به نظر میرسد نگرانی دربارهی جنگ هستهای متداول شده است و این موضوع فقط مربوط به مجادله روز افزون دربارهی تریدنت بریتانیا نیست بلکه این نگرانیها تهدید فزایندهی روسیه و چین، خطر مداوم درگیری در خاورمیانه و البته کره شمالی را در بر میگیرد.
به گزارش مجله انگلیس سیستی متریک، در نظرسنجی که از 50 کارشناس بینالمللی خبره حوزه امنیت ملی از سراسر جهان توسط این نشریه دربارهی مخاطرات هستهای انجام شد، پاسخ آنها احتمال 6.8 درصدی جنگ هستهای فاجعهآمیز در 20 سال آینده را در بر میگرفت که تلفات بیشتری را نسبت به جنگ جهانی دوم در بر دارد. احتمال گوناگونی جنگهای کوچک بین کشورهای بزرگ هم هستهای و هم جنگهای رایج بالاتر بوده است.
به هر حال، از این نظرسنجی ممکن است بتوان پیشبینی کرد چه شهرهایی باید بیشتر نگران باشند، در زیر نتایج این ارزیابی آمده است:
1- شهرهای بزرگ پاکستان و هند
این نظرسنجی بیان میکند، رویایی هند و پاکستان به مراتب محتملترین نبرد شدید بالقوه با احتمال 40 درصدی جنگ و 9 درصدی درگیری هستهای دیده شده است. با توجه به تاریخچه رقابت این دو کشور موضوع جنگ چندان هم شگفتآور نیست.
خبرهای خوب این است که هند و پاکستان درگذشته خویشتنداری معقولی را دست کم در صحنههایی که جنگهای متداول محدودی را در مرزهای خود بدون توسل به اقدامات هستهای، آغاز کردند، نشان دادند.
با این حال اگر این دو کشور چنین اقدامی را انجام دهند، نتایج آن فاجعه آمیز خواهد بود جمعیت دهلینو به تنهایی نزدیک 25 میلیون نفر است. هم هند و هم پاکستان مملو از شهرهای بزرگی هستند که در ظاهر بعضی اوقات در تمام روز در حال فعالیت هستند.
بر اساس اعلام فدراسیون علوم آمریکا، هند و پاکستان هر کدام احتمالا 110 تا 130 کلاهک هستهای در اختیار دارند. اگر هر زمان جنگ در جنوب آسیا شکل بگیرد، کاملا روشن است که میتواند به سرعت به برترین حادثهای که در جهان رخ داده بدل شود.
2 - شهرهای خاورمیانه
در قرن حاضر و تاکنون، شهرهای خاورمیانه برخوردهای کاملا سختی را شاهد بودهاند. بغداد پس از تهاجم ایالات متحده با خشونتهای قومی، چند پاره شد. آلپو (حلب)، دمشق و دیگر شهرهای سوریه حتی وضعیت وخیمتری دارند.
با وجود توافق هستهای سال جاری بین ایران و قدرتهای بزرگ جهانی، کارشناسان خطر 27 درصدی نوعی رویارویی بین تهران و دشمنانش یا ایالات متحده، اسراییل، کشورهای خلیج فارس یا همه اینها با هم را برآورد میکنند.
آنها ارزیابی کردند که خطر جنگ هستهای تا 20 سال آینده در این منطقه تقریبا 6 درصد بوده است.
در حال حاضر اسراییل به تنهایی در منطقه دارای حدودا 80 کلاهک هستهای یا بیشتر است. حتی اگر ایران به تعهداتش در نساختن بمب هستهای عمل کند، کارشناسان معتقدند که عربستان سعودی و یا دیگران ممکن است به دنبال حرکت در این مسیر باشند.
3 - همه شهرهایی که در برد کره شمالی هستند
زمانی که به نگرانیها دربارهی کره شمالی میرسیم، نقاط در معرض خطر همه جاست. این کشور مرموز کمونیست نخستین آزمایش هستهایاش را در سال 2006 و آخرین آن را در سال 2003 انجام داد.
با این حال، در حال حاضر بیشتر کارشناسان اطلاعاتی و دولتها معتقدند که کره شمالی هنوز نتوانسته توانایی قراردادن کلاهکهای هستهای را بر روی موشک به دست آورد.
در صورتی که کره شمالی به چنین توانایی دست پیدا کند، دارای موشکهایی است که توانایی آن را دارند که ژاپن، بخشهایی از چین و البته همه جای کره جنوبی را مورد هدف قرار دهند.
در بلند مدت، هیچ کس واقعا نمیداند که چه زمانی خواهد بود، کره شمالی مشتاق است تا موشکهایی بسازد که توانایی دستیابی به مناطق دور دست، دست کم به هاوایی و در نهایت به سواحل غربی ایالات متحده را داشته باشند.
نزدیکترین بخش آمریکایی شمالی به کره شمالی، آلاسکاست و نزدیکترین شهرهای بزرگ ونکوور و سیاتل هستند.
خبر خوب این است که موشکهای کره شمالی عادت دارند تا در میانه پرواز زودتر منفجر شوند. فدراسیون علوم آمریکا برآورد میکند زرادخانه کره شمالی کمتر از 10 موشک دارد.
خبر بد برای کره جنوبی این است که کره شمالی هنوز توپخانه سنگین را در اختیار دارد که میتوانند خسارات فاجعه باری را به سئول – اینچئون منطقه وابسته به پایتخت – پنجمین شهر بزرگ دنیا و سکونتگاه 23 میلیون نفر وارد آورد.
با این حال، زرادخانههای هستهای وحشت آفرین کره شمالی باید جدی گرفته شود.
4 - اروپا
بیش از ربع قرن پس از فروپاشی دیوار برلین، اروپا هنوز جایگاه بیش از نیمی از تسلیحات هستهای جهان است.
بزرگترین زرادخانه هستهای اروپایی و دومین در جهان متعلق به روسیه است و برآورد میشود 1780 سلاح هستهای استراتژیک در آن مستقر هستند. (فدراسیون علوم آمریکا میگوید ایالات متحده تقریبا 1900 سلاح هستهای دارد). فرانسه 290 و بریتانیا حدود 150 سلاح هستهای دارند. فدراسیون علوم آمریکا باور دارد که مسکو نسبت به واشنگتن دارای کلاهکهای هستهای بیشتری در انبارهایش است که صورت اموال این کشور را به 7500 در برابر 7200 کلاهک ایالات متحده میرساند.
برای بیشتر قرن بیست و یکم تاکنون، هیچ کس به طور ویژه نگران چنین سلاحهایی نبود، جنگ سرد تمام شد و اروپا با مسایل جانبی روبهرو است. با این وجود بحران سال گذشته اوکراین، تردیدهایی را به وجود آورد.
روسیه در رویاروییاش با همسایگانش و در مقیاس وسیعتر، غرب، بسیار مشتاق بود که به باقی جهان یادآوری کند که به طور بالقوه چه مقدار خطرناک است. حتی اگر چیز دیگری نباشد، صرفا بزرگی زرادخانههای روسیه تقریبا دفاع در برابر آن را غیرممکن میکند.
به اعتقاد کارشناسان، بزرگترین خطر رویایی، در برابر کشورهای حوزه بالکان که زمانی بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بودند و در حال حاضر بخشی از اتحادیهی اروپا و ناتو، در حمله سایبری است که گمان میرود روسیه در سال 2007 به استونی انجام داد و بسیاری از سیستمهای ضروری این کشور را فلج کرد. اکنون ناتو امیدوار است حضور نظامی مستحکم شامل ایالات متحده، بریتانیا و دیگر نیروهای ناتو، مانع اشتیاق مطالبه منطقهیی روسیه که هنوز تعداد زیادی از ساکنان آنها روسی زبان هستند خواهد شد.
کارشناسان دفاعی غرب میگویند، روسیه در کنار زرادخانهی هستهایاش موشکهای اسکندر را در مرزهای غربیاش مستقر کرده است.
خطر این نیست که روسیه یک حمله مخفیانه را انجام دهد، زرادخانهی هستهای اروپا به اندازهای بزرگ هستند که انتقام گیریشان خرابی مشابهی را به جای بگذارد. برآوردها نشان میدهد تا 20 سال آینده 21 درصد احتمال رویارویی جنگی ناتو و روسیه جود دارد و احتمال این که این جنگ هستهای باشد 9 درصد است.
5 - چین و همسایگانش
در طرف دیگر جهان، اوضاع به زحمت دلگرم کننده است. چین رو به رشد روشن است که همسایگانش را دلسرد میکند.
مانند هند و پاکستان، این منطقه دارای شهرهای متعددی است که حتی یک انفجار هستهای ساده میتواند تلفات غیرقابل پیشبینی را تحمیل کند.
در مجموع 20 شهر بزرگ دنیا همه به جز شش شهر در آسیا واقع شدهاند و تقریبا همه در کشورهایی هستند که میتواند به طور منطقی به سمت جنگهای منطقهیی کشیده شوند.
هیات پیشبینی کننده تخمین زدهاند که خطر نبرد ایالات متحده و چین 14 درصد با 2 درصد احتمال جنگ هستهای است. چشمانداز جنگ بین ژاپن با چین همراه یا بدون همراهی ایالات متحده تقریبا کمی بالاتر از 19 درصد است و دوباره 2 درصد احتمال دارد که این جنگ هستهای شود. (ژاپن در حال حاضر برنامه سلاح هستهای ندارد اما کارشناسان میگویند این کشور احتمالا میتواند در صورت نیاز به سرعت به ساخت یک سلاح هستهای اقدام کند).
خبر خوب این است که تعداد تسلیحات هستهای در این منطقه به مراتب کمتر از اروپا است. چین شاید دارای 260 سلاح هستهای باشد که کمتر از اروپا است.
6 - هر جایی
خب شاید نه همه جا، در واقع به نحو دلگرم کنندهای تصور شرایطی که طی آن کدام قدرت بزرگ هستهای شهرهای بزرگ آفریقا یا آمریکای لاتین مانند لاگوس یا سائوپائولو را هدف قرار دهد، سخت است.
با این وجود، کارشناسان پیش بینی کردند، 17 درصد احتمال دارد که گروههای غیردولتی به کشتار هستهای در 20 سال آینده دست بزنند. روشن است که هیچ کس در امان نخواهد بود.
آنها همچنین برآورد میکنند که 38 درصد احتمال دارد که یک کشور و 48 درصد احتمال دارد که یک گروه غیردولتی حمله سایبری را در این دوره انجام دهد که باعث مرگ بیش از یکصد نفر شود. فرض محتمل این است که احتمالا اهداف چنین حملاتی شامل شهرهای صاحب نام جهان مانند نیویورک، لندن، واشنگتن، پاریس و دیگر نقاط باشد. اما دانستن این که کدام شهر مورد حمله قرار میگیرد سخت است.
اما مهمتر این است که حتی بدانید که چنین مخاطراتی واقعی هستند چه کار باید انجام دهید. در بسیاری از موارد، دورنمای بعیدی وجود دارد و تقریبا دفاع در برابر آن غیرممکن است که این جنگ منجر به نتیجهگیری شود که ارزش زحمت به خود دادن را ندارد.