مجوزهای دولتی بزرگترین مانع استارت‌آپ‌ها

رضا تازیکی، مدیر طرح ملی توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار (تکاپو) وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با انتقاد شدید از لزوم دریافت مجوز‌های متعدد از دستگاه‌های دولتی و خصوصی برای راه اندازی کسب و کار‌های نوپا و استارت‌آپ‌ها گفت: متاسفانه در کشور ما ساختار و الگوی مناسبی برای راه اندازی این نوع کسب و کار‌ها به رغم وجود ایده‌های نو توسط جوانان وجود ندارد.

وی با بیان اینکه امروز مهمترین و بزرگترین مانع پیش روی متقاضیان راه اندازی استارت‌آپ‌ها، الزام به دریافت مجوز‌های متعدد توسط دستگاه‌های مختلف است، بیان داشت: علاوه بر این، صندوق‌های ضمانت برای کاهش خطرپذیری با هدف تضمین اصل سرمایه متقاضیان وجود ندارد؛ علاوه بر اینها، در حوزه نظام تامین اجتماعی نیز، حمایت‌های بیمه‌ای مناسب و هدفمندی از این نوع کسب و کار‌ها نمی‌شود.

مدیر طرح ملی تکاپو در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تاکید بر اینکه امروز بسیاری از صاحبان ایده برای راه اندازی کسب و کار‌های نوپا به لحاظ مالی متکی به خود هستند و تنها موانع آنها، مجوز‌های دست و پا گیر است گفت: استارت آپ‌ها دارای ظرفیت‌های بالقوه هستند، اما برای عملیاتی شدن آنها، باید موانع موجود برداشته شود.

تازیکی ادامه داد: بدون شک ایده و صاحبان ایده در کشور برای راه اندازی این نوع کسب و کار‌ها و ایجاد حجم زیادی فرصت شغلی، وجود دارد، اما مزاحمت‌هایی که برای متقاضیان وجود دارد (از جمله تعدد دریافت مجوز از دستگاه‌های مختلف برای راه اندازی یک استارت آپ)، زمینه را برای ایده فروشی، سپردن پیاده سازی طرح‌ها به شرکت‌های خارجی و مهاجرت صاحبان ایده به خارج از کشور فراهم کرده است؛ و در این ارتباط، موارد بسیاری هستند که به دلیل عدم حمایت، مهاجرت کردند.

این مقام مسئول تصریح کرد: این زنگ خطری برای مسئولان است که نشان می‌دهد بی‌توجهی به ظرفیت چشمگیر اشتغالزایی در حوزه استارت آپ‌ها، این فرصت‌ها چگونه از دست می‌رود.

این مقام مسئول در وزارت کار، اتکای غالب استارت آپ‌ها به منابع مالی خصوصی را از مزیت‌های این نوع کسب و کار‌ها عنوان کرد و افزود: مشاغل جدید مبتنی بر این نوع کسب و کارها، نیازمند ساختاری هستند که با اتصال به بازار سرمایه از یک طرف و حمایت از طریق تاسیس صندوق‌های ریسک پذیر از سوی دیگر، اعتماد صاحبان ایده و مردم را جلب کنند.

وی ادامه داد: حتی اگر منابع مالی وجود داشته باشد و صندوق‌های ضمانت و ریسک پذیر در حمایت از این نوع کسب و کار‌ها تاسیس شوند، چالشی به نام الزام به دریافت مجوز‌های متعدد منجر به انصراف بسیاری از متقاضیان برای ادامه راه می‌شود، کما اینکه این اتفاق در مواردی رخ داده است.

همه برای استارتاپ‌ها کیسه دوخته‌اند!

مدیر طرح ملی توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار وزارت کار گفت: طول مدت راه اندازی یک استارتاپ، از مرحله دریافت مجوز تا پیاده سازی کسب و کار، در دنیا کمتر از یک سال است در حالی که این بازه زمانی در ایران بین ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد.

وی ادامه داد: علاوه بر دستگاه‌های دولتی، اتحادیه‌ها و بخش خصوصی نیز با هدف کسب درآمد، وارد فرایند ارائه مجوز شده اند که جای تعجب دارد.

تازیکی با تاکید بر اینکه در قالب طرح تکاپو (توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار)، ظرفیت‌های بسیاری برای پیاده سازی استارت آپ‌ها دیده شده است گفت: تقریبا در تمام بخش‌های اشتغالزا، طرح‌های نوآورانه در تمام فرایند زنجیره تامین اعم از بازار، تولید و توزیع شناسایی و تعریف شده است.

طرح‌های فناورانه معطل مجوز مانده‌اند

وی ادامه داد: در همین زمینه بسیاری از طرح‌های اشتغال زا در بخش خدمات، درگیر مجوز‌های قانونی هستند؛ همچنین در حوزه بیابان زدایی طرح‌های فناورانه بسیار خوبی در سیستان و بلوچستان ارائه شده، اما به دلیل الزام به دریافت مجوز از سازمان‌های مختلف از جمله منابع طبیعی، سازمان محیط زیست، سازمان انرژی هسته‌ای و ... معطل مانده اند.

مدیر طرح ملی تکاپو در پاسخ به این سوال که «به جای مجوز، چه راه حلی جهت احراز صلاحیت کسب و کار‌های نوپا وجود دارد»، گفت: برای توسعه این کسب و کار‌ها باید «ضوابط و شرایط» جایگزین «دریافت مجوز‌های متعدد» شود و به جز این، راهکاری وجود ندارد. چرا که در صورت تداوم رویه فعلی و احراز صلاحیت صاحب کسب و کار توسط دستگاه‌های متعدد، در بسیاری از موارد متقاضی حتی به نیمه راه هم نمی‌رسد و از ادامه مسیر منصرف می‌شود.

دولتی‌ها نه تنها مجوز‌ها را کم نکرده اند بلکه زیاد هم کرده اند

این مقام مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: بر اساس مطالعات انجام شده در قالب طرح تکاپو، هیچ سازمان دولتی در راستای اجرا به قانون بهبود فضای کسب و کار، تعداد مجوز‌های دولتی را کاهش نداده بلکه برخی دستگاه‌ها این مجوز‌ها را افزایش داده اند به طوریکه پرونده‌های متعدد در دارایی، تامین اجتماعی و ... برای متقاضی راه اندازی این نوع کسب و کار‌ها باز می‌شود.

وی تصریح کرد: همه این سخت‌گیری‌ها برای «کسب و کار‌های نوپا» انجام می‌شود؛ به عبارتی کسب و کاری که قرار است تازه ایجاد شود و نمی‌توان تداوم آن را تضمین کرد باید در این حد درگیر مجوز شود.

رتبه ۱۶۰ ایران در بین ۱۸۰ کشور دنیا در شاخص «راه اندازی کسب و کار»

تازیکی با تاکید بر اینکه این مجوز‌های مخل کسب و کار در ایران، جایگاه کشورمان را در شاخص کسب و کار در جهان تنزل داده است، گفت: بر اساس آمار رسمی سال ۲۰۱۶ میلادی، ایران در شاخص «راه اندازی کسب و کار» در بین ۱۸۰ کشور دنیا در رتبه ۱۶۶ قرار دارد.

مدیر طرح ملی تکاپو خواستار جایگزین شدن «شرایط و ضوابط» به جای «مجوز‌های متعدد» جهت راه اندازی کسب و کار‌های نوپا شد و گفت: در این صورت، اگر فردی در قالب ضوابط تعیین شده فعالیت نکند، قطعا سیاست‌های برخوردی متناسب می‌توان در مقابل او اتخاذ کرد، اما نباید با افزایش فرایند‌های مخل، مانع شکوفایی و رونق فعالیت صاحبان ایده شد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا به رغم فرایند‌های طولانی کسب مجوز برای ایجاد کسب و کار‌ها نوپا، طی چند سال گذشته شاهد توسعه روزافزون استارت آپ‌های حمل و نقلی هستیم گفت: توسعه روز افزون این نوع استارت آپ‌ها به این دلیل است که در فعالیت‌های مرتبط با حمل و نقلی، رانتی وجود نداشته است.

تازیکی ادامه داد: ویژگی این نوع کسب و کار‌ها این است که نسبت به سایر مشاغل از حواشی و رانت‌های حاکم مبرا هستند و به همین دلیل خوشبختانه سریعا رشد کردند.