رییس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران با بیان اینکه ساختار طبیعی لایه های خاک بستر شهر تهران، علاوه بر دارا بودن شیب طبیعی قابل توجه از شمال به جنوب شهر، از تنوع لایه ها و لیتولوژی متفاوتی برخوردار است، گفت: به عبارت دیگر، به مرور زمان بر اثر فرسایش کوهپایه ها در ارتفاعات، بستر خاکی شهر تهران شکل گرفته که این بستر از شمال به جنوب شهر، به تدریج از سنگ و مصالح درشت دانه به مصالح ریز دانه تغییر می‌کند.
به گزارش پایداری ملی، مهندس محمدرضا معماریان افزود: در مناطق جنوبی شهر تهران، لایه قابل توجهی از خاک مجاور سطح از خاک کاملاً ریز دانه رُسی حساس به رطوبت تشکیل شده و به همین دلیل، خاک بستر شهر تهران دارای تنوع بسیار زیاد و پیچیدگی های خاص عملکردی به لحاظ تفاوت رفتار خاک‌های درشت دانه و ریز دانه و تناوب این لایه ها در هر نقطه است.
وی با تأکید بر اینکه نکته مهم در این میان، تغییرات رطوبت به دلیل نشت ناشی از دفع غیر اصولی چاه های جذبی فاضلاب و فرسودگی شبکه انتقال آب شهری است که باعث آب شستگی لایه های خاک می شود، اضافه کرد: به این ترتیب، بر اثر نفوذ آب سطحی و آب نشتی، دانه های ریزتر خاک از اسکلت خاک شسته شده و به سمت فضاهای خالی اعم از قنوات متروکه، حفره های طبیعی واقع در بستر خاک و فضاهای بین لایه ای و نیز انباره چاه های جذبی بی شمار حفر شده در شهر تهران، حرکت می نماید.
*استفاده از تکنیک های نگهداری خاک دیواره تونل های مترو در تهران
رییس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران با اشاره به اینکه این امر، سبب سست شدن اسکلت خاک و متخلل شدن بستر خاکی می‌شود، اظهار کرد: به این ترتیب، فشار ناشی از تجمع آب در تراز فوقانی خاک و افزایش این فشار به دلیل نشت یا ترکیدگی انشعابات آبرسانی، عامل مهم و اساسی در فرونشست های سریع می شود.
معماریان با بیان اینکه اجرای پروژه های زیرزمینی در تمام دنیا دارای مخاطرات خاص خود است، تصریح کرد: شهرداری تهران نیز ضمن تقبل هزینه های مضاعف در اجرای تونل های مترو، از طریق اتخاذ و اجرای تدابیر و تمهیدات لازم از جمله استفاده از تکنیک های متعدد نگهداری خاک دیواره تونل با نیروی ناشی از حرکت خاک روباره، مقابله نموده است.
وی با تأکید بر اینکه اقدامات وسیعی به منظور آب بندی سازه تونل های مترو صورت پذیرفته، تصریح کرد: با این حال، نمی توان تجمع آب ناشی از ترکیدگی شبکه آب را در تمام نقاط مسیر تونل در زمان حفاری تا قبل از اتمام کار دقیقاً تعیین نمود، چرا که طبعاً این امر در پاره ای از موارد، فرو ریزش و نشست ناگهانی در سطح معابر را موجب گردیده است.
انجام مراحل شناسایی ژئوتکنیکی و ژئوفیزیکی مسیر در تونل های مترو تهران
رییس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران با اشاره به این که در شرایط فعلی، احداث و توسعه خطوط مترو، راهکاری اجتناب ناپذیر برای کاهش اثرات ترافیک و آلودگی هوای ناشی از آن است، اظهار کرد: شایسته است سایر دستگاه های خدماتی نیز با نگاه ملّی، نسبت به رفع اشکالات شبکه فرسوده انتقال آب شهری از طریق تعمیر و ترمیم اصولی یا تعویض شبکه برای جلوگیری از نشت حجم بالای آب در لایه های خاک زیر معابر اقدام نمایند.
معماریان با بیان اینکه با توجه به برخی اظهار نظرهایی که اخیراً در خصوص کافی نبودن مطالعات خطوط 6 و 7 متروی تهران مطرح شده، تصریح کرد: باید یادآوری نمود که این مطالعات، همواره مطابق با مقررات ملی و ضوابط مهندسی متداول در جامعه مهندسی کشور و البته با حساسیت های مضاعف که لازمه کار در محیط شهری است، انجام شده و به تأیید مراجع ذیربط نیز رسیده است.
براساس گزارش روابط عمومی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، رییس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران در پایان با تأکید بر این که مطالعات مربوط به آغاز عملیات اجرایی این خطوط در دوران مدیریت قبلی متروی تهران انجام شده، خاطرنشان کرد: اصولاً انجام کارهای زیر زمینی، بدون وجود مشاوران با تجربه و طی مراحل شناسایی ژئوتکنیکی و ژئوفیزیکی مسیر، قابل انجام نمی باشد.