گسل های جدید در تهران کشف شد

مرتضی طالبیان،رئیس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان این مطلب گفت: "تمامی مطالعات برآورد خطر که در گذشته درشهر تهران انجام شده،  بر مبنای گسل های شناخته شده ی شمال و جنوب تهران بوده است و نقش گسل های داخل شهر کمتر مورد توجه قرار گرفته شده بود. "

وی با اشاره به اینکه برای اولین بار در مطالعات اخیر با استفاده از روش اندازه گیری کمّی، گسل های بزرگ و پنهان در شهر تهران شناسایی شدند .، گفت: عمده ترین آن ها گسل پردیسان در بخش مرکزی شهر است. این گسل پنهان حداقل نرخ جنبش 3برابر گسل شمال تهران دارد و می تواند خطری به مراتب بزرگتر از آن گسل و به بزرگی زمین لرزه ای که در شهر بم رخ داد را ایجاد کند.

وی افزود: بر اساس مطالعات گذشته ، شمال و جنوب تهران مناطق دارای بیشترین خطر زمین لرزه بودند اما با توجه به یافته های جدید تمامی شهر در معرض خطر زمین لرزه قرار دارد البته سایر پیامد های زمین لرزه چون مسدود شدن راه ها ، قطع شریان های حیاتی ،آتش سوزی، شیوع بیماری ها و عدم امکان کمک رسانی به موقع را نباید کمتر از خطر تخریب ساختمان ها دانست و می تواند تمامی شهر را تحت تاثیر قرار دهد.

طالبیان خاطر نشان کرد: تهران به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای جهان در بخش میانی کمربند لرزه خیزی که از اروپا تا هیمالیا ادامه دارد قرار گرفته است. البرز مرکزی گسل های شناخته شده ای دارد که در گذشته زمین لرزه های بزرگی را ایجاد کرده اند. در بخش شمالی البرز، گسل خزر یا کاسپین ، بزرگترین گسلی است که توان لرزه زایی بالایی دارد و کلیه شهر های حاشیه شمالی البرز را تهدید می کند. شهر های حاشیه جنوبی البرز نیز در نزدیکی گسل های فعال همچون گسل شمال تهران قرار دارند که جنبش هرکدام از آن ها می تواند فاجعه انسانی به بار آورد.

وی افزود: شهرهای بزرگ ایران از جمله مشهد و تبریز شرایطی مشابه با تهران دارند، اما مشکلی که در تهران وجود دارد تراکم جمعیت، فراوانی ساختمانها با قدمت زیاد و مقاومت کم آن ها است که می تواند خطرپذیری آن ها را به طور فزاینده ای افزایش دهد.

رئیس پژوهشکده علوم زمین در ادامه افزود: زمین لرزه ها همیشه به صورت منظم اتفاق نمی افتند. همچنین در زمین لرزه های گذشته سرچشمه ی آنها به خوبی مطالعه نشده است و مشخص نیست که سرچشمه ی زمین لرزه کدام گسل بوده است، بنابراین تنها  با استفاده از داده های زمین لرزه ای نمی توانیم بگوییم که در چه زمانی احتمال وقوع زمین لرزه بیشتر خواهد بود.

وی همچنین افزود:  خطر زمین لرزه در تهران منحصر به گسل های داخل و حاشیه شهر نیست بلکه گسل هایی که با فاصله ی نه چندان دور از تهران قرار دارند، از جمله گسل های البرز مرکزی، می توانند خطر ساز باشند .که نمونه آن زمین لرزه فیروز آباد – کجور بود که لرزش آن در تهران محسوس بود.

رئیس پژوهشکده علوم زمین تصریح کرد:  به منظور کاهش خطر پذیری زمین لرزه، راه کارهای شناخته شده ای در دنیا وجود دارد ؛ در قدم اول می بایست سرچشمه های لرزه زا را شناسایی کنیم که آنها عمدتاً گسل هایی هستند که تعدادی از آن ها شناخته شده و تعدادی پنهان هستند. در قدم دوم بایستی ساخت و ساز اصولی ساختمان ها و نیز مقاوم سازی ساختمان های موجود در اولویت قرار گیرد.متاسفانه خطر زمین لرزه آنطور که باید جدی گرفته نشده و تجربه وقوع زمین لرزه در شهرهای بزرگ نشان داده که مهمترین مشکل  در زمان رویداد ، ناکارامدی سیستم های کمک رسانی، از جمله سیستم های ارتباطی مانند موبایل و تلفن و در نتیجه عدم دسترسی به مدیران در زمان بحران است.

وی در پایان خاطر نشان کرد: در سرزمین خشکی مانند ایران اغلب شهر ها  روی گسلهای فعال و یا در مجاورت آنها قرار دارد. نظر به اینکه گسل ها کنترل کننده منابع آب هستند،  طرح جابجایی شهرها به مناطقی که کمتر در معرض خطر باشند به هیچ وجه امکان پذیر نیست.  ساخت و ساز مقاوم در برابر زمین لرزه راهکار درستی است که در زمان وقوع زمین لرزه بتوان حداقل ایمنی فراهم کند. البته سازه های مرتفع و مهمی چون  نیروگاه ها را بایستی تا حد امکان از حریم گسل ها دور نگه داشت.