نفوذ آموزشی آمریکا در ایران؛ نمونه موردی: برنامه آموزشی فولبرایت

فولبرایت یک برنامه آموزشی وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا است که افراد مستعد را از سراسرجهان شناسایی و سپس وارد این پروسه آموزشی می کند.پروسه جذب این افراد نیز به این شکل است که ابتدا با توجه به دارا بودن سه ویژگی1- مستعد بودن 2-از کشور درحال توسعه 3- مستعد ادامه تحصیل بودن توسط هشت معتمد محلی در کشور های مختلف شناسایی می شوند و به شورای فولبرایت مستقر در سفارت خانه آمریکا در آن کشور ( شامل –سفیر –نفردوم سفارت (که معمولا آدم امنیتی هست) و مسئول آموزش و بودجه ) سفارت معرفی می شوند از بین تعداد فراوانی که معرفی شده اند به گزارش وزارت خارجه آمریکا روی سفارت این کشور درکابل 300 نفر در فولبرایت وارد میشود که معمولا به مقامات عالی اجتماعی –سیاسی می رسند که می شود از خاور سولانا –محمد بنگلادشی –بان کی مون و همینطور 29 فرمانده ارتش کشور های اسلامی نام برد. سپس بر اساس برآورد و نیازی که جامعه اطلاعاتی امریکا به آنها گفته داده است آنها را جذب می کند. لازم به ذکر است برنامه فولبرایت برنامه وزارت امور خارجه امریکا است که از محل بودجه امنیت ملی تامین می شود. چون به این نتیجه رسیده اند که جنگ و دخالت های نظامی مستقیم جواب نمی دهد بنابراین به روی بحث آموزش افراد به منظور تربیت رهبران کشور های مختلف اقدام کرده اند در گزارش ذکر شده است که در سفارت امریکا درکابل ادعا شده این برنامه ( فولبرایت ) در 155کشور دنیا وجود دارد همچنین اشاره شده فارغ التحصیل ها در فولبرایت همه روسای دولت ، وزرای کابینه ، سفیر یا نماینده پارلمان اند و یا فردی درطراز این مسئولیت ها اند که وارد فعالیت حرفه ای شدند یکی از افراد در  افغانستان در سال 70الی85 لیسانس و سه مدرک دکترا در افغانستان می گیرد و دومقاله با موضوع همجنس بازی از نگاه فقه می نویسد ایشان آشنا با فقه دارد چون رشته تحصیلی وی حقوق بوده است .

همچنین دراین گزارش به این موضوع اشاره شده است که سالانه 8 هزار نفر بورس می شوند که 4 نفر از آن غیرآمریکایی اند .جالب است که در برخی کشورهای مثل مصر هم مبارک و هم مرسی که اختلاف نظر 180 درجه ای داشتند بورس فولبرایت اند.

در قسمت آمریکا نحوه آموزشی فرق می کند آنهایی که در بورس فولبرایت قبول می شوند  و دردانشگاه های امریکا درس می خوانند و دو نوع آموزش می بینند یک آموزش سیاسی –عقیدتی و دوم آموزش علمی که تمرکز تحصیلی آنها تحصیل در 30 دانشگاه است که نام جرج تاون که یک دانشگاه سرویسی است تا هاروارد درآن دیده می شود. سپس وقتی فرد فارغ التحصیل می شود به یک عنصر تمام عیار برای سیستم و نظام آمریکایی تبدیل می شود.

اشاره کردیم که از دیپلم فرد را شناسایی می کنند تا پست داک مثلا خانم ندا ناطق دختر 19 ساله ای است که می رود آمریکا بعد دکترای ریاضی می گیرد و در همان استنفورد هیئت علمی می شود.

حالا وقتی فولبرایت تمام  شد با گرفتن PHD بلافاصله به فرد پست داک می دهند پست داک هم به این شکل است که هیچ آداب و تربیت خاصی ندارد صرفا باید تحقیق کنی و سرچ کنی و سفر کنی به کشور های مختلف و بگویی مسئله چیست . دونفر دانشجو هم به فرد می دهند باید از آن مسئله  سالی  چند مقاله ارائه دهد.بعد از این وقتی این مرحله هم تمام شد و فارغ التحصیل شدند باید بروند موسسه NED که به صورت قرار گاهی عمل می کند یک صورت دیگر هم دارد آن این است که اگر فردی در کشورش بدون استفاده از فولبرایت سیستم بزرگ شد وی را مستقیما جذب NEDمی کنند .

NEDسند ملی دموکراسی آمریکا است و تنها نهادی که با نظارت مستقیم کنگره و ریاست جمهوری اداره میشود که تنها مسئله ای نیز هست که دغدغه های حزبی برایشان مطرح نیست و با هر گرایش حزبی به انجام آن تعهد دارند نکته مهم این است که بعد از قضایای برجام و توافق هسته ای یک قسمت به زبان فارسی نیز در سایت اضافه کردند که بتوانند به زبان فارسی از گروه های هدف خود پشتیبانی کنند نکته اصلی در قسمت مربوط به نفوذ هست. NEDی ک برنامه بورس به نام ریگان - فاستر هست که یک فرصت بورس بین المللی را به فعال ترین دانشمندان ، روزنامه نگاران موسسه  NEDدر واشنگتن دی سی فراهم می سازد.تا به تحقیقات مستقل در زمینه مباحث دموکراسی و چالش های آن در سراسردنیا بپردازد. در واقع باید به این نکته اشاره کرد که فولبرایت یک برنامه عام است که از هر رشته ای هستند در آن بورس می شوند اما وقتی فردی بخواهد به رشته سیاست گذاری وارد شود هدایت و راهبردی آن را NED بر عهده می گیرد.این به این معنی نیست که موسسات دیگر کاری نمی کنند بلکه NED مرکز ثقل هست. NEDدرواقع نماد اعاده برای دموکراسی است که پشتیبانی های مالی –آموزشی و ایدئولوژی را بر عهده دارد که علاوه بر آن یک نشریه دموکراسی را تحت نظر داردکه سردبیرآن فرانسیس فکویاما است افراد دیگری هم که حضور آنها جالب توجه است یکی جمیز کلاسن و خانم آذر نفیسی هست. ٍای موسسه هرساله دو دوره 5 ماهه برگزار می کند که در شرکت کنندگان تمام وقت بر سر پروژه تحقیقاتی کار می کنند و فعالین به راهکارهای بهترین شیوهای اجرایی دموکراسی می پردازند. مثلا مقاله آقای حسین بشریه در 1374با عنوان بسیج توده ها نتیجه بورس NED برای جمعیت ایران است.

در قسمتی از این برنامه آمده است" دانشمندان می توانند با هدف انتشار پروژه هایی را با ابعاد اقتصادی، سیاسی اجتماعی، حقوقی برای توسعه دموکراسی تعریف کنند که سیر حرکت و روش شناسی متعددی را دربرداشته باشد.

سپس موسسه NED برای وی بورس اعطا می کند و فرد باید در خاتمه، گزارشی از اقدامات خود ارائه دهد.

همچنین  فعالین و دانشمندان از آمریکا و کشور های دیگر دوره های برگزار می کردند که مثلا دوره را هرنت کوهن صدر اعظم سابق آلمان برگزار میکند.

شرایط حضور در این دوره ها به این شکل است که فرد باید مدرک دکتری یا معادل آن را داشته باشد و به یکی از زبان های اصلی نیز تسلط داشته باشد. بعضی از افراد مثل افشاری، زیدآبادی، خلجی و بشریه دراین دوره ها شرکت داشته اند. علاوه بر آن یک هند بوک برای سفرا و دیپلمات ها به منظور توسعه دموکراسی ارائه میدهند.

ساختار این کتاب هم به شکلی است تداعی کننده ساختار اجرایی کردن نظام سلطه است. که قالب آن در شکل برنامه های فرهنگی و اجتماعی و ... برای توسعه دموکراسی می باشد.

نتیجه پروسه این میشود که افرادی را جذب فولبرایت می شوند و به صورت یک نخبهدر می آیند و  به موسسه NED میرود و در کشور خودشان برنامه های موافق با اهداف آمریکا را پیاده می کنند و اهداف آن ها را درمسیر شبکه سازی هدایت می کنند. شما در ایرن می بینید یک روزنامه نگاری به یک دفعه زندگی اش متحول میشود. به علت حمایت این شبکه ها و صندوق ها از وی هست. مثلا شما به خانم آذر نفیسی را توجه داشته باشید  که شبکه دانشگاه آزاد وعلامه طباطبایی کیست چرا انجمن های اسلامی علاقه اولیه شان در علامه طباطبایی است و بعدش هم باید به تحولات دانشجویی که درکشور اتفاق می افتد باید نگاه کرد.

در واقع از این طریق ساختار نفوذ در کشور شکل می گیرد و به صورت عملیاتی در می آید هرکسی که در راستای ترویج و اشاعه دموکراسی وحقوق بشر فعالیت می کنند، می تواند درخواست کمک مالی داشته باشد. مثلا سالانه 165 هزار دلار برای هدف حقوق بشر به ایرانی ها داده اند. که البته باید گفت که NED کار عملیاتی نمی کند بلکه از موسسات و افرادی که در حوزه آزادی کار میکنند حمایت مالی و لجستیکی می کنند چون معتقدند آزادی و دموکراسی درایران با توسعه نهادهای مردمی تحقق خواهد یافت  و صرفا با انتخابات تک محوری محقق نمی گردد.