انقلاب دیجیتالی قابلیت‌های جدیدی را هم برای مشتری و هم برای شرکت‌های فعال در بازار خلق کرده است.
با ظهور اينترنت ايده ها و نظرات مختلفي در خصوص روش هاي استفاده بهينه از قابليت هاي آن مطرح گرديد . يكي از مهم ترين آنها ايده استفاده از اينترنت جهت معاملات و خريد و فروش هايي بود كه پيش از آن بصورت نقدي صوت مي گرفت . در حال حاضر اكثر معاملات كلان از طريق بانك هاي اينترنتي انجام مي شود و بورس هاي معتبر جهاني بصورت آنلاين عرضه شده و همگان از طريق اينترنت به راحتي مي توانند از سهام خود را خريد و فروش نمايند و عمليات بانكي خود را در كسري از ثانيه به انجام برسانند .
مشتریان دلایل متعددی برای خرید اینترنتی ذکر می کنند . بسیاری از این دلایل به خصویات منحصر به فرد محیط اینترنت شامل دسترسی جهانی به کالا و خدمات ، وجود اطلاعات فراوان در مورد محصولات ، امکان مقایسه محصولات و قیمتهای آن ها ، صرفه جویی در زمان ، انعطاف پذیری در زمان خرید ، عدم نیاز به تحرک فیزیکی ، وجود قیمت های رقابتی ، تنوع محصولات و سهولت در سفارش خرید بر می گردد . شاید بتوان با توجه به مطالعات صورت گرفته عمده ترین مزیت خرید اینترنتی را راحتی دانست .
امروزه تنها با یک کلیک، خریداران می توانند رقبا و محصولاتشان را با هم مقایسه کرده و پاسخ های خود را در کسری از ثانیه دریافت کنند. دیگر نیازی به رانندگی تا فروشگاه و پارک، انتظار در صف اتوبوس و جر و بحث با فروشندگان نیست. در این گزارش قصد داریم مشکلات مردم و صاحبان این فروشگاه‌های مجازی را بررسی کرده و از پیشینه، مزایا، معایب فروشگاه‌های اینترنتی و نکاتی که خریداران این فروشگاه‌های مجازی باید در نظر بگیرند تا کلاه سرشان نرود، بنویسیم.
پیشینه
اولین بار در سال ۱۹۹۱ تیم برنرز لی تجارت الکترونیک را پایه‌گذاری کرد و در سال ۱۹۹۴ که بانکداری آنلاین ایجاد شد، شرکت پیتزا هات اولین فروش اینترنتی خود را آغاز کرد. در همان سال شرکت نت اسکیپ ارتباط امنیت لایه انتقال (SSL) را ابداع و ایجاد کرد و خرید اینترنتی به وسیله این پروتوکل ایجاد شد.همچنین در همان سال کمپانی آلمانی اینترشاپ(Intershop) اولین سیستم فروش اینترنتی خود را ایجاد کرد. ۱۹۹۵ شرکت آمازون. کام و سال ۱۹۹۶ شرکت ئی بی نیز فعالیت‌های خود را شروع کردند.
21 سال از زمانی که اینترنت به صورت عمومی در ایران به کار گرفته شد، می‌گذرد. و روز‌به‌روز مردم نسبت به امکانات این شبکه مجازی بیشتر آگاه شدند و از آن برای سهولت زندگی خود بهره می‌گیرند. این روزها دیگر خیلی‌ها به دنیای مجازی به چشم فرصتی برای کارآفرینی و کسب درآمد نگاه میکنند، شاید یکی از دلایلی که این روزها تعداد فروشگاه‌های اینترنتی در حال افزایش است، همین ماجرا باشد.
تفاوت فروشگاه‌های اینترنتی و بازارهای اینترنتی در این است که بازارهای اینترنتی صاحبان کالا نیستند، بلکه فروشندگان از سراسر ایران بر روی سایت ثبت‌نام میکنند و محصولاتشان را برای فروش در معرض ارائه قرار می‌دهند. به عبارتی دیگر بازارهای اینترنتی بستری را برای فروشندگان و خریداران در اقصی نقاط ایران فراهم میکنند.
اواخر سال 1370 بود که ایران به وسیله اولین خط ویژه اینترنتی به دانشگاه وین وصل شد و در منطقه به عنوان دومین کشوری که با شبکه جهانی اینترنت در ارتباط است، شناخته شد، اما چند سال طول کشید تا قابلیت‌های دنیای مجازی برای مردم جا افتاد.
مشکلات مردم نسبت به صاحبان فروشگاه های مجازی:
- اینترنت فضایی باز و بدون مرز است، همیشه احتمال خطر و آسیب وجود دارد، بنابراین همیشه مردم نسبت به فروشگاه های اینترنتی با دیده تردید نگاه میکنند زیرا ممکن است گرفتار کلاهبرداری شوند. پس باید دقت نمایید که وب‌سایت مورد مراجعه دارای اصالت بوده و دارای اعتبار است. مرکز توسعه تجارت الکترونیک وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال حاضر ضمن طی مراحل لازم اقدام به تأیید فروشگاه ها از طریق صدور نماد اعتماد الکترونیکی می‌نماید که مردم عزیز با مراجعه به وب‌سایت www.enamad.ir امکان مشاهده فهرست وب‌سایت های قابل اعتماد را خواهند داشت.
- مورد دیگر مشکلات حقوقی و ادعای افراد در مورد نوع کالا یا خدمات ارائه شده است، علت عمده این تخلفات ابتدا سازماندهی نامناسب فروشگاه های اینترنتی در کشور است و در وهله دوم نیز کمبود آگاهی عمومی در زمینه خرید آنلاین و امنیت در فضای سایبر می باشد
- بدلیل عدم تعریف مدلهای مناسب و قانونی کسب و کار در خصوص وب‌سایت های مزایده آنلاین باعث شده که با یک تنوع گسترده و مخلوطی از فعالیت های قانونی و غیر قانونی در قالب این وب‌سایت ها مواجه شویم . ایجاد کنندگان وب سایت های فروشگاهی باید نسبت به بررسی حقوقی و قانونی و ایجاد ساز و کار مناسب منطبق بر قانون اقدام نمایند و مجوزهای لازم مانند نماد اعتماد الکترونیکی را دریافت کنند و اطلاع رسانی لازم را در خصوص نحوه فعالیت و فرایند کاری ارائه نمایند.
معایب و مزایای خرید اینترنتی
معایب خرید اینترنتی : این معایب را می توان 3 گروه تقسیم بندی کرد :
الف ) موانع فناوری : سرعت پایین سایت ها و وجود مشکل برای ثبت نام در سایت و باز کردن حساب خرید در آن ها از عوامل عمده نارضایتی مشتریان از سایت های فروش اینترنتی است .
ب ) موانع ذاتی اینترنت : عدم تعامل فیزیکی و عدم توانایی مشتریان در لمس کالاها قبل از خرید از جمله مشکلاتی است که به ماهیت مجازی بودن اینترنت بر می گردد .
ج ) موانع امنیتی : عدم امنیت لازم برای انجام مبادلات از جمله مهمترین نگرانی های مشتریان است .
مزایای خرید اینترنتی
گرچه تاکنون معنای واحدی برای مفهوم راحتی ذکر نشده ولی انواع آن در فرایند خرید به شرح ذیل شناسایی شده است :
راحتی دسترسی : یعنی بتوان به آسانی به محصول مورد نظر دست یافت .
راحتی جستجو : یعنی بتوان به سادگی محصول مورد تقاضا را یافت و اطلاعاتی در مورد آن کسب کرد
راحتی مبادله : یعنی بتوان محصول را بدون تشریفات زیاد خرید یا در صورت عدم رضایت آن را بازگرداند .
راحتی در برنامه ریزی : در اینترنت می توان هر موقع از شبانه روز و در هفت روز هفته خرید کرد .
راحتی در مقایسه : در اینترنت موتورهای جستجویی وجود دارند که در سایت های مختلف کالاهای مورد نظر مشتری را طبق ترجیحات او جستجو و مارک های مختلف را از نظر قیمت و سایر موارد با هم مقایسه می کنند.
راحتی در مصرف انرژی : از آنجا که خرید اینترنتی می تواند از خانه ، محل کار یا دیگر مکان ها صورت گیرد دیگر نیازی به جابه جایی بین فروشگاه های مختلف و صرف انرژی زیاد نیست .