پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی علاوه بر تولید آزمایشگاهی واکسن‌های نوترکیب آنفلوآنزا، برونشیت و نیوکاسل موفق شدند در فاز آزمایشگاهی با طراحی یک ژن کاندید، واکسن نوترکیب برای بیماری دامی «تب برفکی» عرضه کنند.
دکتر مجید مقبلی، مجری طرح و استادیار دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار فناوری ایسنا، مطالعات بر روی واکسن‌های نوترکیب را از زمینه‌های تحقیقاتی خود عنوان کرد و گفت: این مطالعات در زمینه واکسن‌های نوترکیب دام و طیور است که در این زمینه سه پروژه اجرایی شده است.
وی محور فعالیت‌های موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی را تولید واکسن ذکر کرد و اظهار داشت: از مهمترین واکسن‌های تولید شده در این موسسه تحقیقاتی واکسن آنفلوآنزای طیور، نیوکاسل، برونشیت طیور و واکسن تب برفکی برای دام است.
مقبلی با بیان این که بر اساس گزارش‌های منتشر شده واکسن‌های طیور تولید شده در این موسسه ایمنی‌زایی کاملی ایجاد نمی‌کنند، ادامه داد: دلیل این امر تغییرات ایجاد شده در ویروس‌ها در طول زمان است از این رو، این واکسن‌ها باید در هر دوره تولید، مورد بازنگری قرار گیرند.
مجری طرح با بیان این که برای تولید این واکسن‌ها از ویروس‌های کشته شده یا ضعیف شده استفاده می‌شود، خاطرنشان کرد: در مراحلی که ویروس مورد تیمار قرار می‌گیرد، بخش‌های ایمنی‌زایی ویروس‌ها از بین می‌رود در نتیجه ایمنی‌زایی این واکسن‌ها کامل نیست.
وی تولید واکسن‌های نوترکیب را راهکار مناسب برای افزایش ایمنی‌زایی واکسن‌ها دانست و اضافه کرد: از این رو در این مطالعات اقدام به تولید آزمایشگاهی واکسن‌های نوترکیب آنفلوآنزا، برونشیت، نیوکاسل و تب برفکی کردیم.
مقبلی با اشاره به نحوه تولید این واکسن‌ها توضیح داد: برای این منظور ژن ایمنی‌زایH1 آنفلوآنزا، S1 برونشیت و F1 نیوکاسل به صورت جداگانه در میزبان مناسب که در این مطالعات «باکولو ویروس» بودند، کلون سازی کردیم و بیان مناسبی نیز به دست آمد.
وی، مرحله بعدی را بررسی ایمنی‌زایی واکسن‌های فرموله شده عنوان و اظهار کرد: در صورت موافقت موسسه سرم سازی رازی می‌توان در آن موسسه میزان ایمنی‌زایی این واکسن‌های تولید شده را به صورت یگانه و دوگانه (به صورت جداگانه و یا دو به دو)مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
مقبلی، تولید واکسن تب برفکی نوترکیب را از دیگر دستاوردهای این مطالعات عنوان کرد و گفت: از آنجایی که تب برفکی از طریق سروتایپ‌های مختلفی منتشر می‌شود، از این رو از هر نوع ویروس تب برفکی یک بخش از ایمنوژن را برداشت و یک ژن را به طور کامل طراحی کردیم تا قادر باشد که تمام تیپ‌های ویروس تب برفکی را پوشش دهد. پس از طراحی هم اقدام به سنتز این ژن و کلون سازی آن و در نهایت، آن را به عنوان کاندید واکسن نوترکیب تب برفکی ارائه کردیم.
وی با بیان این که نهایی شدن این واکسن در گرو انجام تست‌های حیوانی است، گفت: با موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی وارد مذاکره شدیم تا در صورت موافقت این موسسه، ایمنی‌زایی واکسن‌های نوترکیب تولید شده مورد بررسی قرار گیرد تا به مرور جایگزین و یا در کنار سایر واکسن‌های نسل اول مورد استفاده قرار گیرد.
این محقق با بیان این که در ایران تاکنون برای طیور واکسن‌های نوترکیب مجوز صادر نشده است ،خاطرنشان کرد: واکسن‌های نوترکیب در مقیاس آزمایشگاهی تولید شده است و برای تولید آنها در مقیاس نیمه صنعتی نیاز به تست‌های حیوانی است که انجام این مرحله هزینه‌های بالایی را می‌طلبد.
وی با اشاره به مزیت‌های واکسن نوترکیب نسبت به واکسن‌های نوع اول، افزود: مراحل تولید واکسن‌های نسل اول مشکل است؛ چراکه لازم است در ابتدا ویروس‌ها کشته، جداسازی، غیر فعال و خالص سازی و در نهایت فرموله شوند و از سوی دیگر موضوع ایمنی‌زایی این واکسن‌ها نیز مطرح است.
مقبلی، اضافه کرد: مرحله دشوار واکسن‌های نوترکیب، تولید سویه‌های نوترکیب است که در این مطالعات به دانش فنی آن دست یافتیم؛ از این رو تولید این واکسن‌ها نسبت به واکسن‌های نسل اول راحت‌تر و ایمنی‌زایی آن بیشتر است؛ چرا که در این نوع واکسن‌ها تنها ایمونوژن اصلی را تولید می‌کنیم.
وی پایین‌تر بودن قیمت تمام شده را از دیگر مزایای واکسن‌های نوترکیب ذکر کرد.