محققان پارک علم‌وفناوری دانشگاه تهران با بررسی اثرات پروژه هارپ بر روی آب و هوای زمین، با تهیه بانک اطلاعاتی از حوادث و بلایای طبیعی، خشکسالی‌ها و فعالیت آتشفشان‌ها در حال طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزاری برای نمایش تلاطمات لایه یونوسفر هستند.
به گزارش پایداری ملی، امیر شیخی‌هامقدم، تمرکز مطالعات این شرکت دانش‌بنیان را در حوزه فیزیک نظری بر روی سیستم‌های پیچیده ذکر کرد و گفت: سیستم‌های پیچیده گستره زیادی از پدیده‌های فیزیکی چون پدیده‌های توربولنسی هواشناسی را در بر می‌گیرد؛ لذا مطالعاتی در زمینه لایه یونوسفر، به عنوان بالاترین لایه جو انجام دادیم.
وی با بیان اینکه بر اساس مقالاتی که تاکنون منتشر شده، لایه یونوسفر به عنوان یکی از پیش‌نشانگرهای زلزله مطرح است، افزود: لکه‌ها و انفجارات سطح خورشید امواج الکترومغناطیسی شدیدی را به سمت زمین پرتاب می‌کنند و از سوی دیگر اتمسفر پیرامون زمین از لایه‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی است.
مجری طرح بالاترین لایه اتمسفر را «یونوسفر» ذکر کرد و ادامه داد: این لایه نازک یونیزه شده، سپر دفاعی زمین در برابر تابش‌های یونی است که از سمت خورشید به کره زمین می‌رسد.
وی با بیان اینکه بر اساس مقالات منتشر شده لایه یونوسفر چند روز قبل از رخداد زلزله دستخوش تلاطم می‌شود، ادامه داد: مطالعه این لایه می‌تواند به عنوان پیش‌نشانگر بلایای طبیعی از جمله زلزله مورد توجه قرار گیرد.
شیخی‌ها مقدم در این باره توضیح داد: امواج ELF که از لایه یونوسفر به سمت زمین و یا بالعکس متصاعد می‌شود، موجب التهاب لایه یونوسفر خواهد شد؛ از این رو التهاب این لایه می‌تواند ناشی از وقوع زمین‌لرزه باشد.
مجری طرح با اشاره به مطالعات ایران در این حوزه، خاطر نشان کرد: تنها راداری که می‌توانستیم لایه یونوسفر را در ایران مورد مطالعه قرار دهیم، رادار دانشگاه تهران بوده که متأسفانه از سال 2006 از کار افتاد و در حال حاضر در ایران هیچ «یونوسوند»ی برای مطالعه و کاوش لایه یونوسفر وجود ندارد؛ ولی اطلاعات ماهواره‌ای را می‌توانیم برای بررسی این لایه استخراج و برای تحلیل این لایه استفاده کنیم.
وی به اهمیت مطالعه در زمینه لایه یونوسفر اشاره کرد و گفت: تهدیدهایی مانند هارپ یا امواج ELF (پروژه پژوهشی برای بررسی و پژوهش درباره لایه یونوسفر) می‌تواند به عنوان تهدید جنگ آب و هوا، کشور را تهدید کند و این امر نیز در گفت‌وگوهای سیاسی اعلام می‌شود که بسیاری از خشکسالی‌ها و پدیده‌های ریزگرد و توفان‌های شنی ناشی از اجرای این پروژه است.
به گفته وی، تاسیسات هارپ که احتمالا در ترکیه و آذربایجان نصب شده، با تابش امواج ELF لایه یونوسفر را تحت تأثیر قرار داده است و اگر بتوانیم در این مطالعات اثبات کنیم که تابش ELF به یونوسفر در حال انجام است، می‌توانیم اثبات کنیم که این تابش تهدیدی جدی برای کشور به همراه دارد که در این صورت باید به صورت هوشمندانه به این تابش‌ها پرداخته شود.
مجری طرح با اشاره به مطالعات کشورهای آمریکا و روسیه بر روی این لایه، خاطر نشان کرد: ناهنجاری‌هایی چون "تورنادو" و "النینو" که در بخش‌های آمریکای شمالی ایجاد می‌شود، آب و هوای آمریکا را تحت تأثیر قرار داده است و این کشور برای مقابله با این پدیده از 25 سال گذشته پروژه هارپ را در دستور کار خود قرار داده است.
شیخی‌ها مقدم، در این باره توضیح داد: در این پروژه به منظور ایجاد اختلاف فشار و تغییر مسیر توفان‌ها، امواج ELF به لایه و پوسته یونوسفر تابانده می‌شود و آمریکا از 6 سال گذشته موفق به انحراف و تغییر مسیر توفان‌ها شده است.
وی با بیان اینکه در پروژه هارپ تئوری‌های زیادی در زمینه اثرات این امواج بر روی مغز، ایجاد زمین لرزه و تغییرات آب‌وهوایی مطرح شده است، اظهار کرد: اگر آمریکا توانسته با هارپ توفان‌ها را منحرف کند، می‌تواند حرکات جریان‌های جت استریم و جریان‌های جوی را تحت تأثیر قرار دهد و در نتیجه لازم است امواج ELFبه عنوان تهدید مورد توجه قرار گیرد.
این محقق با اشاره به تغییرات جریان‌های جت استریم، توضیح داد: بیشترین اثرات بارش‌زایی بخش‌های غربی کشور تحت تاثیر جریان‌های جت استریم مدیترانه بوده، ولی از سال 2006 تاکنون انحرافی در این جریان‌ها رخ داد که منجر به کاهش بارش در ایران شده است.
وی با اشاره به دستاوردهای تحقیقات انجام شده در این شرکت، افزود: امیدواریم تکمیل این پروژه تحقیقاتی منجر به طراحی و ارائه الگوریتم‌ها و الگوهای تشخیص پیش نشانگرهای زلزله و ارتقای نرم‌افزارهای پیشگویی‌کننده پدیده‌های جوی شود.
شیخی‌ها، همچنین ابراز امیدواری کرد که در این مطالعات بتوانند اثبات کنند که تابش امواج ELF در ترکیه و آذربایجان موجب تغییر و انحراف جریان‌های مدیترانه از سمت غرب به سمت شمال کشور شده؛ چراکه به باور این محققان در 50 سال گذشته سابقه نداشته است که استان‌هایی مانند ایلام، کردستان و کرمانشاه و آذربایجان خشک باشند.
مجری طرح اعلام کرد: زمین لرزه‌هایی مانند زلزله هائیتی ناشی از تابش امواج ELF بر یونوسفر بوده است که به سمت لایه‌های زیر زمینی منحرف شده و موجب زلزله و توفان‌های شدید شده است.
وی به فرآیندهای پروژه یونوسفر این شرکت دانش‌بنیان اشاره کرد و یادآور شد: ما در این تحقیقات امید داشتیم که با تأمین اعتبارات، یا رادار یونوسوند برای مطالعه این لایه را طراحی کرده و بسازیم و یا یونوسوند موجود در کشور را تعمیر کنیم که این امر به دلیل مشکلات مالی میسر نشد.
وی افزود: در ادامه با استخراج داده‌های ماهواره‌ای، در حال طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزاری برای نمایش تلاطمات لایه یونوسفر هستیم.
شیخی‌ها مقدم، تولید این نرم‌افزار را در گرو در اختیار داشتن بانک اطلاعاتی از حوادث و بلایای طبیعی، خشکسالی‌ها و فعالیت آتشفشان‌ها دانست.