مشاهده مي‌كنيد با وجود اينكه توافق شده، هنوز يك بنزين ساده براي مسافرات هوايي به ايران نمي‌دهند و به معناي ديگر هنوز هيچ آثاري از اين توافق حاصل نشده است. بنابراين من به عنوان يك كارشناس اقتصادي تا بهمن‌ماه نمي‌توانم نظر نزديك به واقعيت از برداشته شدن تحريم‌ها يا آثار لغو تحريم‌ها ارائه كنم.
یكي از موضوعاتي كه اين روز‌ها مورد توجه مديران و فعالان اقتصادي كشور قرار گرفته است، لزوم آمادگي براي بهره‌برداري ازفرصت‌هاي لغو احتمالي تحريم‌هاست؛ چرا كه در حال حاضر كشور با مشكلات متعدد اقتصادي مواجه است و بسياري از بنگاه‌‌ها و بخش‌هاي توليدي و صنعتي براي ادامه كار خود مشكلاتي دارند كه مي‌توانند بخشي از اين مشكلات را در صورت لغو تحريم‌ها رفع كنند. تاكيد بر رفع بخشي از مشكلات به اين دليل است كه ضعيف شدن شاخص‌هاي اقتصادي كشور در دولت‌هاي نهم و دهم هم محصول اعمال تحريم‌هاي بين‌المللي و هم سوءمديريت اقتصادي داخلي است. در اين مدت هم تحليل‌ها و بحث‌هاي مختلفي در اين باره انجام شده است. در حال حاضر ما در يك مقطع تاريخي قرار داريم.
بعد از بيانيه‌اي كه پس از پايان مذاكرات صادر شد، هيات‌هاي اروپايي براي سفر به ايران در صف ورود قرار گرفته‌اند كه اين امر از سوي برخي يك فرصت استثنائي است و از نگاه برخي ديگر از جمله اسدا... عسگراولادي اگر بدون هدف باشد، معنايي ندارد. او درباره اقتصاد ايران در دوران پساتحريم و سفرهاي هيات‌هاي اروپايي به ايران رياست اتاق بازرگاني مشترك ايران و چين ديدگاه‌هايي داشت كه مطرح كرد. متن كامل گفت‌وگوي اسدا... عسگراولادي با «آرمان» در ادامه آمده است كه مي‌خوانيد:
طي توافقي كه ميان ايران با كشورهاي 1+5 صورت گرفت، قرار بر لغو تحريم‌ها شد اما برخي كشورهاي غربي به اين توافق نگاه مثبتي ندارند. تصور مي‌كنيد با توجه به اين مخالفت‌ها لغو تحريم‌ها عملي مي‌شود؟
بايد تا اوايل بهمن‌ماه صبر كرد تا ببينيم چه اتفاقي در آن زمان رخ خواهد داد. در حال حاضر درگيري‌هاي زيادي در واشنگتن وجود دارد و در مجموع خبري از آثار توافق در حوزه اقتصاد تا سه، چهار ماه آينده قابل مشاهده نخواهد بود. در فوريه 2016 همه‌چيز مشخص خواهد شد و تا آن زمان اظهارنظري نخواهم كرد چرا كه قرار نيست اتفاق خاصي بيفتد. به‌طور حتم آثار لغو تحريم‌ها امسال معلوم نخواهد شد و چند روز پيش كه بنده قصد بازگشت از اروپا را داشتم، بنزين به هواپيماي ايران ندادند و به ناچار به يكي از شهرهاي كوچك مجارستان رفتيم و درآنجا سوخت‌گيري كرديم. مشاهده مي‌كنيد با وجود اينكه توافق شده، هنوز يك بنزين ساده براي مسافرات هوايي به ايران نمي‌دهند و به معناي ديگر هنوز هيچ آثاري از اين توافق حاصل نشده است. بنابراين من به عنوان يك كارشناس اقتصادي تا بهمن‌ماه نمي‌توانم نظر نزديك به واقعيت از برداشته شدن تحريم‌ها يا آثار لغو تحريم‌ها ارائه كنم.
چرا تصور مي‌كنيد در اين مدت اتفاق خاصي رخ نخواهد داد؟
اعتقاد داريم اتفاقي خاصي نمي‌افتد؛ زيرا مجلس كشورمان در اين رابطه نظراتي دارد، كنگره آمريكا نيز مخالفت‌هايي دارد و از طرفي ديگر برخي از بندهاي توافق را نيروهاي خاص در ايران قبول ندارند. بايد بر اساس رهنمود‌هاي مقام معظم رهبري حركت كنيم تا از حالت فعلي خارج شويم.
چگونه بايد به سمت اقتصاد مقاومتي حركت كنيم؟
بايد به سمت تقويت اقتصاد داخلي حركت كنيم و كمترين نياز را به غرب و ارز خارجي داشته باشيم چون در شرايط تحريم نمي‌توانيم نفت بفروشيم و درآمد ارزي لازم را به دست آوريم. بنابراين بايد به سمت بي‌نيازي و كم‌نيازي به ارز خارجي حركت كنيم و با سرمايه‌گذاري‌هاي داخلي صنايع كوچك و متوسط را تقويت كرده و همچنين برنامه ششم توسعه را بر اساس خودكفايي داخلي شكل دهيم. تا زماني كه بتوانيم با دنيا به تفاهم برسيم خيلي نبايد به غرب اعتماد كرد؛ زيرا اگر به تفاهم با غرب نيز برسيم در درازمدت بايد به اين تفاهم بينديشيم نه كوتاه‌مدت. در كوتاه‌مدت غرب براي ايران قابل اعتماد نيست.
سفر اخير هيات‌هاي اروپايي به ايران چه نقشي در شكوفايي اقتصادي ايران دارد؟
سفر اين هيات‌ها به ايران كار بي‌خودي است. اين هيات‌ها را چرا به ايران راه مي‌دهيم؟ اين هيات‌ها براي چه به ايران مي‌آيند؟ اين هيات‌ها براي فروش كالا به ايران مي‌آيند. هنوز پول در اختيار ايران نيست كه بخواهند از ما بگيرند لذا براي چه بايد به ايران سفر كنند؟ من اعتقاد دارم كه اين هيات‌ها بايد براي خريد به ايران بيايند و زماني كه ما قصد خريد از اين هيات‌ها را داريم، بايد پول آن را از محل صادرات از قبل تهيه كرده باشيم. لذا بايد هيات‌هايي را بپذيريم كه بخشي از آنها براي خريد كالا به ايران سفر كنند و نصف آنها براي فروش كالا، تا از محل فروش كالا بتوانيم هزينه خريد كالا را انجام دهيم. براي مبادلات اقتصادي بايد بانك‌ها حساب‌هاي ما را باز كنند اما هنوز هيچ بانكي حساب‌هاي ايران را بازنكرده است و هنوز حساب‌ها را بلوكه مي‌كنند. حتي دبي كه در همسايگي ما قرار دارد و تمام اقتصاد اين كشور را ايراني‌ها در بيست سال اخير شكل داده‌اند، هنوز حساب‌هاي ايراني را يكي بعد از ديگري بلوكه مي‌كند. بنابراين بايد با سمت اقتصاد مقاومتي حركت كنيم تا از خارج بي‌نياز شويم يا به سمت كم‌نيازي به خارج و خودكفايي داخلي حركت كنيم و نيازهايمان را در داخل كشور از رفع کنیم و به خارج كشور تنها براي سرمايه‌گذاري نياز داشته باشيم و تنها بايد ماشين‌آلات و مواد اوليه را از خارج وارد كنيم. بايد طوري برنامه‌ريزي شود كه هر سال واردات كالاي خارجي مصرفي به ايران كمتر شود. بايد دقت كرد كه چهار ماه سخت براي اقتصاد ايران باقي است و بايد برنامه‌ريزي كرد تا اين دوران را پشت‌سر بگذاريم. سال 1394 سال سختي براي ايران است و بايد از اين سختي عبور كنيم.
به‌طور كلي تصور مي‌كنيد كه غرب تمايل دارد پس از توافق در ايران سرمايه‌گذاري كند يا تنها درصدد در دست گرفتن بازار ايران است؟
من اعتمادي به غربي‌ها ندارم. غربي‌ها در زمينه سرمايه‌گذاري در ايران دروغ مي‌گويند. هيات‌هايشان تنها به ايران سفر مي‌كنند تا 2 صنعت كشورمان را مورد بررسي قراردهند؛ يكي صنعت خودرو تا بتوانند خودروهاي خود را به ايران بفروشند و دوم انرژي از ايران خريداري كنند. فروش نفت ايران هم تحريم است، لذا اروپايي‌ها به ايران مي‌آيند تا نوبت بگيرند براي خريد انرژي در زمان لغو تحريم. اگر سرمايه‌گذاري انجام دهند در خودرو و انرژي است و در صنايع ديگر سرمايه‌گذاري نمي‌كنند. غرب دروغ مي‌گويد. كدام يك از هيات‌ها با سرمايه‌گذاران ايراني و صاحبان صنايع ايراني مذاكره كرده‌اند؟ كدام يك از اين هيات‌ها درباره سرمايه‌گذاري در معدن وارد مذاكره با ايران شده است؟ كدام يك درباره سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي و صنايع غذايي وارد مذاكره با ايران شده‌اند. غرب براي خريد انرژي ارزان و فروش خودرو به ايران سفر مي‌كنند. من شخصا قصد ديگري از سفر اين هيات‌ها به ايران نمي‌بينم. هياتي از ايتاليا قصد سفر به ايران دارد و اكنون اعضاي اين هيات‌ها را بررسي كنيد. آيا اين هيات‌ها براي خريد كالا و سرمايه‌گذاري در معادن به ايران سفر مي‌كنند؟ خير! اينها تنها و تنها انرژي ايران را مي‌خواهند.
با توجه به اظهارات‌تان تا اينجاي گفت‌وگو به نظر مي‌رسد شما با سرمايه‌گذاري و حضور شركت‌هاي غربي در اقتصاد ايران مخالف هستيد. درست است؟
من شخصا با سرمايه‌گذاري خارجي در ايران موافق هستم ولي اينها دروغ مي‌گويند چون قصد فروش كالا و خريد انرژي از ايران را دارند. اين هيات‌ها قصد سرمايه‌گذاري مشترك در ايران را ندارند. فرانسه و كانادا همين چند روز پيش مجددا عليه ايران موضع‌گيري كردند. اخبار بين‌المللي را رصد كنيد، اين موارد را متوجه خواهيد شد. ما نبايد اين هيات‌ها را در هر صورت بپذيريم بلكه بايد اعلام كنيم هر هياتي كه قصد سفر به ايران را دارد بايد هم خريدار باشد و هم فروشنده. واقعيت اين است كه درحال حاضر پولي براي خريد وجود ندارد لذا بايد با شرايط و ضوابطي اين هيات‌ها را به ايران راه داد.
سفر وزير صنايع به وين براي حصول سرمايه‌گذاري را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
ايشان سفر خوبي داشتند و مصاحبه مفصل و خوبي را در آنجا انجام دادند. پرسش اين است كه نتيجه سرمايه‌اي اين سفر چيست؟ كدام سرمايه‌گذار اعلام كرده است كه به ايران سفر مي‌كند؟ فقط حرف و تنها حرف است و هيچ چيز عملياتي مشخص نيست. نفري 1500 يورو از مردم پول گرفته‌اند كه آن كنفرانس هزار نفري را شكل دهند، يك درآمد براي خود به دست آوردند و يك وزير و معاون وزير ايران را هم معطل خود كرده‌اند. ولي آيا خاصيتي از اين كنفرانس‌ها براي ايران به وجود مي‌آيد؟ ما اعتمادي به غرب نداريم. آنها بايد اول به ايران اعتماد دهند تا ما اطمينان پيدا كنيم هيات‌هايي كه به ايران مي‌آيند براي خريد و سرمايه‌گذاري آمده‌اند. از سفر هيات آلماني چه نتيجه‌گيري‌اي حاصل شد؟ تنها حرف زده‌اند، رفته‌اند و اعلام كرده‌اند بعد از رفع تحريم مي‌آيند. اينها همه شعار است. رفع تحريم دست خودشان است. تحريم بانك‌ها در دست مركز فرانكفورت است و اگر بخواهند تحريم‌ها را بردارند همين آلمان‌ها در ابتدا بايد اين كار را انجام دهند لذا دروغ مي‌گويند. چرا آلمان‌ها تحريم‌هاي بانكي ايران را بر‌نمي‌دارند؟
دولت براي عبور از اين مشكلات چگونه بايد وارد عمل شود؟
دولت بايد حالا پروژه‌اي براي اين سرمايه‌گذاري‌ها تعريف كند و سرمايه‌گذاري‌ها را به سمت آنها حركت دهد. نبايد فقط شعار و ميهماني بدهيم. در ايران درحال حاضر ده‌ها پروژه تعريف شده وجود دارد. وزارت صنايع و معادن و كشاورزي پروژه‌هاي تعريف‌شده سرمايه‌گذاري در دست دارند كه بايد اين پروژه‌هاي تعريف شده را در اختيار سفارتخانه‌ها قرار دهيم تا سفارتخانه‌ها اين پروژه‌ها را در اختيار اتاق‌هاي سرمايه‌گذاري قرار دهند و هيات‌هايي كه از اروپا به ايران سفر كنند اين پروژه‌ها را مطالعه كرده باشند. اين هيات‌ها براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌ها بايد وارد ايران شوند و نه براي خودرو و انرژي به ايران سفر كنند. اگر قصد فروش خودرو به ايران را دارند، مسئولان بايد دقت كنند كه خودروسازان غربي در ايران سرمايه‌گذاري كنند نه اينكه خودرو به ايران بفروشند. اين درست نيست كه بنز در كشور خود توليد كند، اشتغال براي خود ايجاد كند، ارزش‌افزوده را براي خود بردارد و تنها به ايران بفروشد و ايران تنها خريدار باشد. بنز بايد خط مونتاژ به ايران بياورد و در ايران توليد كند تا به اشتغال و اقتصاد ايران كمك شود. اگر در ايران بنز توليد شود، قيمتش 100 هزار دلار مي‌شود وقتي به ايران بفروشد 200 هزار دلار هزينه دارد. لذا دولت و وزارت صنايع بايد به اين موارد دقت كنند. ولي اگر مي‌خواهيم شعار بدهيم و مردم را گول بزنيم حرف ديگري است. بايد واقعيت‌هاي پساتحريم را در نظر گرفت. پساتحريم يعني تحريمي نباشد. بايد به آنها گفت سه ماه ديگر آيا آلمان تحريم‌ها را برمي‌دارد؟ در اين سه ماه بايد درباره اين موارد بحث كرد نه سفر هيات‌هاي سرمايه‌گذاري. مثلا بايد مذاكره كرد كه سروقت انگلستان سوئيفت‌ها را باز كند. بايد در اين سه ماه فهميد كه طرح اروپايي براي سرمايه‌گذاري در ايران پساتحريم چيست وگرنه خودمان را گول مي‌زنيم.
چين و روسيه با چه كيفيتي به بازارهاي ايران ورود پيدا خواهند کرد؟
ايران به روسيه اطمينان كامل ندارد و روسيه هنوز نتوانسته روي برنامه‌هايي كه با ايران تفاهم داشته است، عمل كند ولي چين بر اساس برنامه عمل مي‌كند. با چين حدود 47 ميليارد مبادلات تجاري داريم و به‌راحتي مي‌توانيم نفت به چين بفروشيم. اخيرا نيز سنگ‌آهن را از ايران مي‌خرند. در هفت ماه گذشته توانسته‌ايم حدود 15ميليارد به چين كالا بفروشيم. روابط ما با چين خوب است، بايد در بلندمدت به چين نگاه كنيم و از چين نيز بايد فراتر رويم و با ژاپن و كره نيز مذاكره كنيم. بايد به آسيا بيش از اروپا اهميت بدهيم. اگر تحريمي لغو شد بايد به سراغ ژاپن و اندونزي و كره‌جنوبي برويم. بازار هندوستان براي ايران اهميت زيادي دارد. لبخند آسيايي‌ها بهتر از اخم اروپايي‌هاست. سرمايه‌گذاري براي روس‌ها نتيجه خوبي براي ايران ندارد و واردات و صادرات ما از روسيه قانع‌كننده نيست. من مسئول اتاق روسيه هستم ولي از آنها رضايت ندارم. كجاي كار گير است، مشخص نيست.
من از آقاي جهانگيري خواهش كردم كه يك جلسه با روس‌ها گذاشته شود و به شكل جدي با آنها بحث شود كه چرا بهانه مي‌گيرند. فصل زمستان در سر راه ما قرار دارد و قسمت عمده از مواد غذايي آنها را مي‌توانيم تامين كنيم. روس‌ها در سطح كوچك در ايران سرمايه‌گذاري دارند ولي چيني‌ها در معادن كرمان، در صنايع سبك در نيشابور، در جاده و سد حضور دارند و با چيني‌ها سرمايه‌گذاري مشترك داريم. آزادراه تهران- شمال در دست چيني‌ها بود كه از آنها گرفتيم و به يك نهاد داخلي داديم. همين سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك را مي‌توانيم با چين وسعت بدهيم. توقع داريم با چين بين 10 تا20 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري مشترك داشته باشيم كه متاسفانه در حال حاضر بين 3 تا چهار ميليارد سرمايه‌گذاري داريم و در سال 2016 بايد سرمايه‌گذاري بيشتري در ايران داشته باشند.