چمنی؛حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق مجاز و غیر مجاز در بالا دست قنات و حریم قنات ، عدم رعایت حریم قنات در ساخت و ساز ها ، کاهش بارندگی و خشکسالی را از عمده دلایل اصلی خشک شدن قنوات استان دانست.
این کارشناس مسئول با اشاره به این مطلب که شهر یزد بر پایه‌ی قناتها ادامه‌ی حیات داده و تکامل شهری و اجتماعی آن مدیون این تکنیک سنتی است تاکید کرد: گذشتگان ما با ژرف اندیشی و احداث قنوات تلاش قابل ستایشی را برای حفظ منابع آبی انجام دادند که متاسفانه امروزه با حفر چاه های غیرمجاز سفره های زیرزمینی و قنوات ما مورد تهدید قرار گرفته اند.
وی تعداد بالای قنوات در استان را از دلایل اهمیت احیاء، مرمت و بازسازی آن ها برشمرد و گفت: از آنجا که قنوات در گذشته حفر و احداث شده اند و امروزه نیز به عنوان سرمایه های با ارزش و گرانبها به حساب می آیند ، بهره برداری و نگهدَاری از آنها دارای اهمیت بالایی است و به همین جهت مدیریت آب و خاک سازمان جهادکشاورزی استان هر ساله بودجه ای را برای احیاء و مرمت قنوات استان در نظر می گیرد.
چمنی تصریح کرد: پیشکار کنی، کول گذاری کوره ، طوقه چینی میله ها ، لایروبی، بغل بری ،کف شکنی ، رسوب زدایی مهمترین عملیات مورد نیاز جهت بازسازی کامل قنوات است که هرساله با توجه به نوع نیاز هر قنات بر روی آن ها انجام می‌شود البته در موارد کف شکنی، پیشکارکنی و بغل بری با توجه به اینکه انجام این عملیات ها به طور مستقیم در تعادل دینامیکی سفره های آب زیر زمینی اثر گذار هستند نیاز به اخذ مجوز از شرکت آب منطقه ای به عنوان مسئول حفاظت و بهره برداری از منابع آب های زیر زمینی است.
کارشناس قنوات سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به بحران کم آبی در استان خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه قنات هیچ نیازی به نیرو و انرژی بیرونی ندارد در پدافند‌های غیرعامل و در مواقع حساس بهترین گزینه برای استحصال آب بوده و به همین دلیل احیای قنات ها برای تأمین آب در دو بخش کشاورزی و شرب بسیار موثر است و نگهداری از قنوات راهکار مناسبی جهت تامین آب کشاورزی و شرب خواهد بود.
این کارشناس فنوات در زمینه کارکردهای قنوات در جذب گردشگری هم اظهار داشت: رابطه قنات و گردشگری دوطرفه است یعنی از یک طرف گردشگری و درآمدهای حاصل از آن، حفاظت از قنوات را توجیه کرده و از طرف دیگر ورود قنات
به عنوان یک جاذبه‌ی جدید، به توسعه‌ی گردشگری یزد کمک خواهد کرد بنابراین گردشگری در شهر یزد با گردشگری قنات در هم تنیده شده و یکی از کارکردهای قنات،گردشگری در قنات است
کارشناس قنوات سازمان جهاد کشاورزی استان در پایان با اشاره به این مطلب که فناوری سنتی قنات ظرفیت‌های فراوانی دارد که می‌توان آنها را در توسعه‌ی گردشگری به کار بست. یادآور شد: قنوات علاوه بر ظرفیت های گردشگری ظرفیت‌های برجسته دیگری نیز در زمینه های اقتصادی، فرهنگی، تمدنی و روابط نظام‌مند با سایر عناصر شهری و روستایی و ظرفیت دسترسی آسان دارد.
گفتنی است در بهمن ماه سال گذشته سه قنات مهم یزد که از پتانسیل های گردشگری برخوردار بودند از سوی جهاد کشاورزی به سازمان میراث فرهنگی و سازمان جهانی یونسکو معرفی شدند.
در جدول زیر به معرفی این قنوات و ظرفیت های آن ها پرداخته شده است؛
| معرفی سه قنات مهم گردشگری استان یزد |
||||||||||
| ردیف |
نام قنات |
شهرستان |
طول قنات (متر) |
حداکثر میزان آبدهی |
حداقل میزان آبدهی |
سازه تاریخی |
طول تره کار قنات (متر) |
طول خشکه کار قنات (متر) |
تعداد میله چاه‌ها (متر) |
عمق مادر چاه (متر) |
| 1 |
شحنه |
یزد |
12,540 |
150 |
0 |
دارای آب انبار ، پاکنه، آسیاب و خانه های قدیمی فراوان که در مسیر آب قرار دارد، دارای راه دسترسی با ماشین ، نزدیک به مرکز استان و شهر یزد |
732 |
11,808 |
530 |
75 |
| 2 |
قاسم آباد قدیم |
یزد |
17,000 |
100 |
13 |
دارای پاکنه های متعدد ، آب انبار هایی که به ثبت میراث فرهنگی رسیده ، غسلخانه زرتشتیان ، آتشکده، تقسیم گاه آب بین رحمت آباد و قاسم آباد ، کشتخوان ، وقفیات متعدد، دارای راه دسترسی با ماشین ، نزدیک به مرکز استان و شهر یزد |
856 |
16,144 |
567 |
27 |
| 3 |
قنات نفس القریه |
مروست |
6,100 |
20 |
80 |
دارای آب انبار ، پاکنه، آسیاب و خانه های قدیمی فراوان ، رستوران قدیمی و ... که در مسیر آب قرار دارد، دارای راه دسترسی با ماشین |
600 |
5,500 |
200 |
30 |