و تا حدوی مسکو صورت نگرفته است.

۳- به باور اغلب کارشناسان، مذاکره کره شمالی با آمریکا، بعد از تکمیل آزمایش‌های شش گانه پیونگ یانگ صورت گرفته است. در واقع کره شمالی با تکمیل کردن چرخه موشکی و هسته‌ای خود به نشست سنگاپور رفته است. در مقابل دولت آمریکا با عقب نشینی از شروط قبلی خود در مذاکرات سنگاپور حضور یافت و با انتقاد‌های داخلی نیز مواجه گشت.

۴-افزون بر موارد فوق اگر چه ترامپ و اون در نشست سنگاپور توافقنامه چهار ماده‌ای امضاکردند. اما به اذعان اغلب کارشناسان این توافقنامه بیشتر "جنبه سیاسی" دارد تا حقوقی. بعلاوه مفاد چهارگانه بیانیه سنگاپور به صورت کلی بیان شده است و قرائت‌های مختلفی از آن وجود دارد. به همین دلیل هر دو طرف بیانیه را متناسب با نیاز خود برای افکار عمومی کشورشان تعریف و تفسیر کردند.

۵- برخی از کارشناسان معتقدند پایگاه جدید آمریکا در کره جنوبی در تعارض با شعار‌های آمریکا برای تنش زدایی در شبه حزیره کره است. افزون بر این افتتاح این پایگاه روند نزدیک شدن دو کره را به هم تضعیف می‌کند.

۶- به نوشته پایگاه اینترنتی نشنال اینترست «آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا» به این نتیجه رسیده است که کره شمالی قصد ندارد تمام تسلیحات اتمی خود را واگذار کند. به همین دلیل پذیرش کره شمالی با تسلیحات اتمی کمتر، همچون کشوری مانند پاکستان، ممکن است در شرایط فعلی بهترین گزینه باشد. هر چند واشنگتن و کشور‌های همسایه کره شمالی ممکن بود که در پاییز گذشته با یک کره شمالی هسته‌ای مشکل داشته باشند، اما به نظر می‌رسد که جهان با یک کره شمالی شبیه پاکستان مشکل چندانی نداشته باشد.