نتانیاهو نمی‌تواند نظر اروپا درباره ایران را تغییر دهد

به گزارش پایداری ملی،بازهم موضوع برجام جزو خبر‌های داغ این روزهاشده وتلاش کشور‌های اروپایی وایران برای حفظ این توافق بین المللی ادامه دارد. وزیران کشور‌های آلمان، فرانسه و بریتانیا در نامه خود به همتایان آمریکایی، به طور مشخص خواستار مستثنی شدن شرکت‌های اروپایی فعال در بخش‌های مهم داروسازی، بهداشت و درمان، انرژی، خودرو، هواپیمایی غیرنظامی، زیرساخت و بانکداری از تحریم‌های آمریکا علیه ایران شدند.

گفتنی است این نامه به امضای فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اروپا و برخی دیگر از دیپلمات‌های ارشد اتحادیه اروپا نیز رسیده بود.

پس ازانتشار خبر ارسال نامه با هدف ارائه درخواست معافیت شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های ثانویه ایالات متحده علیه ایران، وزیر بازرگانی آمریکا به طور ضمنی این درخواست را رد کردو تاکید کرد: «فکر نمی‌کنم ایالات متحده در مورد تحریم‌های مرتبط با ایران استثنا و تخفیفی قائل شود».

از سوی دیگرعلی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران روز چهارشنبه در مورد جزییاتی تازه از طرح‌های این سازمان برای رسیدن به سطح ۱۹۰ هزار سویی گفت: «ما در حدی که برجام اجازه می‌دهد، سانتریفیوژ‌های جدید را مونتاژ می‌کنیم». وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا نسبت به برنامه ایران برای افزایش ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم در چارچوب برجام واکنش نشان داد. مایک پمپئو با انتشار توییتی در حساب رسمی خود نوشت: ما شاهد گزارش‌هایی مبنی بر قصد ایران برای افزایش ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم هستیم. ما هیچ‌گاه اجازه نخواهیم داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد و ایران نیز ازاین تصمیم ما آگاه است. برای بررسی این موضوع با محمدصادق ربانی، قائم مقام سابق انرژی اتمی، گفت و گویی داشته ایم که در ادامه از نظر می‌گذرد:

به‌تازگی شرکت بویینگ اعلام کرده که به تحریم‌های آمریکا پایبند است ودیگر مجوز لازم برای فروش هواپیما به ایران را ندارد، به نظرشما پیامد لغو این قرارداد چه خواهد بود؟

معمولا در هر قرار داد مهمی همه شرایط و مراحل اجرایی کار، از جمله شرایط فسخ قرار داد، چگونگی حل و فصل اختلافات و مراجع رسیدگی به آن ذکر می‌شود. عقد قرار خرید هواپیما‌های مسافربری بویینگ که از بزرگ‌ترین معاملات خرید پس از انقلاب ایران به حساب می‌آید، از این قاعده نمی‌تواند مستثنا باشد. اطلاع زیادی از جزییات قرارداد و شرایط فسخ آن در اختیار افکار عمومی نیست و لذا اظهار نظر دقیقی در مورد آن نمی‌توان کرد.

وزیران سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه با ارسال نامه‌ای خواستار اجرایی‌نشدن تحریم‌های ثانویه برای شرکت‌های اروپایی فعال در ایران شدند، آیا اروپا می‌تواند در برابر تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران مقاومت کند؟

نه فقط سه کشور اروپایی، بلکه اتحادیه اروپا برای معاف شدن از تحریم‌های آمریکا اقداماتی را انجام می‌دهند، اما اگر دولت آمریکا بخواهد با چنین درخواست‌هایی موافقت کند، به معنی آن است که فقط شرکت‌های آمریکایی، از جمله بویینگ در این میان زیان می‌بینند. پس بعید به نظر می‌رسد که آمریکا در مقابل فشار‌های اروپا تسلیم شود که در آن صورت برای پاسخگویی به شرکت‌های آمریکایی دچار مشکل خواهد شد. این اقدام اروپا را به عنوان اقدامی برای رفع مسئولیت آنان باید پذیرفت.

نظرشما در رابطه با سفر نتانیاهو به اروپا چیست؟ آیا این سفر در نظر اروپا نسبت به برجام تاثیر خواهد گذاشت؟

کشور‌های اروپایی پیش از این سفر از برجام به‌شدت، دست کم در گفتار حمایت کرده بودند و لذا سفر نتانیاهو به کشور‌های اروپایی نظر رسمی این دولت‌ها را تغییر نخواهد داد. نتانیاهو نیز با پیش بینی این مواضع در سخنرانی خود در فرانسه پیش‌دستانه گفت که از آقای مکرون درخواست لغو برجام را نکرده ام، اما همان گونه که پیشتر نیز شاهد بودیم، مکرون بیش از دیگر کشور‌ها با آمریکا همسویی نشان می‌داد. او این بار نیز میان منافع شرکت‌های خصوصی و مواضع رسمی دولتش تفکیک قایل شد.

در واقع لغو برجام از سوی کشور‌های اروپایی، آن هم پس از یکسال و نیم مذاکره شش کشور بزرگ جهان، اعتباری برای آینده کشور‌های اروپایی در مورد تعهد به پیمان‌هایی که امضا می‌کنند باقی نمی‌گذارد. از این رو اروپا سعی می‌کند تا به نحوی خود را به پیمان‌هایی که امضا می‌کند متعهد نشان دهد و در عین حال منافع شرکت‌های خصوصی کشورشان را محفوظ نگهدارند.

به نظرشما تصمیم جدید ایران مبنی بر بالابردن غنی سازی در صورت لغو برجام، اعمال فشار بر اروپا است؟

تصمیم ایران برای غنی سازی در حال حاضر چیزی خارج از چارچوب برجام نیست؛ پس این اظهار نظر را صرفا یک یاد آوری به اروپایی‌ها باید تلقی کرد که ایران نیز می‌تواند به وضعیت پیش از برجام بازگردد.

نظرشما در مورد شروط آمریکا که ایران بین فعالیت منطقه‌ای ونقض حقوق بشر و اقتصاد، یکی را باید انتخاب کند، چیست؟

مواضع آمریکا در قبال ایران، به ویژه در خصوص برجام، مواضعی خصمانه، شرورانه و قلدرمآبانه است تا جایی که این مواضع نتوانسته کشور‌های اروپایی دنباله‌روش را با خود همراه کند. نقض برجام در خود آمریکا نیز هواخواهان زیادی ندارد.

اما ترامپ در تبلیغات انتخاباتی خود برجام را یکی از بدترین معاملات دولت پیشین دانسته بود و وعده پاره کردن آن را داده بود. تاخیر بیش از یک سال ترامپ برای برهم زدن برجام نیز مربوط به تردید‌هایی بود که کشور‌های اروپایی، حزب دموکرات و اعضایی از حزب جمهوری خواه در او به وجود آورده بودند.

علاوه بر آن‌ها نقش ایران در رعایت دقیق مفاد برجام که در گزارش‌های مکرر آمانو، رییس آژانس بین المللی انرژی اتمی منعکس بود، در تردید‌های ترامپ طی این مدت تاثیر تعیین کننده‌ای داشته است. در واقع اگر اکنون اعتباری در سطح بین‌المللی برای ایران از این ناحیه به وجود آمده، ناشی از رعایت تعهدات ایران در زمینه برجام بوده است.

در مورد قرارداد‌های مربوط به بویینگ و ایرباس نیز اگر نقض عهدی صورت بگیرد، بر عهده طرف‌های خارجی و نشانه اعتبار ایران در انجام تعهدات خویش خواهد بود (هرچند که در هر دو مورد علاوه بر آمریکا مخالفان وطنی نیز وجود داشته اند).

اما در زمینه فعالیت‌های منطقه‌ای ایران، نقض حقوق بشر و اولویت‌های هزینه کرد اقتصادی، از مواردی است که اتفاق نظری در داخل روی آن‌ها وجود ندارد. بازگشت تحریم‌های یکجانبه آمریکا، با توجه به قدرت فائقه‌ای که این کشور در زمینه اقتصادی در سطح جهان دارد، درواقع تاثرات مخرب خود را بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت و تضاد‌های داخلی را بیشتر هم خواهد کرد. وضعیت اقتصادی در سایر کشور‌ها نیز از تصمیمات اقتصادی یکجانبه آمریکا مبهم و سردرگم مانده است. شاید این مشکل مشترک تنها روزنه‌ای باشد که راه تنفسی راجهت تعامل عاقلانه و مدبرانه با سایر کشور‌ها برای ایران باز بگذارد. نکته مهم دیگری که در پرسش‌های شما مطرح نشده و مرتبط با برجام می‌تواند باشد، مذاکرات پیش روی آمریکا و کره شمالی و نحوه تعامل آمریکا با آن کشور است که آزمون بسیار حساسی هم برای ترامپ و هم برای کشور‌هایی است که به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای بوده اند. ترامپ باید نشان دهد که در تعامل با کره شمالی دستاوردی متفاوت با برجام برای مردم آمریکا و سایر مردم دنیا خواهد داشت. کشور‌هایی هم که به دنبال سلاح هسته‌ای هستند، خواهند دانست که در این زمینه فراتر از راهی که کره شمالی پیموده است، نمی‌توانند بروند. اگر کره شمالی با پیمودن این راه طولانی درنهایت رفاه اقتصادی مردم خویش را مدنظر قرار داده است، بنابر این تکرار آن تجربه، عاقلانه نخواهد بود.