به گزارش پایداری ملی، هند دومین مشتری نفت ایران است و از سالهای قبل از انقلاب برغم همه افت و خیزهای سیاسی روابط نفتی خود با ایران را حفظ کرده است. در دوره اول تحریم ها هم ، این کشور با ترفندهای مختلف و با اتخاذ سیاست های نوین توانست مشتری نفت ایران باقی بماند اما این بار به نظر می رسد فشارهای آمریکا بر این کشور برای قطع واردات نفت از ایران از شدت بی سابقه ای برخوردار شده است.
پس از سفر روز چهارشنبه هفته گذشته نیکی هیلی نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد به دهلی نو که در جریان آن از نارندرا مودی نخست وزیر هند خواست واردات نفت از ایران را قطع کند و یا خود را برای تحریم های آمریکا آماده کند، برخی خبرهای تایید نشده حاکی از این است وزارت نفت هند از پالایشگاه های این کشور خواسته است تا برای کاهش شدید و یا قطع کامل واردات نفت از ایران در ماه نوامبر آماده شوند.
بسیاری از رسانه ها و کارشناسان، این دستور را اولین نشانه های تسلیم شدن هند در مقابل فشار های آمریکا جهت توقف روابط تجاری با ایران دانستند.
هند پیش از این اعلام کرده بود تحریم های یک جانبه را به رسمیت نمی شناسد و تنها از تحریم های سازمان ملل متحد پیروی خواهد کرد اما این بار گفت مجبور است برای حفظ منافع خود در سیستم مالی آمریکا در باره ایران اقدام کند.
منابع آگاه هندی اعلام کردند وزارت نفت این کشور روز پنجشنبه هفته گذشته با پالایشگاه های نفتی هند جلسه ای برگزار کرده که طی آن از پالایشگاه ها درخواست شده است تا به دنبال منابع جایگزین نفت ایران باشند.
تحولات اخیر واکنش های گوناگونی در هند برانگیخته است. درحالیکه برخی مقامات هندی تصمیم گرفته اند به درخواست آمریکا جواب مثبت دهند برخی دیگر می خواهند زمان بخرند و با یاد گرفتن از تجربه های قبلی طوری برنامه ریزی کنند که نه بخاطر از دست دادن نفت ایران متضرر شوند و نه خود را با تحریم های آمریکا سرشاخ کنند.
'حامد انصاری' معاون رئیس جمهوری اسبق هند دراین مورد و با اشاره به فشارهای آمریکا بر دهلی نو برای حمایت از تحریم های واشنگتن علیه تهران تاکید کرده است که ایران صرفا یک تامین کننده انرژی برای ما نیست بلکه این کشور ارتباط زمینی میان اوراسیا و هند را هم تضمین می کند.
به گزارش ایرنا به نقل از روزنامه 'هندو' ، انصاری که در سالهای 92-1990 به عنوان سفیر هند در ایران نیز فعالیت داشته است، افزود: دولت هند در هنگام تصمیم گیری در مورد تقاضای آمریکا برای توقف کامل واردات نفت از ایران باید تمامیت روابط دهلی نو با تهران را در نظر بگیرد.
رئیس شرکت اسار اویل که مراوادت نفتی عمده ای با ایران دارد تاکید کرده است انتظار دارد تا آینده ای نزدیک به خرید نفت ایران ادامه دهد در عین حال اگر به دلیل تحریم های آمریکا علیه ایران ، نتواند سطح کنونی واردات نفت خود از ایران را ادامه دهد، این شرکت به دنبال منابع جایگزین نفت تهران خواهد بود.
البته این شرکت، اولین پالایشگاه هندی نیست که اعلام کرده به دنبال کاهش واردات نفت خود از ایران است. شرکت صنایع رلاینس که دارای بزرگ ترین پالایشگاه در جهان است و سهام زیادی در بازار های آمریکا دارد قصد دارد در ماه های اکتبر یا نوامبر واردات نفت خود از ایران را متوقف کند.
این در حالیست که راویش کومار سخنگوی وزارت امور خارجه هند پس از اعلام تصمیم ترامپ تاکید کرده بود که هند به منظور حفظ امنیت انرژی خود، با تمام طرف های درگیر تعامل خواهد داشت.
در طول دور پیشین تحریم های ایران، هند از جمله معدود کشورهایی بود که به خرید محدود نفت ایران ادامه داد. در این زمان کانال های بانکی، بیمه و کشتیرانی به دلیل تحریم های اتحادیه اروپا و آمریکا علیه ایران مسدود شده بود.
اما یک مقام دیگر هندی که درگیر امور اجرایی نفت این کشور است در مصاحبه به روزنامه 'تایمز او ایندیا' ابراز عقیده کرده که اکنون وضعیت متفاوت است. در یک طرف هند، چین و اروپا قرار دارند و در سوی دیگر آمریکا است. وی گفت در حال حاضر ما نمی دانیم چه کاری انجام دهیم اما ما باید خود را برای هر تحولی آماده کنیم.
برخی از تحریم های آمریکا علیه ایران در یک دوره 90 روزه ( تا 6 ماه اوت یعنی 15 مرداد) و برخی دیگر از تحریم ها به خصوص در زمینه نفت در یک دوره 180 روزه ( تا 4 نوامبر یعنی 13 آبان) اجرایی خواهند شد.
البته برخی مقامات هندی هم اطمینان دارند که منابع دیگری برای جایگزین کردن نفت ایران وجود دارد .
هند روی سیاست های کلان نفتی در سال های اخیر کار کرده است و قدرت خود را در بازار نفت چنان افزایش داده است که کم کم به سوی تصمیم گیری این بازار حرکت می کند بطوریکه می خواهد با همراهی چین که روی هم 17 درصد از مصرف نفت جهان را به خود اختصاص داده اند یک گروه جهت مقابله با توانایی سازمان اوپک در افزایش قیمت نفت خام و کسب قیمت های بهتر از کشورهای صادر کننده نفت تاسیس کند.
مذاکرات رسمی میان دو کشور برای تشکیل باشگاه خریداران نفت چندی قبل به طور رسمی در پکن آغاز شد.
این مذاکرات تقریبا دو ماه پس از پیشنهاد دارمندرا پرادان وزیر نفت هند برای اتحاد شرکت های نفتی هند و چین جهت کسب قدرت بیشتر در تعیین قیمت های نفت خام انجام می شود.
یک مقام هندی با اشاره به این که هند و چین به دنبال همکاری با یکدیگر هستند تا رقابت، افزود: افزایش صادرات نفت و گاز از سوی آمریکا به ما اهرم بزرگ تری در مقابل اوپک می دهد.
دارمندرا پرادان وزیر نفت هند قصد دارد در مقطع کنونی روی منافع مشترک با چین تمرکز کند تا روزی برسد که در آینده خریداران قیمت های نفت را تعیین کنند.
همکاری بی سابقه نفتی هند و امارات و عربستان، توافق اوپک برای افزایش تولید نفت، برنامه ملاقات مقام های انرژی روسیه و آمریکا و ادامه برنامه سوآپ نفت ایران و عراق، از جمله مهمترین اخبار نفت جهان در 24 ساعت گذشته بوده است.
همین چند روز پیش بود که روزنامه «اکونومیک تایمز» خبر داد ، با توجه به نوسان قیمت جهانی نفت و فشار وارده به هند، شیخ عبدالله بن زاید النهیان وزیر امور خارجه امارات، قصد دارد درسفر به هند، مقدمات ایجاد یک پل انرژی میان دهلی، ابوظبی و ریاض، را برای تامین منافع انرژی همه شرکت کنندگان را تامین کند.
بر این اساس، یادداشت تفاهمی میان آرامکوی عربستان و شرکت ملی نفت ابوظبی (ادنوک) برای خرید سهام پالایشگاه و مجموعه پتروشیمی «راتناگیری» هند امضا شد.
این پالایشگاه 44 میلیارد دلاری در غرب هند، یکی از بزرگترین مجتمع های پالایشگاهی و پتروشیمی جهان با ظرفیت یک میلیون و 200 هزار بشکه در روز است.
در طول نشست وزیران انرژی کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که اول تیرماه در وین برگزار شد نیز توافق کردند که از اوایل ماه جولای (تیر- مرداد) میزان عرضه نفت را حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش دهند.
'دارمندرا پرادان' وزیر نفت هند تاکید کرد که قیمت های کنونی باعث رنج کشورش شده است و خواستار قیمت های 'معقول' شد. وی گفت قیمت های تصاعدی باعث سنگین شدن صورتحساب های نفتی هند شده که به نوبه خود بر روند تجارت و اقتصاد هم تاثیر گذاشته است. زیرا هند بودجه خود را بر اساس خرید نفت به قیمت بشکه ای 65 دلار بسته است.
پرداخت چنین قیمتی برای نفت، هند را مجبور خواهد کرد از واردات بکاهد و مالیات بر نفت و بنزین را افزایش دهد.
دراین میان، ایران به عنوان بزرگترین رقیب عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه با چالش های ناشی از تصمیم دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا برای خروج از برجام روبروست بنابراین می خواهد بر قبضه خود بر این شرکت نفتی ادامه دهد تا بتواند تا آنجا که می تواند درآمد نفتی بیشتری به دست آورد.
بنابراین، رصد تحولات سیاسی و اقتصادی پیرامون بازار نفت بخصوص در حوزه ای که به ایران و هند مربوط می شود این واقعیت را آشکار می سازد که هر چند هند می تواند با کمی تلاش برای نفت ایران در بازار خود جایگزینهای متعددی پیدا کند اما تاریخ روابط دو کشور ، تجربه طولانی عبور از پستی و بلندی های سیاسی و اقتصادی مشترک و از همه مهمتر میل هند به معرفی خود به عنوان یک ابرقدرت منطقه ای که به فکر پیشبرد سیاست 'نگاه به غرب آسیا' می باشد دولتمردان این کشور را در اعلام قاطعانه موضع خود در قبال تهدیدات و تحریم های ایران دچار تردید کرده است. آنها می دانند هر چند نفت را می توانند جایگزین کنند اما نقش و قدرت منطقه ای ایران را به عنوان عاملی تاثیر گذار در مناسبات منطقه ای همچنان در کنار خود حفظ کنند. باید ماند و دید سیاستمداران کهنه کار و اقتصاددانان زنده این کشور چه تدبیری برای حفظ منافع ملی بر اساس تعاریف نوین بین المللی اتخاذ می کنند.