در چنین ساختاری حتی اگر افراد بخواهند از نیرو‌های متخصص بهره ببرند، این خواست ساده در هزارتوی اداری رنگ می‌بازد.
رضا اخزری؛ دانش آموخته ممتاز کارشناسی مهندسی نفت دانشگاه شریف از جمله افرادی است که به مشکلات پیش‌روی کار در ایران پرداخته و پیش از ورود به این بحث از اعزامش به فرانسه و تحصیل در این کشور گفت.
وی عنوان کرد: من در پایان دوره لیسانس از سوی مرکز استعداد‌های درخشان دانشگاه شریف به عنوان دانشجوی ممتاز برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد انتخاب شدم؛ همزمان با آن طی چند مصاحبه، موفق به کسب بورسیه جهانی شرکت توتال فرانسه برای تحصیل در مؤسسه IFP (مؤسسه عالی ملی نفت فرانسه) شدم و از آنجا که دنبال تجارب و فضای آموزشی جدیدی بودم، تحصیل در کشور فرانسه و این مؤسسه را انتخاب کردم.
او خاطر‌نشان کرد: در واقع این بورسیه یک بورسیه جهانی است و مؤسسه IFP نیز یکی از پنج دانشگاه برتر جهان در حوزه انرژی است.
این کارشناس ارشد مهندسی نفت از مؤسسه عالی ملی نفت فرانسه درباره اینکه چه مدت در فرانسه بوده و آنجا چه مطالعاتی داشته است، گفت: من ۱۸ ماه در فرانسه بودم؛ این دوره تحصیلی به فشردگی و سنگینی معروف است لذا سه ترم چهار ماهه بی‌وقفه به دانشگاه می‌رفتیم و هر روز صبح تا غروب کلاس و یک ترم هم کارآموزی داشتیم.
اخزری خاطر‌نشان کرد: در این میان برای برنامه‌های مطالعاتی به مکان‌های مختلف سفر می‌کردیم؛ مثلا یک هفته برای موضوع زمین‌شناسی و لرزه‌نگاری به جنوب فرانسه یا انگلیس می‌رفتیم؛ من کارآموزی را هم در شرکت توتال گذراندم و در این دوره روی یک میدان نفت سنگین در آلبرتای کانادا کار می‌کردم.
دلیل بازگشت از فرانسه
وی درباره دلیل بازگشتش از این کشور عنوان کرد: من از آغاز با انگیزه بازگشت، به فرانسه رفتم و در ایران گفته بودم که به محض پایان تحصیلم باز می‌گردم؛ زمانیکه می‌خواستم از پروژه‌ام در دانشگاه دفاع کنم به شرکت توتال که هزینه‌های دانشگاه، زندگی و رفت و آمد من را می‌پرداخت، گفتم که نزدیکترین تاریخ پرواز به تهران را پس از دفاع برایم رزرو کند و بنابراین حدود چهار روز پس از دفاع به ایران بازگشتم.
او ابراز کرد: مراحل اداری فارغ‌التحصیلی‌ام را کارمندان دانشگاه و دوستانم در فرانسه انجام دادند و دو ماه بعد مدرکم را برایم فرستادند؛ زمانیکه در فرانسه بودم، کارشناسانی از پژوهشگاه صنعت نفت برای تعامل با دانشگاه آمده بودند و از ما خواستند تا در یکی از جلسات شرکت کنیم.
مسئول عالی رتبه صنعت نفت مانع بازگشت متخصص ایرانی شد!
اخزری بیان کرد: به مسئولی که از ایران آمده بود، گفتم می‌خواهم به ایران بازگردم؛ ایشان هم گفت: برنگرد که اوضاع کار خوب نیست؛ اصلا انتظار چنین پاسخی را از یک مسئول عالی رتبه در صنعت نفت نداشتم.
این فارغ‌التحصیل ایرانی مؤسسه عالی ملی نفت فرانسه با بیان اینکه می‌خواهم وارد بازار کار و صنعت شوم و بعد از چند سال به تناسب نیاز رشته دکتری را انتخاب کنم که احتمالا مدیریت خواهد بود، درباره اینکه چرا با شرکت توتال قرارداد کاری نداشته است، گفت: شرکت توتال یکی از پنج شرکت نفتی برتر جهان و بورسیه آن یک بورسیه جهانی و شناخته شده است و برای آن هیچ تعهدی بین دو طرف منعقد نمی‌شود؛ در پایان تحصیل امکان همکاری با شرکت توتال و حتی چند شرکت بین‌المللی دیگر را داشتم، ولی هدف و پیشرفت مورد نظر من در آنجا محقق نمی‌شد.
وی اذعان کرد: در شرکت توتال بیشتر به فرانسوی‌ها توجه می‌شود و پیشرفت یک ایرانی در آنجا بسیار سخت و در نهایت تا حد کارشناس ارشد محقق می‌شود؛ از طرفی زندگی در ایران را به هر جای دیگری در دنیا ترجیح می‌دهم.
این نخبه ایرانی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چه میزان به هدفی که برای آن بازگشتید، نزدیک شدید، گفت: من در زندگی اهداف کوتاه‌مدتی دارم که تاکنون به آن‌ها رسیده‌ام و یک هدف بزرگ دارم که در وزارت نفت محقق می‌شود؛ می‌دانستم که بلافاصله پس از بازگشت به ایران آنچنان اتفاقی برای من نمی‌افتد.
وی ابراز کرد: پس از بازگشت بار‌ها برای کار به وزارت نفت رفتم، به افراد مختلفی مراجعه کردم و رزومه دادم؛ همه به من گفتند چرا بازگشتی؟! نباید برمی‌گشتی!
به گفته او حتی از سمت مسئولان وزارت نفت گفته شده که ما برای اقوام خودمان هم که نفت خوانده‌اند، نمی‌توانیم کار پیدا کنیم، شما که هیچ.
وعده سر خرمن به نخبه ایرانی برای شرکت در آزمون استخدامی
اخزری تصریح کرد: برایشان مهم نیست که فرد در کدام دانشگاه و با چه رتبه علمی درس خوانده است؛ مقامات وزارت نفت در صحبت‌ها می‌گویند که کمبود متخصص داریم، اما در عین حال در جذب متخصصان مشکل دارند در صورتیکه وزارت نفت تا چند سال پیش کارشناسان خود را برای این مؤسسه فرانسوی بورسیه می‌کرد.
وی افزود: به من گفتند تا برگزاری آزمون استخدامی صبر کنم؛ در آزمونی که قرار بود برگزار شود، برای گرایش من تنها چهار ظرفیت وجود داشت؛ باز هم من با آزمون مشکلی ندارم، ولی برگزار نمی‌شود.
این متخصص حوزه نفت در گفت‌وگویی که با سرآمد داشته درباره کاری که در حال حاضر انجام می‌دهد، گفت: داستان این است که مقاله من برای نخستین کنفرانس بین‌المللی بهبود و ازدیاد برداشت نفت و گاز در ایران پذیرفته شد و ارائه‌ای در آنجا داشتم؛ در این کنفرانس یکی از افراد باتجربه و دلسوز این حوزه را دیدم که به دانش‌آموختگان بسیار بها می‌دهد.
او ادامه داد: ایشان من را برای مصاحبه شغلی به ایدرو معرفی کرد؛ من مصاحبه کردم و در شرکت توسعه صنایع نفت و گاز گسترش ایرانیان که زیرمجموعه ایدرو است، پذیرفته شدم؛ این شرکت کار مطالعاتی روی میدان‌های نفتی انجام می‌دهد تا در آینده کار توسعه میادین را آغاز کند.
اخزری گفت: همزمان در طرح همکاری با دانشمندان ایرانی غیرمقیم پذیرفته شدم و با مرکز استعداد‌های درخشان که زیرمجموعه بنیاد ملی نخبگان است و شرکت پتروآزما در شیراز، در زمینه غربالگری پیشرفته روش‌های ازدیاد برداشت روی میدان‌های نفتی منصوری همکاری می‌کنم؛ اخیرا هم به عنوان مشاور عالی نماینده شهرستان ایلام در امور صنایع نفت، گاز و پتروشیمی انتخاب شدم و امیدوارم در کنار ایشان بتوانم برای پیشرفت استان ایلام مؤثر باشم.
وی درباره تفاوت‌هایی که بین برترین دانشگاه‌های ایران و فرانسه وجود دارد، اظهار کرد: به نظر من سطح علمی دانشجویان بالاتر از آنهاست، ولی در فرانسه به دانشجویان انگیزه زیادی برای پیشرفت می‌دهند و روی آموزش واقعی کار می‌کنند.
او تصریح کرد: کسی که کارشناسی زمین‌شناسی یا مهندسی نفت می‌خواند، باید در پروژه‌های واقعی حضور داشته باشد و صرفا خواندن دروس تئوری کافی نیست؛ در زمانیکه دانشجویان چند ماه فراغت دارند باید برای کارآموزی به شرکت‌های بزرگ بروند و یک پروژه واقعی مرتبط با رشته خود انجام دهند.
جنبه تشریفاتی کارآموزی در مؤسسات ایرانی
این نخبه ایرانی یادآور شد: در طول دوره تحصیلی، سه یا چهار دوره چندماهه کارآموزی دارند و برای کارآموزی حقوق قابل قبولی می‌گیرند؛ در حدی که بتوانند خانه اجاره کنند، سفر و کمی هم ذخیره کنند.
این فارغ‌التحصیل ایرانی مؤسسه عالی ملی نفت فرانسه بیان کرد: وقتی دانشگاه تمام می‌شود، فرد آماده به کار است، ولی در ایران وقتی فرد فارغ‌التحصیل می‌شود تازه باید کار یاد بگیرد؛ مؤسسات ایرانی برای کارآموزان انرژی نمی‌گذارند و کارآموزی در ایران جنبه تشریفاتی دارد.
به گفته او یکی دیگر از مشکلات ظرفیت بالا، بی‌برنامه و بی‌کیفیتی دانشگاه‌هاست؛ این دانشجویان بعدا جویای کار می‌شوند؛ وزیر نفت تاکنون بار‌ها گفته است که از تعداد بالای کسانیکه در رشته مهندسی نفت فارغ‌التحصیل می‌شوند، تعداد کمی را می‌توانیم جذب کنیم، اما با این همه در چندین شهر دانشکده مهندسی نفت تأسیس می‌کنند.
تفاوت کار در ایران و فرانسه
اخزری گفت: بنابراین چهار سال دانشجو را بدون اینکه برای آن برنامه‌ای داشته باشند در دانشگاه سرگرم می‌کنند و این بی‌هدفی تا کارشناسی ارشد و دکتری ادامه دارد؛ نکته دیگر اینکه حذف کنکور سراسری اشتباه بسیار بزرگی است، زیرا کمک می‌کند دانش‌آموزان بااستعداد از شهر‌های دور بتوانند در دانشگاه‌های خوب کشور تحصیل کند؛ بنابراین مافیای کنکور حذف شوند و از طرفی همه از یک منبع مشخص درس بخوانند.
این نخبه کشور درباره اینکه تفاوت بازار کار را چطور می‌بیند نیز گفت: متأسفانه در ایران دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی رها می‌شود؛ دولت فرانسه از فارغ‌التحصیلان مستعد حمایت می‌کند؛ آن‌ها به مدت یک یا دو سال در شرکت‌های معتبر این کشور کار می‌کنند، ولی حقوق آن‌ها را دولت می‌پردازد و بعد از دو سال حمایت دولت برداشته می‌شود؛ در این شرایط فرد تجربه کافی دارد، شرکت هم به او نیاز پیدا می‌کند و همکاری را ادامه می‌دهند.