جنجالی که «شیوع» به راه انداخت/آبی که فرصت‌طلبان گِل‌‌آلود می‌کنند

عمده معترضان نسبت به محتوای این مجموعه تلویزیونی معتقدند که نوع نگاه این سریال نسبت به افغانستانی‌ها، تمام تلاش‌های صورت گرفته در راستای ایجاد همدلی میان 2 ملت ایران و افغانستان را تخریب می‌کند.

خلاصه این سریال از این قرار است: «حمله بیولوژیکی طراحی شده توسط آمریکا از مسیر یکی از کشورهای همسایه، ایران را تهدید می‌کند. این مسئله با هوشیاری یک پزشک جوان آشکار می‌شود و باعث می‌شود که سازمان پدافند غیرعامل جمهوری اسلامی ایران ضمن ورود به ماجرا ابتکار عمل را به دست بگیرد».

فعالان افغانستانی تأکید کرده‌اند در این فیلم، ورود یک شهروند افغانستانی مشکوک به یک نوع بیماری خاص، موضوع اصلی این واکنش‌ها است که نقطه عطفی در داستان فیلم ایجاد کرده است و گویا آمریکایی‌ها یک نوع بیماری را از طریق یک افغانستانی به ایران منتقل می‌کنند.

شاید اگر این سریال در کشور دیگری و در مورد مهاجرینی از کشور دیگر ساخته می‌شد، به این اندازه حساسیت‌زا نمی‌شد. اما وجود جمعیتی نزدیک به 3 میلیون مهاجر قانونی و غیرقانونی افغانستانی در ایران و شرایط خاص رابطه ایران و افغانستان، ساخت چنین سریالی را به شدت سوال‌برانگیز کرده است. در همین راستا در گزارش زیر، بخشی از واکنش‌ها به این سریال را مرور می‌کنیم.

«محمد افسر رهبین» رایزن فرهنگی سفارت افغانستان در یادداشتی چنین واکنش نشان داد: جای تعجب دارد که چرا کارگردانان ایرانی از میان این همه دانشمند، هنرمند، شاعر، نویسنده و مهندس و مخترع که در مهاجران افغانستان وجود دارند، فقط به انتخاب شخصیت‌های خیالی و کذایی در آثار خود می‌پردازند؟

وی تأکید کرده است: مگر جای دریغ دارد که در چنین روزگار و احوال، هرازگاه برخی از کارگزاران رسانه‌های تصویری در ایران به خاطر بی‌مضمونی و نداشتن سوژه‌های جالب برای تهیه فیلم و مجموعه‌های تلویزیونی، به آفرینش‌هایی دست می‌زنند که نه تنها با واقعیت‌های جامعه افغانستان همخوانی ندارد، بلکه به گونه غیر مستقیم کوششی را در جهت «فصل کردن» این 2 ملت با هم برادر انجام می‌دهند.

حزب عدالت و توسعه افغانستان با ارسال نامه‌ای به سفارت و رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران آن را به شدت محکوم کرده است. در قسمتی از این نامه آمده است که ایران به تحقیر و توهین افغان‌ها پایان دهد و در صورت ادامه چنین حرکاتی این حزب ممکن است پاسخ جدی‌تری را ازخود نشان دهد.

«سید میرزا حسین احسانی» فعال شبکه‌های اجتماعی افغانستان در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: ایران با ساخت و پخش سریال شیوع به اشاعه بدبینی علیه مردم همسایه خود دامن می‌زند و سیمای همسایه را زشت جلوه می‌دهد.

وی افزود: انتظار می رود مسئولان و فرهنگ دوستان ایرانی و کسانی که به روابط دوستانه و عمیق دینی و فرهنگی بین 2 ملت هم فرهنگ و همزبان اعتقاد دارند مانع چنین اقدامات غیر دوستانه‌ای بشوند و به فکر ساختن پل میان 2 ملت باشند نه کشیدن دیوار بدبینی.

تلویزیون طلوع‌نیوز نیز با گذاشتن متنی در صفحه فیس‌بوک خود نسبت به پخش این سریال واکنش نشان داد.

طلوع‌نیوز نوشت: در این فیلم ورود یک شهروند افغانستانی مشکوک به یک نوع بیماری خاص، موضوع اصلی این واکنش‌ها است که نقطه عطفی در داستان فیلم ایجاد کرده است که گویا آمریکایی‌ها یک نوع بیماری را از طریق یک افغانستانی به ایران منتقل می کنند.

پخش این فیلم می‌تواند واکنش‌های اجتماعی جامعه ایران را نسبت به مهاجران هموطن و بالعکس در فضای فرهنگی رسانه‌ای جاری ایران تحت تاثیر قرار دهد.

«سیدعیسی حسینی مزاری» ضمن محکومیت پخش سریال تلویزیونی «شیوع»، خواستار توقف فوری آن از شبکه یک تلویزیون ایران شد.

رئیس مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان طی صدور بیانیه‌ای، پخش این سریال را در شرایط موجود دور از تدبیر و حساسیت مسؤلان ایرانی خوانده و با ابراز ناراحتی و محکومیت شدید پخش آن از شبکه یک تلویزیون ایران، خواستار توقف پخش آن شد.

وی افزود: امیدوارم که دست اندرکاران دلسوز نظام جمهوری اسلامی ایران به این مهم توجه کرده و حداقل برای جلوگیری از خدشه‌دار شدن بیش از پیش قلوب میلیون‌ها افغانستانی و قبل از اینکه بیش از این دست مایه مخالفین و معاندین اسلام و مصالح و منافع 2 ملت قرار بگیرد، اقدام به متوقف کردن آن کنند.

شبکه اطلاع رسانی افغانستان نیز به پخش این سریال ایرانی واکنش نشان داده و نوشته است: پخش این فیلم می‌تواند واکنش‌های اجتماعی جامعه ایران را نسبت به مهاجران هموطن و بالعکس در فضای فرهنگی رسانه‌ای جاری ایران تحت تاثیر قرار دهد.

در حالی که عمده فعالان شبکه‌های اجتماعی افغانستان تنها لب به انتقاد از این فیلم گشوده‌اند و از برنامه‌های مثبت ایران برای مهاجرین چشم‌پوشی کردند، یک فعال شبکه‌های اجتماعی افغانستان نظری متفاوت‌تر دارد.

وی می‌گوید با توجه به همه جوانب سناریوی این سریال می‌توان گفت ادامه پخش شیوع بر روابط نیک 2 ملت ایران و افغانستان تاثیر منفی خواهد گذاشت، می‌شود گفت پخش برنامه‌هایی در گذشته مانند «خندوانه» و «ماه عسل» با حضور مهمانان افغانستانی از تلویزیون کشور دوست و برادرمان ایران حقیقتاً نقطه عطفی در روابط و حسن دید 2 ملت به یکدیگر شده بود که متاسفانه باز پخش این سریال دغدغه‌های از برخورد فرهنگی 2 ملت را هشدار می‌دهد.

برخی دیگر تأکید کرده‌اند که اگر سریال شیوع همانگونه که شروع شد، ادامه پیدا کند، پتانسیل داعش سازی مهاجرین را در نگاه جامعه ایرانی با نماد لباس افعانستانی و ویروس آمریکایی را دارد. ادامه این سریال وضعیت را برای مهاجرین بسیار سخت خواهد کرد و فضا را برای جولان دادن بدخواهان دوستی دو ملت با توجه به وضعیت حساس منطقه فراهم خواهد کرد و این به نفع هیچ یک از دو ملت نیست.

مرکز تخصصی رسانه‌ای سراج نیز با درج مطلبی در این باره، می‌نویسد: مهمترین مسأله جنجالی سریال که در قسمت اول شاهد بودیم، ورود یک شهروند افغانستانی مشکوک به یک نوع بیماری خاص است که نقطه عطفی در داستان فیلم ایجاد کرد. حال باید دید در ادامه موضوع و سوژه این فیلم ، فضای فرهنگی رسانه ای و واکنش‌های اجتماعی جامعه ایران را نسبت به مهاجرین افغانستانی و از سوی دیگر واکنش‌های مهاجرین و هموطنان افغانستانی را نسبت به فضای فرهنگی رسانه‌ای جاری ایران چگونه تحت الشعاء قرار داده و در چه مسیری سوق می دهد.

در بخش دیگری از پیام‌های منتشر شده فعالان اجتماعی چنین واکنش نشان داده‌اند: آیا هدف پخش سریال شیوع بجز توهین به اقوام افغانستانی است؟ همه ملت ایران و افغانستان می‌دانند که بیماری‌های واگیردار و خطرناک همیشه از کشورهایی چون عراق وارد خاک ایران شده‌اند و هیچگونه بیماری تاکنون از افغانستان وارد ایران نشده است.

پایگاه خبری صلح پرس نیز در مطلبی یادآور شده است: به باور کارشناسان، صداو سیمای جمهوری اسلامی ایران باید در قبال مهاجرین متعهد بوده و سیاست احترام پیشه کند. در طول سالیان اخیر سیاست تحقیر و یا ترحم باعث ناراحتی و نگرانی مهاجرین محترم بوده و اعتدال و احترام مهمترین درخواست مهاجرین است. سیاست ترحم و تحقیر هردو برای مهاجرین منفور و مذموم است.

برخی دیگر از فعالان شبکه‌های اجتماعی نیز ضمن تأکید بر توهین سریال شیوع به افغانستانی‌ها با صراحت نسبت به ماهی‌گیری از این جریان هشدار داده‌اند. این فعالان ابراز تأسف کرده اند که برخی از افراد فرصت طلب تلاش دارند تا این نوع اهانت‌های صدا و سیما به مهاجران افغانستانی را دست مایه ایجاد خصومت و دشمنی و کینه میان افغانستانی‌ها و ایرانی‌ها نمایند.

این فعالان فرهنگی خطاب به مهاجرین افغانستانی تأکید کرده‌اند اهانت برخی از مهاجران عصبانی به ایران و یا دسیسه چینان فرصت طلب به ایران و ملت ایران را طرد کنید. بر رو شنفکران و اهل قلم و فرهنگ افغانستان است که در برابر جو ایران ستیزی بایستند و هرگونه ضدیت با ایران را محکوم کرده و ضمن اعتراض به این سریال و طلب همراهی و همدلی از مردم ایران، بر پیوندهای کهن و همیشگی‌مان تاکید نمایند.

کلام آخر

حال فعالان فرهنگی، نخبگان و جامعه رسانه‌ای دو کشور بر این باورند که دولت‌های ایران و افغانستان و مردمان آن، با توجه به همان میراث‌های مشترک، در همسایگی نیک به سر می‌برند و داشته‌های بزرگ تاریخی خود را وجه پیوستگی سیاسی و دینی امروزین همدیگر نیز می‌شمارند. هنر متعهد و هنرمند متعهد بیشتر به جنبه‌های انسانی مسائل می‌پردازد و اگر هنر بازتابی از واقعیت نباشد، هنری فراگیر و انسانی نخواهد بود.

باور داریم، هنر و فرهنگ هماره در پی «وصل کردن» است و نباید نشر و پخش آثاری از گونه «شیوع»، رسالت هنر و فرهنگ در جامعه هنر پرور ایران اسلامی را زیر سؤال ببرد. برخی کارگردانان، تهیه کنندگان و مجریان شبکه‌ها باید در این مسیر گام برداند نه اینکه فرصت سوء استفاده و تخریب روابط و مسائل بین دو کشور را به جریان‌های معاند بدهند.