لزوم پایش مستمر بروز بیماری «تب خرگوش» در کشور

دکتر احسان مصطفوی شروع مجدد فعالیت‌های پایگاه تحقیقاتی بیماری‌های نوپدید و بازپدید را بر اساس امضای تفاهمنامه همکاری بین انستیتو پاستور ایران و مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت و حمایت این دو مرکز ذکر کرد.

وی، یکی از حوزه‌های اصلی فعالیت این پایگاه را مطالعه بر روی بیماری تولارمی در کشور دانست و افزود: تشخیص بیماری‌ تولارمی مبتنی بر انجام تست‌های سرولوژی، مولکولی و کشت است و با توجه به آن که ما با این بیماری در کشور مواجه هستیم از این رو باید به طور دائمی وضعیت این بیماری را در کشور پایش و رصد کنیم.

مصطفوی از اجرای مطالعات مشترک با دانشگاه فردوسی مشهد خبر داد و گفت: از آنجا که جوندگان از مخازن مهم بیماری‌های طاعون و تولارمی در طبیعت هستند، همکاری نزدیکی را با گروه پژوهشی جونده شناسی دانشگاه فردسی مشهد برای مطالعه آلودگی جوندگان کشور آغاز کرده‌ایم.

رییس پایگاه تحقیقاتی بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران خاطرنشان کرد: در این راستا در قالب یک پروژه مشترک، نمونه‌های جوندگان 9 استان کشور و خرگوش‌های 10 استان برای تولارمی بررسی شدند که نتیجه آن یافتن آلودگی در مناطق شمالی کشور بود.

وی همچنین خاطرنشان کرد: نتایج مطالعات سرولوژی ما بر روی گروه‌های پرخطر انسانی در استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان و ایلام و مطالعات مولکولی روی آب‌های جاری و سطحی استان‌های غربی کشور آلودگی به تولارمی را در تمام مناطق مورد مطالعه نشان داده است که تمام شواهد علمی نشان دهنده گردش این باکتری در اقصی نقاط کشور است اما این بیماری احتمالا از دید پزشکان مغفول واقع شده است.

مصطفوی ادامه داد: تعداد موارد گزارش شده این بیماری در کشور ترکیه سالیانه صدها مورد است و این موضوع لزوم توجه بیشتر پزشکان به این بیماری را دوچندان می‌کند.

رییس پایگاه تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید، انعقاد تفاهمنامه با دانشگاه علوم پزشکی همدان و انجمن میکروب شناسی ایران و همکاری نزدیک با دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و کردستان را از دیگر برنامه‌های این پایگاه دانست و ابراز امیدواری کرد که به جز دانشجویان این دانشگاه‌ها و دانشجویان انستیتو پاستور ایران، دانشجویان و محققان سایر دانشگاه‌ها نیز از امکانات فراهم شده در این پایگاه تحقیقاتی بهره‌مند شوند.

دانشیار اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران با تاکید بر اینکه برای به روز رسانی اطلاعات و افزایش مراودات بین المللی در آذرماه سال جاری اقدام به برگزاری کارگاه بین المللی تولارمی در ایران کردیم افزود: این کارگاه بین المللی با همکاری مدرسانی از سوئد، فرانسه، ترکیه و ایران اواخر آذرماه 1394 در پایگاه تحقیقاتی بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران برگزار شد.

به گفته وی در این دوره متخصصانی از 9 کشور سودان، بلغارستان، پاکستان، چین، ترکیه، مالزی، سوئد، فرانسه و ایران و هفت دانشگاه و موسسه داخلی حضور داشتند و در مورد جنبه‌های مختلف این بیماری بحث و تبادل نظر شد.

رییس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران اضافه کرد: پایگاه تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید واقع در روستای اکنلو از توابع شهرستان کبودرآهنگ استان همدان به عنوان تنها آزمایشگاه مرجع کشوری که در خارج از تهران واقع شده است به ارائه خدمات تشخیصی در حوزه بیماری‌های نوپدید و بازپدید می‌پردازد.

گفتنی است، «تولارمی» (Tularemia) یا «تب خرگوش»، بیماری ناشایع ناشی از باکتری «فرانسیلا تولارنسیس» (Francisella tularensis) کوکوباسیل کوچک، گرم منفی و فاقد کپسول است. این باکتری قادر به آلوده کردن بیش از ۱۰۰ گونه از جانوران مانند انسان، جوندگان، ماهیان، حشرات است اما خرگوش به عنوان منبع اصلی بیماری شناخته شده‌است.

انتقال بیماری به انسان روشهای گوناگونی دارد که رایج‌ترین راه شامل تماس پوست یا غشاهای موکوسی با خون یا بافتهای حیوانات آلوده است. سایر روشها گزش یک کنه آلوده، تماس با مایعات آلوده، دست زدن یا خوردن گوشت خرگوش کامل نپخته شده و راههای ناشایع انتقال بیماری شامل نوشیدن آب آلوده، تنفس گرد و غبار آلوده یا دست زدن به پوست یا پنجه زدن حیوان آلوده است.

پراکندگی بیماری بیشتر در آمریکای شمالی و اروپا است و خوشبختانه انتقال از انسان به انسان تا کنون دیده نشده‌ است.

بیماری تولارمی در حیوانات ایجاد جراحات گرانولوماتوز می‌کند. علایم این بیماری معمولاً سه تا پنج روز بعد از در معرض قرار گرفتن ظاهر میشود. این علائم شامل تب، سرفه، گلودرد و سردرد است. غدد لنفاوی و چشم نیز ممکن است درگیر شوند. واکسن بیماری تولارمی در بسیاری از کشورها به خصوص امریکا موجود است. در صورت ابتلا انسان به تولارمی درمان با آنتی بیوتیک‌هایی مانند استرپتومایسین، جنتامایسین، اریترومایسین و داکسی سیکلین است.

بیش از 99 درصد مبتلایان به تولارمی در صورت درمان مناسب نجات می یابند.