در مناطقی چون عسلویه و خارک، حجم بسیار زیادی از گاز هدر می‌رود که برای رفع این مشکل محققان یک شرکت دانش‌بنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، حسگرهای نشت‌یاب خطوط گاز تولید کرده‌اند که تجاری‌سازی شده است.
امیر شیخی‌ها مقدم، مجری طرح و مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان سازنده این حسگرها ساخت دستگاه‌های سنجش از راه دور و سنسورهای قابل استفاده در محیط‌های بحرانی را از دستاوردهای تحقیقاتی این شرکت عنوان و خاطرنشان کرد: تحقیقات در زمینه اسپکتروسکوپی جذبی به ساخت دو محصول پیشرفته منجر شد که در صنایع به عنوان محصولات گلوگاهی به شمار می‌روند و شامل سنسورهای «مسیر باز» و «نقطه‌یی» تشخیص گاز می‌شوند و دارای کاربردهای وسیعی در حوزه‌های گاز، نفت و پتروشیمی هستند.
وی با بیان این که تاکنون سه نسل سنسورهای «کاتالیستی»، «الکتروشیمیایی» و «الکترو اپتیک» در تشخیص گاز عرضه شده است، اظهار داشت: سنسورهای «کاتالیستی» و «الکتروشیمیایی» نسل‌های قدیمی این نوع سنسوها است و از سال 2000 تا 2010 سنسورهای الکترواپتیکی جایگزین حدود 50 درصد از سنسورهای نسل قدیم شدند.
مجری طرح، سنسور تشخیص نشت گاز ارائه شده از سوی این شرکت دانش‌بنیان را از نوع سنسورهای الکترواپتیکی دانست و گفت: این سنسورها که با عنوان سنسورهای الکترواپتیکی تشخیص گاز ILIYA-Xe110 و ILIYA-P110 عرضه شده، به روش اسپکتروسکوپی جذبی عمل می‌کنند و دارای قدرت تشخیصی بالایی هستند.
وی به اهمیت این نوع سنسورها اشاره کرد و توضیح داد: در صنایع نفت و گاز و به ویژه در حوزه انتقال گاز نیاز به تجهیزات نشت‌یاب است تا در هر نقطه از خطوط انتقال گاز در صورت بروز نشتی، این سنسورها به اپراتور اطلاع دهد و ما موفق به عرضه دو نوع سنسور در این زمینه شدیم.
این محقق به بیان تفاوت سنسورهای «مسیر باز» و «نقطه‌یی» پرداخت و افزود: در سنسورهای نقطه‌یی باید گاز به آنها برسد تا بتواند نشتی گاز را تشخیص و هشدار دهد ولی سنسورهای مسیر باز با رصد یکصد متری خطوط انتقال، قادر به تشخیص نشتی گاز است.
شیخی‌هامقدم با تأکید بر این که سنسورهای مسیر باز پیشرفته‌ترین سنسورهای تشخیص گاز هستند، خاطرنشان کرد: با عرضه این سنسورها، ایران به جمع معدود کشورهای سازنده این نوع سنسورها پیوست.
وی از اجرای پایلوت سنسورهای الکترواپتیک تولید شده در شرکت انتقال گاز خبر داد و گفت: با توجه به نتایج به دست آمده از این پایلوت، موفق به تجاری‌سازی آنها در این شرکت شدیم.
به گفته وی این شرکت دانش‌بنیان برای سنسورهای الکترواپتیکی موفق به اخذ استانداردهای بین‌المللی ATEX، ایمنی ذاتی، IP67 و ضد ضربه بودن شده است.
شیخی‌ها مقدم با بیان این که به دلیل اعمال تحریم‌ها، عمر مفید سنسورهایی که درحال حاضر در حوزه نفت و گاز استفاده می‌شود از درجه اعتبار و صحت عملکردی گذشته است، گفت: بر اساس اعلام کارشناسان این حوزه، در حال حاضر در مناطقی چون عسلویه و خارک حجم بسیار زیادی از گاز به دلیل نبود سنسورهای نشت یاب به هدر می‌رود که با این دستاورد می‌توان از هدر رفت گاز جلوگیری کرد.
وی، عمر مفید سنسورهای تولید شده را پنج سال ذکر کرد و ادامه داد: در تولید سه نوع سنسور کاتالیستی، الکتروشیمیایی و الکترو اپتیکی اینترفیس 4 تا 20 میلی آمپر رعایت می شود. در این سنسورها نیز اینترفیس 4 تا 20 میلی آمپر رعایت شده به این معنی که این سنسورها بر اساس ppm غلظت گاز را تشخیص می‌دهد و با ارائه 4 تا 20 میلی آمپر برق، امکان اتصال سنسور به نمایشگر را فراهم می‌کند تا میزان نشت گاز بررسی شود.
شیخی‌ها مقدم با بیان این که بر اساس اعلام شرکت گاز، حدود سه هزار و 500 نقطه از ایستگاه‌های انتقال گاز نیاز مبرم به تجهیزات ایمنی نشت یابی دارد، اضافه کرد: مطالعات میدانی ما نشان داد که کل خطوط انتقال و ایستگاه‌های تقلیل و تزریق گاز بالغ بر 30 تا 50 هزار سنسور نشت یاب نیاز دارد.