«پل پیلار» معتقد است از منظر ریاض مدل برجام برای همکاری هسته ای عربستان با آمریکا جذاب نیست و آنها خواهان بازفرآوری پلوتونیم و غنی سازی اورانیوم هستند.
به گزارش پایداری ملی، جواد حیران نیا-فاطمه محمدی: ماه آینده عربستان سعودی قرارداد نهایی شده دایر کردن نیروگاه های هسته ای در این کشور را اعلام می کند و دولت آمریکا در این مورد بر سر دوراهی دشواری قرار دارد که یک طرف آن ایجاد درآمد برای شرکت های آمریکایی و قرارداد چند میلیارد دلاری است و طرف دیگر آن سیاست از پیش اعلام شده واشنگتن دایر بر جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته ای.
چنانچه دولت ترامپ بخواهد قرارداد به نفع کنسرسیوم آمریکایی به رهبری «وستینگ هاوس» امضا کند باید قوانین منع گسترش تسلیحات هسته ای را تعدیل کند. در چنین صورتی واشنگتن به ریسک امنیتی بزرگی دست زده و کشورهای خاورمیانه را به رقابت بر سر کسب فناوری هسته ای تشویق خواهد کرد. عربستان درصدد است تا در کنار فعالیت هسته ای از امکان غنی سازی اورانیوم نیز بهره مند شود. همین موضوع موجب تشویش خاطر قانونگذاران آمریکایی شده است. اگر کنگره موافقت کند، یک چنین امتیازی را به عربستان بدهد، آنگاه باید آن را به سایر کشورهایی که خواستار این امتیازند نیز بدهد. پس دیگر باید به اصطلاح «در پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» را تخته کرد.
در این راستا گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) انجام داده که متن کامل آن در زیر آمده است:
پیلار از اساتید دانشگاه «جرج تاون» است و تاکنون مسئولیت های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می توان به ریاست واحد تحلیل عملیات های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی آن نیز دارد.
*بعد از چند سال دولت ترامپ اعلام کرد یک توافق هسته ای با دولت ریاض را امضاء خواهد کرد. چرا امریکا متقاعد شد تا دوباره مذاکره برای یک توافق هسته ای را آغاز نماید؟
عربستان سعودی توسعه برنامه هسته ای خود و امریکا روابط خود با عربستان را بسیار مهم می دانند. به همین دلیل امریکا موافقت نموده در مورد توافق هسته ای با عربستان مذاکره نماید. اگر عربستان برنامه هسته ای خود را توسعه دهد هیچ منفعت ملی برای امریکا در بر نخواهد داشت. ریاض و نه آمریکا این برنامه را به پیش می برد.
*عربستان تمایل دارد غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیوم را در اختیار خود داشته باشد. آیا آمریکا با این دو خواسته ریاض موافقت می کند؟
باید دید تا چه حد دولت ترامپ و کنگره امریکا می خواهند خواسته های عربستان سعودی را تامین کنند. مذاکره کنندگان امریکایی احتمالا خواهان طولانی کردن مذاکرات و اخذ زمان جهت دریافت امتیازاتی در مورد غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیوم هستند.
امریکا متمایل به طولانی کردن مذاکرات بوده این در حالی است که ریاض سعی می کند راههای دستیابی به یک توافق هسته ای را هر چه سریعتر بیابد. امریکا ممکن است چندان متمایل به واگذار کردن امتیازات در مورد بازفرآوری پلوتونیم نسبت به غنی سازی اورانیوم نباشد با توجه به این واقعیت که بر اساس برجام ایران به غنی سازی اورانیوم ادامه می دهد اما نمی تواند پلوتونیوم را بازفرآوری کند.
با این وجود، با توجه به مخالفت ترامپ با برجام هنوز مشخص نیست که چقدر این ملاحظه برای او مهم خواهد بود.
*برخی استدلال می کنند اگر امریکا با سعودیها در برنامه هسته ای همکاری نکند روسیه و چین ممکن است در بحث هسته ای با عربستان همکاری کنند و این منجر خواهد شد به تضعیف نفوذ هسته ای امریکا در منطقه. نظر شما در این ارتباط چیست؟
این یک مسئله تجاری است به این معنا که اگر یک توافق هسته ای به دست آید کارخانجات راکتور و دیگر تجهیزات امریکا تجهیزات لازم را به عربستان سعودی خواهند فروخت. اما در غیاب یک توافق، عربستان می تواند این تجهیزات را از چین و روسیه بخرد.
سعودیها قطعا از این فرصت به عنوان تاکتیک مذاکره استفاده خواهند کرد هر چند برخی مسائل نیز وجود خواهد داشت از جمله اینکه آیا تجهیزات روسی و چینی نیازهای عربستان را برآورده می کنند یا خیر.
هم روسیه و هم چین کشورهایی هستند که از طرفداران برجام بوده و نمی خواهند ایران به یک کشور دارای سلاح هسته ای تبدیل شود. آنها همچنین نمی خواهند عربستان سعودی نیز به یک دولت هسته ای تبدیل شود. بنابراین آنها و امریکا از محدودیت ها و ضمانت ها در هر توافق هسته ای جدید که ممکن است در طی مذاکره با عربستان حاصل شود حمایت می کنند.
*کدام مدل برای توافق هسته ای عربستان محتمل تر است: برجام یا توافق امریکا با امارات متحده عربی؟
باید گفت که توافق هسته ای عربستان از روی هیچ توافق موجودی کپی نخواهد شد. سعودی ها خواهان به دست آوردن امتیازاتی هستند که ایران در برجام به دست آورده و آن شامل آزادی غنی سازی اورانیوم می شود.
اما مدل برجام از دیدگاه سعودی ها دارای ابعاد کمتر جذاب تر است از جمله عدم بازفرآوری پلوتونیوم و یک نظام بازرسی بین المللی بسیار سرزده. بعد دیگر برجام یعنی محدود کردن برنامه هسته ای ایران و عدم کمک امریکا به توسعه آن نیز به مذاق سعودیها خوش نمی آید.
امریکا باید این نکته را مورد توجه قرار دهد که اگر عربستان خواهان کمک آمریکا و دستیابی به تجهیزات ساخت امریکا است، همانطور که امارات متحده عربی دریافت نموده، باید محدودیت های مشابه ای که دولت امارات پذیرفته است را نیز بپذیرد.