رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به طور رسمی وجود مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین را در توتون قلیان ها برای معتاد و وابسته کردن مشتریان این کالا تایید کرد.
خسرو صادق نیت، روز شنبه در پاسخ به این پرسش که آیا استفاده از مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین را در توتون قلیان ها تایید می کنید، گفت: بله، گزارش های متعددی داشتیم که حتی آن قدر دوز مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین در توتون قلیان ها بالا بوده که مسمومیت حاد ایجاد کرده و قطعاً تعداد مواردی که با دوز کمتر مصرف شده و مسمومیت حاد نداده، بسیار بیشتر است.
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این مصاحبه به پرسش های ایرنا درباره مراکز عرضه قلیان، نحوه عملکرد آنها و اقدامات وزارت بهداشت پاسخ داد.
**سوال: شنیده شده برخی در مراکز عرضه قلیان، از مواد مخدر و ترکیبات شیشه مثل آ مفتامین هم استفاده می شود، این گزارشها چقدر صحت دارد؟
صادق نیت: این گزارشها صحیح است و در موارد متعددی مسمومیت حاد بعد از استعمال قلیان داشته ایم که به خاطر دوز بالای مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین آن بوده است، خود من در بیمارستان لقمان که محل ارجاع مسمومیت ها در تهران است. با چند نفر از این افراد صحبت کردم در برخی موارد، فرد مصرف کننده نمی دانسته که این مواد را مصرف می کند و فکر می کرده، احساس سرخوشی او ناشی از نوع توتون قلیان است.
وقتی با موارد مسمومیت حاد ناشی از مصرف دوز بالای مواد مخدر و ترکیبات شیشه بعد از مصرف قلیان مواجه می شویم معنای آن این است که حتما تعداد موارد بسیار زیاد دیگری وجود دارد که با دوز پایین تر این مواد را به توتون قلیان اضافه می کنند تا مشتریانشان احساس سرخوشی بیشتری کنند، با این تصور که این لذت ناشی از دود عادی قلیان است،موارد بسیار زیادی که در گزارشهای رسمی نمی آید.
اغلب مصرف کنندگان این مواد در مراکز عرضه قلیان، به مواد مخدر وابستگی پیدا می کنند، معتاد می شوند و دیگر نمی توانند آن را کنار بگذارند. این یکی از روشهای سودجویی اماکن عرضه قلیان است، تا افراد به این مراکز مراجعات مکرر داشته باشند و بتوانند هزینه های بیشتری از آنها بگیرند و در واقع برای کسب سود بیشتر مشتریانشان را معتاد می کنند.
**سوال: آیا این اقدامی سازماندهی شده است و مثلا تولید کنندگان توتون، این مواد را اضافه می کنند یا به صورت موردی برخی قهوه خانه ها مواد مخدر و شیشه را به توتون اضافه می کنند؟
صادق نیت: هنوز اطلاعات دقیق و مستندی که مطمئن شویم، اقدامی سازماندهی شده است و مثلا برند خاصی این مواد را به توتون اضافه می کند، نداریم ولی مطمئن هستیم که افرادی به صورت خاص توتون را با مواد مخدر و شیشه برای مشتریانشان آماده می کنند و به دنبال وابسته کردن مشتریان خود هستند، گزارش های رسمی متعددی از این اقدام داریم که در قهوه خانه یا هر مرکز دیگر عرضه قلیان که اغلب غیر مجاز هستند، این مواد را اضافه می کنند.
**سوال: آیا هزینه افزایش این مواد برای آنها مقرون به صرفه است؟
صادق نیت: هزینه استفاده از مواد برای آنها زیاد نیست و برایشان صرف می کند که این مواد را اضافه کنند.
** سوال: آیا چنین مواردی فقط در تهران گزارش شده یا در سراسر کشور بوده است؟
صادق نیت: گزارش های متعددی که در اختیار داریم از تهران است اما مطمئن هستیم که در شهرهای دیگر نیز این اتفاق می افتد چون کار سختی نیست، هزینه بالایی هم ندارد و به راحتی می توانند این مواد را به توتون قلیان اضافه کنند.
** سوال: ریشه های این کار در چیست؟
صادق نیت: ریشه آن در سودجویی افرادی است که قلیان عرضه می کنند، هیچ عامل دیگری وجود ندارد جز اینکه افرادی سلامت مردم را به قیمت سودجویی خودشان به خطر می اندازند و با فروش سلامت مردم، درآمد کسب می کنند. کسی که برای شروع کارش دست به چنین اقدامی می زند، برای ادامه آن هم هیچ مانعی جلوی خودش نمی بیند و از هر روشی استفاده می کند تا به هر قیمتی که شده، پول بیشتری به دست آورد.
** سوال: مواردی هم شنیده می شود که در خود توتون های بسته بندی شده، فلزات سنگین و مواد شیمیایی مضر و خطرناک وجود دارد، موادی که نباید در توتون باشد، چنین مواردی را تایید می کنید؟
سوال: به طور کلی چون اغلب این توتون ها به صورت غیر قانونی و قاچاق وارد کشور می شوند، هر گونه آلودگی می توانند داشته باشند، بعضی از این آلودگی ها ممکن است، عمدی و برخی هم غیر عمدی باشد. مساله این است که هیچ استانداردی برای کالاهای قاچاق وجود ندارد که بگوییم، این حداقل کیفیت را رعایت می کنند و سیگار یا توتونی که تولید یا وارد می شود این سطح از استاندارد را دارد،چون نظارتی هم در مورد آنها وجود ندارد. به همین علت خیلی وقت ها، محصولاتی با آلودگی بالا وارد بازار می شوند.
** سوال: به طور کلی سیاست وزارت بهداشت برای برخورد با مراکز عرضه کننده قلیان چیست، در برخی دوره ها این مراکز تعطیل می شدند و گاهی نیز با آنها مدارا می شود،اکنون سیاست وزارت بهداشت چیست؟
صادق نیت: سیاست و برخورد وزارت بهداشت در درجه اول فرهنگ سازی است، زیرا تا زمانی که خود مردم نخواهند و برخورد با مراکز عرضه قلیان را مطالبه نکنند، اقدامات دولت و ارگانهای دولتی به جایی نمی رسد و نتیجه ای نخواهد داشت. بنابراین فعلا روی فرهنگ سازی تمرکز داریم تا بعد بتوانیم سطح دسترسی را به حداقل برسانیم.
** سوال: اقدام عملی انجام نداده اید؟
صادق نیت: اولین اقدام این است که از سال گذشته هیچ مجوز جدیدی برای عرضه قلیان به کسی داده نشده است، ممنوعیت صدور مجوز جدید عرضه قلیان سال گذشته با همکاری وزارت بهداشت و وزارت صنعت ابلاغ شد و دیگر هیچ صنفی نمی تواند اجازه عرضه قلیان بگیرد.
** سوال: پس آنهایی که از قبل مجوز داشتند، می توانند به فعالیتشان ادامه دهند؟
صادق نیت: فعلا آنهایی که از قبل مجوز داشته اند می توانند، قلیان عرضه کنند، البته یکسری مراکز غیر قانونی هستند که مجوز عرضه قلیان ندارند، به خصوص رستورانهای سنتی که وظیفه دارند، غذا و محیط سنتی سالم برای مشتریانشان ایجاد کنند، به این مراکز فعلا تذکر داده می شود، البته با برخی از آنها که به تذکرات قانونی توجه نمی کنند، برخورد شده است.
برخی از این مراکز هم هستند که در ساعاتی که نظارتها کمتر می شود (احتمالا ساعات عصر و شب) به عرضه قلیان اقدام می کنند که نسبت به برخورد با آنها باید برخورد جدی تری صورت بگیرد. اکنون سیاست دولت این است که تا جای ممکن برخورد قهرآمیز نداشته باشد و از مسیر قانونی برای کنترل این پدیده جلو برود اما اگر در نهایت این مراکز به تذکرها توجهی نکردند، اعمال قانون برای آنها صورت می گیرد.
** سوال: پس اولویت با مراکزی است که مجوز ندارد و قهوه خانه هایی که مجوز دارند، فعلا مشکلی برای عرضه قلیان ندارند؟
صادق نیت: بله، چون در مراکز جدید بیشتر خانواده ها و جوانان و نوجوانان حضور پیدا می کند، هدف اصلی جلوگیری از افزایش مصرف در بین نوجوانان و به خصوص دور نگهداشتن کودکان از دود دست دوم است، زیرا اغلب کودکان و نوجوانانی که در معرض دود دخانیات قرار می گیرند، در آینده مصرف کننده دخانیات می شوند و آمارها نشان می دهد، 90 درصد کودکانی که در معرض دود دست دوم قرار می گیرند، در آینده مصرف کننده دخانیات می شوند.