استراتژی ترامپ در مورد برنامه هسته‌ای ایران و اتحادیه اروپا

به گزارش پایداری ملی، اتحادیه اروپا متشکل از 28 کشور اروپایی است که شکل‌گیری کنونی آن به جامعه اقتصادی اروپا در سال 1957 بین شش کشور بر طبق توافق‌نامه رم که بر اساس یک اتحادیه اقتصادی باز بود، بر می‌گردد. توافق‌نامه ماستریخت به این اتحادیه در سال 1993 چارچوبی قانونی داد. در سال 1999 «یورو» به عنوان پول مشترک اتحادیه معرفی شد که هم اکنون در 18 کشور جایگزین پول ملی شده است. به منظور توسعه نقش جهانی اتحادیه اروپا با ناتو همکاری می‌کنند تا ناتو امنیت اروپائیان را تضمین کند که این همکاری در الحاقات اضافی برلین سال 2033 فرمول بندی شد. امروزه اعضای این اتحادیه 28 کشور هستند که 21 کشور عضو ناتو می‌باشند.

استراتژی ترامپ به‌طوری‌که خود در گزاره برگ (Fact Sheet) کاخ سفید و در سخنرانی خود بیان کرده است عبارتند از؛ نابودی میراث اوباما، خروج کم هزینه از برجام، تضعیف جایگاه منطقه‌ای ایران، حمایت از متحدان منطقه‌ای و تغییر رژیم در ایران می‌باشد. ترامپ برجام را برای آمریکا شرم‌آور توصیف کرده است و خواهان خروج از آن می‌باشد، لیکن در این توافق خروج یک‌جانبه بسیار پر هزینه است. این هزینه‌ها عبارتند از: بی‌اعتباری دیپلماسی، انزوای بین‌المللی، بالا گرفتن اختلافات داخلی در آمریکا، تشدید تنش‌ها در نقاط مختلف جهان و عدم رجوع کشور‌ها به راه حل‌های مسالمت‌آمیز می‌باشد.

به گفته موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «هیچ کشوری در دنیا نیست که یک مصوبه شورای امنیت را که با اتفاق آرا امضا شده است، زیر پا بگذارد؛ لذا در دست هیچ رئیس جمهوری در هیچ جای دنیا نیست که توافق برجام را لغو کند.» همسو با این سخنان سخنگوی دفتر سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز بیان داشت: «درباره برجام گمانه‌زنی نمی‌کنیم؛ زیرا موضع اتحادیه اروپا درباره توافق هسته‌ای در قبال ایران واضح است، این توافق باید حفظ و نگهداری شود و به دلیل مفید بودن برجام ما به حمایت و اجرای آن ادامه خواهیم داد.» به همین دلیل آمریکا به دنبال ضربه زدن و ایجاد فضای منفی روانی علیه ایران می‌باشد تا مانع از دسترسی ایران به دستاورد‌های آن شود.

راهکار‌های ترامپ برای از بی‌اعتبار کردن این توافق متعدد می‌باشند، به عنوان مثال: وضع تحریم‌های جدید، ارسال برجام به مجلس این کشور، و اضافه کردن افراد حقیقی و حقوقی به لیست سیاه تحریم شده‌هاست تا با تحریک ایران سبب ایجاد خشم و اقدامات تلافی‌جویانه میان سردمداران ایرانی شود و بدین ترتیب برجام به طور کامل فسخ شود تا بدینوسیله توپ را در زمین ایران انداخته و مسئولیت آن بر عهده ایران باشد.

رابطه اتحادیه اروپا با آمریکا با اختلافات سیاسی متعدد مهمی، چون خروج آمریکا از پروتکل کیوتو، عدم تمایل آمریکا برای کاهش گاز‌های گلخانه‌ای، دستور لغو تمام مذاکرات برای توافق‌نامه تجارت آزاد میان اتحادیه اروپا و آمریکا که در زمان دولت پیشین (باراک اوباما) مذاکرات آن کلید زده شد بود و مسئله هسته‌ای ایران همراه است.

برنامه هسته‌ای ایران یکی از چالش برانگیز‌ترین مسائل بین‌المللی بوده است که توافق بر سر آن آن در نوامبر 2013 با جامعه جهانی اولین گام برای حل موضوع بود. نقش اتحادیه اروپا در رهبری مذاکرات صلح از سوی جامعه جهانی پذیرفته شده است. برجام توافق نامه چندجانبه‌ای است که به دنبال قطعنامه 2231 شورای امنیت آمده است که اتحادیه اروپا ملزم به رعایت آن می‌باشد تا به صلح و امنیت جهانی کمک شود و الگویی برای حل مسئله کره شمالی باشد. از طرفی این توافق‌نامه می‌تواند بستر مناسبی برای رشد مبادلات اقتصادی کشور‌های منطقه و جهان باشد.

دستاورد‌های حاصل از توافق هسته‌ای ایران و انجام تعهدات طرفین، میزان فروش تسلیحات نظامی آمریکا را به کشور‌های منطقه به بهانه قدرتمند کردن کشور‌های دوست عرب و غیر عرب منطقه در مقابل ایران به شدت تنزل می‌دهد و مناقشات منطقه‌ای را حل و فصل می‌کند. حضور آمریکا را در منطقه کم‌رنگتر می‌کند. از این رو این توافق‌نامه برای ایران بر عکس آمریکا بسیار پر سود خواهد بود. برآیند اظهار نظر‌های اعضای اتحادیه اروپا در خصوص برجام تاکید بر حفظ و ادامه تلاش برای برقراری آن می‌باشد. اما سوال این است که آیا اتحادیه اروپا می‌تواند با توجه به چشم انداز مناسب امنیتی-اقتصادی ناشی از پسا برجام، فشار‌های آمریکا را تحمل کرده و در اجرای مفاد برجام مستقل عمل کند؟

رابطه اتحادیه اروپا و آمریکا غالبا در حول مسائل اقتصادی شکل گرفته است. همان طوری‌که قبلا اشاره شد، اکثر اعضای این اتحادیه عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند پس از بحران بالکان در خلال دهه 1990 اعضای اتحادیه اروپا موسسات امنیتی اروپایی ایجاد کردند تا بتوانند به صورت مستقل از ناتو و آمریکا کار کنند. درخواست واشنگتن در خصوص افزایش بودجه نظامی ناتو سبب شده است تا این اتحادیه به سمت خودکفایی مخصوصا در مسائل نظامی گام بردارد به همین جهت کشور‌های عضو و به ویژه فرانسه و آلمان به فکر تجهیز و افزایش توان نظامی خود و تشکیل نیروی جایگزین ناتو افتاده‌اند. این مسئله که مراحل ابتدایی آغاز شده، نیازمند برنامه‌ای دراز مدت است که در حال حاضر میسر نمی‌باشد.

میزان تعاملات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و علمی اعضای اتحادیه با ایالت متحده آمریکا بسیار بیشتر از ایران می‌باشد، لذا در صورت فشار زیاد آمریکا بر اتحادیه اروپا (قبلا نیز در تحریم‌های جامع علیه ایران کشور‌های مختلفی، چون مالزی، فرانسه و.. مشمول تحریم جامعه بین‌المللی شدند) امکان عدول اعضا از تعهدات خود نسبت به برجام وجود دارد. هم اکنون هوشیاری کامل جمهوری اسلامی و پافشاری بر اجرای مفاد برجام و عدم تحریک سردمداران ایران در جهت منویات آمریکا که فسخ برجام از سوی ایران می‌باشد، ضروری است.