تشدید فرونشست خطر آفرین دشت‌های تهران بعد از زلزله

یکی از مسائلی که بسیاری از نقاط کشور از جمله استان تهران با آن مواجه است، مسئله فرونشست زمین است که دلیل اصلی این اتفاق برداشت بی رویه آب‌های زیرزمینی است به طوری که در حال حاضر ۳۲۰ دشت کشور با این چالش به صورت جدی روبرو است.

با توجه به اهمیت موضوع و به منظور آگاهی از دلایل بوجود آمدن این پدیده و راهکار‌های پیشگیری از آن گفت و گوئی با علی اصغر محمدی کارشناس آبخیزداری انجام داده است که در پی می‌آید.

محمدی فرونشست زمین را پدیده‌ای خطر آفرین و از آن به عنوان زلزله‌ای خاموش نام می‌برد که بی توجهی به آن ممکن است به خسارت مالی، جانی و حتی بحران‌های اجتماعی منجر شود، اما وی معتقد است این پدیده قابل پیش بینی و پیشگیری است.

وی پدیده فرونشست زمین را فرو ریزش و نشست زمین در مقیاس زیاد تعریف می‌کند و در همین ارتباط می‌گوید: این پدیده بنا به دلایلی که ریشه زمین شناسی دارد اتفاق می‌افتد و آسیب‌های شدیدی را می‌تواند وارد کند.

این کارشناس علوم آبخیزداری به عوامل انسانی و غیرانسانی به عنوان عوامل بوجود آورنده این پدیده اشاره می‌کند و در این خصوص اظهار می‌دارد: عوامل انسانی شامل فعالیت‌هایی همچون معدن کاوی و برداشت بیش از حد و بی رویه از آب‌های زیر زمینی است و عوامل غیر انسانی (طبیعی) که ریشه در علم زمین شناسی دارد همان لایه‌های آهکی (کارست) است که در لایه‌های زیرین خاک وجود دارند و بر اثر بارش‌های فصلی و نفوذ آن به داخل زمین انحلال پیدا کرده و باعث فرونشست زمین می‌شود.

محمدی به یکی دیگر از عوامل غیر انسانی اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از عوامل غیر انسانی بسیار مهم و تأثیرگذار عامل تکتونیکی یا زمین ساختی است که بیشتر به وجود گسل‌ها و ریزگسل‌ها مربوط می‌شود به طوری که در اثر حرکت بسیار کوچک نیز این فرونشست اتفاق می‌افتد.

این کارشناس آبخیزداری استان تهران در ادامه تصریح می‌کند: در اکثر مواقع ترکیبی از عوامل یاد شده همچون استفاده بی رویه از منابع آبی زیر زمینی که در آبخوان‌های کارستی واقع شده اند حتی بر اثر زلزله‌های بسیار خفیف هم این موضوع تشدید می‌شود که این شدت را در دشت‌های جنوبی استان تهران همانند دشت‌های ورامین، ری و شهریار می‌توان مشاهده کرد.

محمدی با بیان اینکه میزان فرونشست سالانه زمین در دشت‌های جنوبی استان تهران حدود ۲۰ میلی متر است خاطر نشان کرد: دلیل اصلی فرونشست زمین در دشت‌های جنوبی پایتخت برداشت بی رویه از آب‌های زیر زمینی است که با توجه به وجود مزارع، باغات و اراضی کشاورزی در این مناطق، این پدیده می‌تواند آسیب جدی به تولیدات بخش کشاورزی وارد کند.

وی در ادامه یادآور شد: اقدامات آبخیزداری که شامل عملیات مکانیکی، بیولوژیکی، بیومکانیکی و مدیریتی می‌شود راهکار علمی و عملی است که علاوه بر پیشگیری از فرونشست زمین موجب تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی شده که با این اقدامات از شدت روان آب‌ها کاسته و سفره‌های آب زیرزمینی تقویت می‌شود.

محمدی اضافه کرد: از آنجائی که عملیات آبخیزداری با طبیعت، اکوسیستم و محیط زیست هماهنگ می‌باشد، با حداقل هزینه می‌توان تهدیدات سیلاب و خشکسالی را به فرصت‌های کاهش سیلاب و تخریب ناشی از آن تبدیل کرد که در پی آن شاهد تغذیه سفره‌های آب زیر زمینی و در نهایت پر آب شدن چشمه‌ها و قنوات در فصول خشک سال خواهیم بود.