آمریکایی ها و غربی ها بدشان نمی آید که ایران توافق هسته ای را به هم بزند، به همین خاطر شاید تحریکاتی که جریان دارد وادار کردن ایران به این منظور است.
توافق هسته ای که دی ماه گذاشته به سرانجام رسید، 4 ماهگی خود را سپری می کند، اما هنوز از بهره آن برای ایران آنطور که باید خبری نیست.
در مقابل طرف آمریکایی به هر آنچه که در مذاکرات هسته ای مطالبه می کرد رسیده و اکنون از این بابت خیالش آسوده است که بازگشت به شرایط پیش از توافق هسته ای کار دشوار و هزینه آفرینی است ضمن این که فشارهای سیاسی و اقتصادی هم بیشتر خواهد شد پس ایران خود اقدام به کنار گذاشتن برجام نمی کند.
شاید این استدلالی که آمریکایی ها و غربی ها برای خود دارند درست باشد و ایران نتواند به سرعت شرایط هسته ای خودرا به پیش از برجام بازگرداند، اما این که ایران به خاطر بد عهدی و کارشکنی طرف مقابل که در وجود آمریکا خلاصه میشود، همچنان پایبند تعهدات خود باشد برداشت درستی به نظر نمی رسد.
جمهوری اسلامی ایران کمترین توقعی که از توافق هسته ای داشت، برچیده شدن تحریم های اقتصادی بود. در واقع در ازای امتیازاتی که ایران در توافق هسته ای به طرف مقابل داده، برچیده شدن ساختار تحریم های ایران، تعهد طرف مقابل بوده است. اما بر اساس سیاستی که آمریکایی ها در ابتدای مذاکرات در دوره تازه دنبال می کردند، حفظ ساختار تحریم ها علیه ایران بود که چنین هم شد.
این موضع از سوی مسئولین و مقامات آمریکایی بارها مطرح شده و همچنان هم نه تنها ساختار تحریم ها برچیده نشده است بلکه موانع سر راه تعلیق یا لغو آنها هم همچنان باقی است. تا زمانی که کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای دنیا استقلالی از خود نداشته باشند تا بتوانند تصمیم گیری کنند، نمی توان انتظار داشت، آنها حتی روابط اقتصادی عادی با ایران داشته باشند چه رسد به این که بخواهند سرمایه گذاری در تولید و صنعت کشور انجام دهند.
وزير خزانه‌داري امريكا در جمع نمايندگان كنگره در باره شیوه لغو یا تعلیق تحریم های ایران گفته است: روشن بگوييم، هيچ تغيير فوري در تحريم‌هاي امريكا، اتحاديه اروپا و سازمان ملل وجود نخواهد داشت و فقط زماني كه ايران شروط اساسي هسته‌اي را به جا آورد، امريكا شروع به تعليق تحريم‌هاي ثانويه هسته‌اي به صورت مرحله‌اي خواهد كرد؛ تحريم هايي كه كشورهاي طرف سوم را كه با ايران تجارت مي‌كنند، هدف قرار مي‌دهد.
با برچيده نشدن ساختار تحريم‌ها عملاً هيچ كشوري تمايلي به تجارت با ايران نخواهد داشت چون می داند با شرایطی که آمریکا ایجاد کرده ريسك هرگونه سرمايه‌گذاري بسيار بالا است به همین خاطر کشوری، یا بانکی و شرکتی پیشقدم نخواهد شد.
آمریکا هم همین را می خواهد که البته تاکنون موفق هم بوده است، از یک سو ژست خود را حفظ کرده و ادعا می کند تعهدات خود را در قبال توافق هسته ای با ایران اجرا کرده و از سوی دیگر شرایط را به گونه ای پیاده کرده که کسی رغبت نمی کند یک قرارداد جدی اقتصادی با ایران ببندد.
همین وضعیتی که اکنون بر سر برجام حاکم است، به هیچ عنوان مطلوب ایران نیست چون آنچه داده هنوز ما به ازای آن را دریافت نکرده است هر چند ما به ازای تعهدات ایران بسیار کم ارزشتر است، اما همین هم هنوز عملیاتی نشده است.
ایران در قبال چنین وضعیتی که از سوی آمریکا پیاده شده چه باید بکند؟ آیا با استناد به توافق هسته ای و پایبند نبودن آمریکا و اروپا به تعهداتشان، اجرای برجام را کنار بگذارد؟ هر چند ایران این حق را دارد که چنین واکنشی نشان دهد، اما همچنان سعه صدر به خرج داده و شکیبایی را پیشه خود کرده است.
آمریکایی ها از همان زمان امضای برجام و رسمی شدن آن، پایبند نبودن خود را اثبات کردند و در واقع برجام را کنار گذاشتند و سیاست های تازه تری علیه ایران آغاز کردند. اکنون توافق هسته ای از سوی آمریکایی ها هیچ اعتباری ندارد، بی توجهی به مفاد تعهدی که برای آنها در نظر گرفته شده این ادعا را اثبات می کند.
آمریکایی ها حتی پیش از نهایی شدن توافق هسته ای، برنامه ریزی های خود را برای برجام انجام داده بودند. هدف آنها این بوده است که ایران را وادار کنند تا برجام را اجرا نکند، آمریکایی ها برای چنین شرایطی برنامه دارند و به خاطر این که ساختار تحریم ها برچیده نشده و همچنان باقی است، علاوه بر تحریم های پیشین، تحریم های دیگری را هم در دستور دارند که در آن شرایط پیاده خواهند کرد.
چرا اکنون در این شرایط گزارش ها و اظهار نظرات زیادی مبنی بر این که چه دلیلی دارد ایران به برجام پایبند باشد، منتشر می شود؟ یا این که از سوی رسانه های غربی گفته می شود ایران از برجام بهره ای نبرده و نخواهد برد. این سخن درست است اما این موج رسانه ای نه به خاطر دلسوزی برای ایران است که در این ماجرا هنوز به حق خود نرسیده است، بلکه برای این است تا ایران پس از 4 ماه واکنش تندی از خود تشان دهد و برجام را اجرا نکند.
سفیر فرانسه در آمریکا روز جمعه در حساب کاربری‌اش در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت؛ اگر ایران از مزیت رفع تحریم‌ها در برجام برخوردار نشود، چرا باید به این توافق پایبند بماند؟
«ژرارد آروئاد»در حساب کاربری‌اش در توئیتر نوشت: «توافق هسته‌ای، تنها به موضوع هسته‌ای مربوط میشود. تا زمانی که ایرانی‌ها، تعهداتشان را اجرا کنند، ما هم باید به وعده‌هایمان عمل کنیم.»
این سخن سفیر فرانسه درست است که آنها هم تعهداتی دارند که باید اجرا کنند اما تبعیت محض از آمریکا باعث شده تا تن به خواسته های آمریکا بدهند.
آروئاد همچنین نوشت: «اگر ایرانی‌ها از مزایای رفع تحریم‌ها برخوردار نشوند، چرا باید به برجام پایبند باشند؟»
جان کری وزیر خارجه آمریکا پنجشنبه گذشته در دیدار با مدیران ارشد هشت بانک بزرگ اروپایی در لندن گفت: «بانک‌ها، تا آنجا که احتیاطات لازم را به کار می‌بندند و می‌دانند که با چه کسی مبادله می‌کنند با معیارهای (قانونی) نامناسب و غیرمشخص روبه رو نخواهند شد.»
مقامات بانک‌های اروپایی بعد از دیدار پنجشنبه با جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفته‌اند اظهارات وی آنها را درباره از سرگیری مبادله با ایران متقاعد نکرده است.
مشکل برجام تضمین هایی است که باید از طرف مقابل گرفته می شد. اما چنین نکته ای دیده نشده است. در هرصورت به نظر می رسد ایران همچنان کج دار مریز در این زمینه ادامه دهد اما در دیگر زمینه ها از جمله سوریه و عراق سیاست های خود را با قوت ادامه دهد و در داخل نیز خود را بیشترین از این دلخوش برجام نسازد و دل به قابلیت های درونی ببندد. از آمریکا و اروپا آبی برای ایران گرم نمی شود. توافق هسته ای حتی باعث شده است تعداد زیادی از کارکنان مراکز هسته ای از کار بیکار شوند.