آیا تحریم‌های ایالتی آمریکا علیه ایران «برجام» را بی اثر می‌کند؟

سماجت برخی ایالت‌های آمریکا به حفظ تحریم‌های ضد ایرانی، گزینه‌ای است که جمهوریخواهان برای به چالش کشاندن باراک اوباما روی آن حساب باز کرده‌اند.

حدودا سه هفته از ارائه متن برجام به کنگره آمریکا می گذرد و طی این مدت جمهوریخواهان مخالف توافق هسته‌ای، به هر دری می‌زنند تا مانع تصویب این توافق در کنگره شوند. آنها به دلیل نگرانی از احتمال موافقت با برجام، به مخالفت صرف بسنده نکرده‌اند و در تلاشند با استفاده از فرصت‌هایی که قانون اساسی و قوانین فدرال و ایالتی در اختیار آنها قرار داده، لغو تحریم‌های ایران را از حالتی که در توافق پیش‌بینی شده پیچیده‌تر کنند و دستکم تحریم‌های ایالت‌های مختلف آمریکا علیه ایران را پا بر جا نگه دارند.

بر اساس قانون اساسی آمریکا، 30 ایالت این کشور می‌توانند تحریم‌هایی جداگانه علیه افراد، موسسات و کشورهای خارجی وضع کنند و رئیس جمهور آمریکا نمی‌تواند با صدور «فرمان اجرایی» این تحریم‌ها را متوقف کند.

با استناد به همین قانون بود که «تد کروز» سناتور ایالت تگزاس که در شمار نامزدهای جمهوری خواه پست ریاست جمهوری آمریکا هم به شمار می‌آید، در ادامه مخالفت‌های علنی خود به فکر آن افتاده تا ایالت‌های آمریکا را علیه توافق هسته‌ای ایران بشوراند.

کروز که خیال سکان‌داری کاخ سفید را در سر می پروراند، برای به چالش کشاندن باراک اوباما در حوزه سیاست خارجی، به وعده‌های شفاهی درباره پاره کردن توافق اکتفا نکرده و برای اعمال فشار بیشتر بر دولت اوباما آن هم در زمانی که به سختی در حال چانه‌زدن با کنگره است تا رای مساعد آنها را برای پذیرش توافق هسته‌ای ایران بخرد، به حربه دیگری روی آورده است.

وی در تبلیغات انتخاباتی خود مدعی شد ایالت‌های آمریکا باید تحریم‌های ضد ایرانی را ادامه داده و حتی تحریم‌های جدیدی را نیز وضع کنند تا به این وسیله، مانع از دست یافتن ایران به سلاح اتمی شوند.

کروز برای محبوب جلوه دادن پیشنهاد خود به قانونی اشاره کرد که به موجب آن نمی توان ایالت های آمریکا را به اجرای معاهدات و توافق های بین المللی ملزم نمود، مگر آنکه ملاحظات جدیدی از سوی کنگره برای واداشتن آنها به تبعیت از یک قانون فدرال تعریف شود.

علاوه بر او، «دان گیتز» سناتور جمهوری‌خواه ایالت فلوریدا و یکی از کسانی که تلاش زیادی را در سال 2007 برای اعمال تحریم‌ها مربوط به سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ایران انجام داد، گفته: « تحریم‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در ایالت فلوریدا به هیچ وجه به مذاکرات اوباما و ایران ارتباطی ندارد».

او گفته: «ایران باید رویه و استراتژی خود را تغییر دهد و در این مورد ما به گفته و خواسته باراک اوباما و هر رئیس جمهوری دیگری در آمریکا اعتماد نمی‌کنیم».

گفته می‌شود تا به اینجای کار برخی نمایندگان مجالس ایالتی در دو ایالت نیویورک و کالیفرنیا نیز اعلام کرده‌اند تحریم‌های ایالتی خود علیه ایران را لغو نخواهند کرد و این تحریم‌ها با وجود لغو تحریم‌های دولت فدرال و کنگره با فرمان اجرایی رئیس جمهور آمریکا، پابرجا خواهند ماند.

این دو ایالت که خواستگاه جمهوری‌خواهان به شمار می‌آیند، فهرستی بلند بالا از تحریم‌های ایالتی علیه ایران دارند. کالیفرنیا تحریم‌های خود را به حمایت ادعایی ایران از تروریسم پیوند داده و نیویورک هم لیست سیاهی از شرکت‌های ممنوع‌المعامله با اشخاص و شرکت‌های موجود در حوزه قضایی دادستان ایالتی نیویورک دارد که حتی پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران هم، کماکان در نیویورک ممنوع‌المعامله باقی خواهند ماند.

علاوه بر نیویورک و کالیفرنیا، مجالس سنای سه ایالت میشیگان، کانزاس و میسوری نیز در حال بررسی تشدید تحریم‌های ایالتی علیه شرکت‌های دارای روابط مالی و اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران هستند.

مجلس ایالتی میشیگان که سال 2012، صندوق‌های بازنشستگی ایالت را از اعطای تسهیلات به شرکت‌های طرف معامله با ایران منع کرده و در حقیقت، جلوی حضور این شرکت‌ها در مناقصات برگزار شده در میشیگان را گرفته بود، حالا از پیوستن به مجالس کانزاس و میسوری برای تشدید تحریم‌های ایران خبر می‌دهد.

اواخر جولای یعنی چند روز پس از اعلام خبر توافق وین بود که سناتور ایالتی «جک باندنبرگ»، توافق با ایران را «احمقانه‌ترین کار تاریخ» خواند و گفت که با تصویب منع اعطای مشوق‌های توسعه اقتصادی ایالتی با اقتصادهای همکار با ایران، تحریم‌های پیشین ایالت علیه ایران تشدید می‌شود.

تحریم‌های جدید - در صورت تصویب - می‌تواند تأثیری مستقیم بر عملکرد شرکت خودروسازی فیات کرایسلر داشته باشد، شرکتی که در سال 2012  روابط اقتصادی خود را با ایران قطع کرد و حالا پس از توافق هسته‌ای شاید مشتاق بازگرداندن مذاکره‌کنندگان اقتصادی خود به تهران باشد. تأثیر عملیاتی این تحریم احتمالی، ناممکن شدن ساخت کارخانه‌های جدید برای کارخانه میشیگان‌نشین فیات کرایسلر است و این یعنی، کارخانه‌های جدید باید در جایی غیر از خانه سابق این شرکت خودروسازی برپا شود.

پیشتر موضع وزارت خارجه درباره تحریم‌های ایالتی آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران این بوده که این موضوع مشکل دولت آمریکاست و هیچ ارتباطی به ایران ندارد و دولت فدرال آمریکا (کاخ سفید) موظف است از تعهداتی که دولت ایالات متحده آمریکا در قالب توافق هسته‌ای اخیر با ایران داده است، حمایت و پشتیبانی کند.

در همین راستا بود که «سید عباس عراقچی» عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده در نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و در پاسخ به سؤالات اعضای این کمیسیون درباره برخی تحریم‌هایی که در ایالات آمریکا وضع شده، گفت: «دولت مرکزی آمریکا نمی‌تواند از طرف آنها لغو کند ولی تعهد داده که این ایالت‌ها را تشویق کند که تحریم‌ها را بردارند».

حتی در بند 25 برجام نیز درباره لغو تحریم‌های ایالتی آمده است؛ « چنانچه قانونی در سطح ایالتی یا محلی در ایالات متحده مانع از اجرای لغو تحریم‌های مشخص شده در این  برجام  شود،  ایالات  متحده،  با  در  نظر  گرفتن  تمامی  اختیارات  موجود،  گام‌های  مقتضی  را  به  منظور  تحقق اجرای آن (لغو  تحریم‌ها) اتخاذ  خواهد کرد. ایالات  متحده  به  طور  فعال،  مقامات  در  سطح  ایالتی  یا  محلی  را تشویق خواهد کرد که تغییرات در سیاست ایالات متحده منعکس شده در لغو تحریم‌های وفق این برجام را در نظر داشته و از اقداماتی که با این تغییر در سیاست همخوانی ندارد، خودداری  کنند».

نکته اینجاست که در بند مربوطه، آمریکا «ملزم» به تلاش برای لغو تحریم‌های ایالتی نشده و صرفا اعلام شده‌ آمریکا «با در نظر گرفتن تمامی اختیارات موجود» گام‌های متقضی را برای لغو تحریم‌ها برمی‌دارد و مقامات در سطح ایالتی یا محلی را صرفا «تشویق» به این کار می‌کند.

 با توجه به همین نکات و با استناد به همین قانون آمریکا بود که «جان کری» وزیر خارجه آمریکا در آخرین جلسه استماعی که در حضور کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان داشت، «حق ایالت‌های آمریکا به تداوم تحریم‌های ایرانی» را مورد تایید قرار داد و گفت، «از نظر قانونی الزامی برای لغو تحریم‌های ایالت‌های مختلف آمریکا علیه ایران وجود ندارد»؛ موضوعی که نگرانی‌هایی را درباره سرانجام لغو تحریم‌ها در آمریکا به  وجود می‌آورد چراکه قطعا باقی ماندن تحریم‌های ایالتی و همچنین اختیار مخالفان توافق، برای تصویب تحریم‌های جدیدتر و بیشتر علیه ایران می‌تواند باعث بی‌اثر شدن لغو تحریم‌ها در آمریکا شود و توافق هسته‌ای را در ایالات متحده به شکست بکشاند.

منبع: فارس