کالاهای سعودی در لیست سیاه

پیش از این در پی تنش‌های سیاسی بین ایران و عربستان سعودی، عربستان و برخی از کشورهای دنباله‌روی این کشور، روابط خود را با ایران قطع کردند. آمارهای گمرک ایران از تجارت با عربستان سعودی نشان می‌دهد که ایران بیش از اینکه واردات از این کشور داشته باشد بیشتر صادر‌کننده کالا بوده و حجم واردات ایران از این کشور بسیار ناچیز بوده است. براساس گزارش معاونت بازاریابی و تنظیم روابط سازمان توسعه تجارت، کل حجم تجارت عربستان در سال 2013 معادل 523 میلیارد دلار بوده که 376 میلیارد دلار آن مربوط به صادرات این کشور و 147 میلیارد دلار دیگر را نیز واردات این کشور به خود اختصاص داده است. مهم‌ترین اقلام صادراتی عربستان سعودی در سال 2013، نفت و روغن‌های حاصل از مواد معدنی قیری، پلاستیک و مشتقات آن، مواد شیمیایی آلی؛ تجهیزات نیروگاهی و جوشاننده‌ها، کودها، وسایل نقلیه و تراموا، تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، کاغذ و مقوا، محصولات لبنی و آهن و فولاد بوده است. این در حالی است که عمده اقلام وارداتی این کشور از دنیا طی همین مدت، تجهیزات نیروگاهی، جوشاننده‌ها، وسایل نقلیه مجزا تراموا و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، آهن و فولاد، غلات، متفرعات از آهن، دارو، دستگاه‌های اپتیک، عکاسی و قطعات آنها، پلاستیک و مواد ساخته شده از آنها و وسایل نقلیه هوایی و قطعات آنها بوده است.

همچنین عمده مقاصد صادراتی عربستان سعودی کشورهای ژاپن، چین، ایالات‌متحده، کره‌جنوبی، هند و سنگاپور بوده و کشورهای عمده صادرکننده کالا به عربستان سعودی نیز چین، آمریکا، آلمان، کره‌جنوبی، ژاپن، هند و ایتالیا هستند. همچنین عمده محصولات تولیدی این کشور در سه بخش کشاورزی، صنعتی و معدنی بوده است. عمده محصولات کشاورزی عربستان سعودی گندم، جو، گوجه‌فرنگی، خربزه، هندوانه، خرما، برنج، مرغ و تخم‌مرغ، لبنیات، مرکبات و گوشت است. همچنین در بخش محصولات صنعتی، اقلامی از جمله نفت خام، محصولات پتروشیمی، گازها، سیمان، کود شیمیایی و پلاستیک عمده تولیدات این کشور است. محصولات عمده معدنی این کشور نیز طلا، فسفات، مس، بوکسیت، روی، تیتانیوم، کبالت و منیزیم بوده است.

براساس گزارش سازمان توسعه تجارت، ایران با عربستان سعودی روابط اقتصادی ناچیزی دارند و آخرین اجلاس بین این دو کشور نیز اردیبهشت ماه سال 1384 در هفتمین اجلاس کمیسیون مشترک دو کشور در ریاض برگزار شده است. ایران و عربستان سعودی در سال 93 تجارتی به میزان 203 میلیون دلار را صورت داده‌اند که 158 میلیون دلار آن به صادرات ایران به این کشور و تنها 45 میلیون دلار به واردات از عربستان سعودی اختصاص داشت. مهم‌ترین اقلامی که ایران در این سال به عربستان سعودی صادر کرده محصولات آهنی اسفنجی، پسته تازه یا خشک کرده، انواع زعفران در بسته‌بندی تا 30 گرم، محصولات نیمه تمام از آهن یا فولاد غیرممزوج، انگور خشک کرده، انواع کف پوش‌ها به‌جز گبه از پشم یا موی نرم حیوان، روی غیرممزوج به‌صورت کار نشده، سیمان پودر نشده به‌صورت کلینکر، سیمان سفید و کفپوش‌های غیرمخملی باف بوده است. این اقلام سهمی حدود 86 درصد از کل ارزش صادرات ایران به عربستان سعودی را به خود اختصاص داده‌اند.

این در حالی است که مهم‌ترین اقلام وارداتی ایران از این کشور وسایل نقلیه موتوری، درب آسان باز شوی آلومینیومی، کارتن، قوطی و جعبه، کودهای معدنی و شیمیایی، کلرورنیل، انواع UPS، اتیلن دی‌آمین و املاح آن، اورتوفتالات‌های دی‌اکتیل، پلی‌اتیلن گیرد لوله با چگالی کمتر از 94 درصد به‌جز نوع پودری و پارچه‌های تار و پود باف هستند. سهم این 10 قلم کالا از ارزش کل واردات ایران از عربستان سعودی معادل 68 درصد بوده است. ایران و عربستان سعودی در حالی تجارت به حجم 203 میلیون دلاری را در سال 93 صورت داده‌اند که پیش از این تجارت این دو کشور در سطح بالاتری قرار داشت. در سال 86 حجم تجارت ایران و عربستان سعودی معادل 810 میلیون دلار بوده که 500 میلیون دلار آن به واردات ایران از عربستان سعودی و 310 میلیون دلار دیگر نیز به صادرات ایران به این کشور اختصاص داشته است. در سال 87 نیز حجم تجاری این دو کشور به 566 میلیون دلار رسید؛ به‌طوری که ایران معادل 394 میلیون دلار صادرات به این کشور انجام داده و 172 میلیون دلار نیز کالا از این کشور وارد کرده است.

حجم تجاری این دو کشور در سال 88 با افت 28 درصدی به 405 میلیون دلار رسید. از این رقم حجم تجاری 177 میلیون دلار صادرات ایران به عربستان سعودی و 228 میلیون دلار نیز واردات ایران از این کشور بوده است. روند کاهشی حجم تجاری ایران و عربستان سعودی به سال 89 نیز سرایت یافت، به‌طوری‌که در این سال حجم تجاری این دو کشور با افت 39 درصدی نسبت به سال پیش از آن روبه رو شد. از این رقم حجم تجاری، 75 میلیون دلار مربوط به صادرات ایران و 171 میلیون دلار نیز واردات ایران از این کشور بوده است. در سال 90 با اینکه صادرات ایران به عربستان سعودی نسبت به سال 89 افزایش و واردات این کشور کاهش یافت؛ نهایتا حجم تجاری دو کشور در سال 90 نسبت به سال 89 هیچ تغییری نکرد و معادل 246 میلیون دلار رقم خورد. در سال 90 صادرات ایران از 75 میلیون دلار سال 89 به 108 میلیون دلار و واردات ایران از 171 میلیون دلار به 138 میلیون دلار رسید. با این حال، با توقف یکساله روند نزولی حجم تجاری ایران و عربستان، در سال 91 روند کاهشی ادامه پیدا کرد. صادرات ایران به عربستان سعودی در سال 91 معادل 115 میلیون دلار و واردات ایران از این کشور معادل 70 میلیون دلار رقم خورده که در نهایت حجم تجاری این دو کشور با افت 25 درصدی نسبت به سال 90 به 185 میلیون دلار رسید. در ادامه این روند در سال 92 نیز کاهش 27 درصدی در حجم تجاری ایران و عربستان سعودی را شاهد هستیم؛ به‌طوری‌که در این سال از حجم تجاری 135 میلیون دلاری این دو کشور 91 میلیون دلار به صادرات ایران به عربستان سعودی و 44 میلیون دلار به واردات ایران از این کشور اختصاص داشته است.

در سال 93 روند نزولی حجم تجاری ایران و عربستان سعودی که از سال 86 شروع شده بود، تغییر کرد؛ در این سال حجم تجاری این دو کشور رشد 50 درصدی را نسبت به سال 92 تجربه کرد که عمده این رشد به دلیل افزایش صادرات ایران به این کشور بوده است. در هشت ماه منتهی به آبان سال جاری نیز ایران و عربستان سعودی تجارتی به حجم 5/ 172 میلیون دلار صورت داده‌اند که از این رقم حدود 3/ 40 میلیون دلار آن به واردات ایران از عربستان سعودی و حدود 2/ 132 میلیون دلار آن نیز به صادرات ایران به این کشور اختصاص داشته است.