روند شیوع دیابت در ایران تحت کنترل نیست

دکتر اسدالله رجب روز شنبه اظهار کرد:این درحالی است که در کشورهای اروپایی روند ابتلا به دیابت کنترل شده است و میزان شیوع آن حدود 22 درصد است.

دیابت بیماری خاموشی است که در مراحل اولیه بروز، بدون علامت است و تا زمانی که آزمایش های مربوطه انجام نشود یا علایم آن بروز نکند، نمی توان به وجود این بیماری پی برد. 

طبق برآورد فدراسیون بین المللی دیابت، 48 درصد ساکنان منطقه خاورمیانه ازجمله ایران، دیابت بدون تشخیص دارند و به عبارتی از هر 2 نفر یک نفر از بیماری خود بی خبر است.

رییس انجمن دیابت ایران افزود:برخی از مبتلایان به دیابت سال ها است که دیابت دارند اما حتی یک بار هم به آزمایشگاه مراجعه نکرده و به همین دلیل از بیماری خود بی اطلاع هستند.

وی ادامه داد:همچنین عده ای از بیماران فقط یک بار به پزشک مراجعه می کنند و زمانی که داروهای آنها تمام می شود، دوباره همان دارو را از داروخانه تهیه و مصرف می کنند و دیگر به پزشک مراجعه نمی کنند. 

رجب میزان شیوع دیابت در ایران را بیش از 11 درصد جمعیت کل کشور معادل هفت میلیون نفر عنوان کرد و افزود: شیوع دیابت در کلان شهرها بیشتر است به گونه ای که در تهران این میزان به 14 درصد می رسد. 

وی بیشترین میزان ابتلا به دیابت را در شهرهای یزد و بوشهر و حدود بیش از 16 درصد جمعیت این شهرها دانست و گفت: در شهرهای کوچک شیوع دیابت کمتر است. 

رجب ادامه داد:با توجه به گسترش زندگی شهرنشینی، احتمال ابتلا به دیابت برای تمام افراد جامعه وجود دارد بنابراین همه باید توجه داشته باشند که ممکن است روزی به این بیماری مبتلا شوند و باید این خطر را جدی بگیرند از این رو لازم است آزمایش های دوره ای کنترل قندخون را انجام دهند. 

رجب تصریح کرد:همچنین ضروری است مبتلایان به دیابت به انجام دوره ای آزمایش های کنترل قندخون توجه داشته باشند تا بتوان از پیشرفت بیماری و عوارض آن پیشگیری کرد. 

رییس انجمن دیابت ایران توجه نکردن کافی افراد جامعه به انجام اینگونه آزمایش ها را در کنار زندگی ماشینی از دلایل عمده شیوع رو به افزایش بیماری دیابت در کشور عنوان کرد و گفت: دیابت درمان ندارد بنابراین لازم است افراد از بروز دیابت و مبتلایان از پیشرفت و ابتلا به عوارض آن پیشگیری کنند. 

وی اظهار کرد:تحقیقات انجام شده در سالیان متمادی در ایران و سایر کشورهای جهان نشانگر این بوده است که با آموزش مباحث مرتبط با بیماری دیابت، ضمن کنترل قندخون می توان از عوارض زودرس و دیررس دیابت و هزینه های هنگفت آن پیشگیری کرد.

رییس انجمن دیابت ایران همچنین به برگزاری سمینار یک روزه این انجمن در یکم مردادماه سال جاری با حضور جمعی از متخصصان و بیماران دیابتی اشاره کرد و گفت: این سمینار نیز در راستای افزایش آگاهی مردم نسبت به راه های پیشگیری از ابتلا به دیابت برگزار می شود. 

رجب افزود: در این سمینار همچنین تلاش می شود توجه سیاستگذاران بخش بهداشت و درمان به مقوله لزوم پیشگیری از شیوع این بیماری به منظور کاهش عوارض آن و تحمیل هزینه های سنگین بر نظام سلامت کشور و بیماران بیشتر جلب شود.

** ضرورت انجام 6 آزمایش دوره ای برای مبتلایان به دیابت 

رییس انجمن دیابت ایران با تاکید بر لزوم انجام آزمایش های دوره ای کنترل قندخون گفت: همه بیماران دیابتی باید حداقل هر سه ماه یک بار (سالانه چهار بار) به پزشک مراجعه کنند و آزمایش های دوره ای را انجام دهند. 

رجب افزود: دیابتی هایی که انسولین درمانی می شوند و با انسولین قندخون خود را کنترل می کنند باید سالانه چهار تا 6 بار آزمایش های دوره ای را انجام دهند. 

وی انجام آزمایش های معمول برای کنترل میزان چربی و قندخون، سلامت کلیه ها و کم خونی هر 6 ماه یک بار را نیز برای مبتلایان به دیابت ضروری دانست و گفت: برخی داروهای پایین آورنده قندخون می توانند بر جذب برخی ویتامین ها مانند ویتامین ب 12 و اسید فولیک تاثیر و سبب بروز کم خونی شود؛ بنابراین بیماران دیابتی باید برای پیشگیری از بروز کم خونی و عوارض ناشی از آن، این آزمایش ها را نیز به صورت دوره ای انجام دهند. 

رجب، همچنین انجام آزمایش های سالانه برای بررسی سلامت چشم ها و اعصاب بینایی انتهای چشم، آزمایش میکروآلبومین و آزمایش تیروئید را نیز برای بیماران دیابتی ضروری دانست. 

وی در توضیح آزمایش میکروآلبومین گفت: در شرایطی که فرد به دیابت مبتلا نیست، میکروآلبومین در ادرار دفع نمی شود و در صورت دفع، مقدار آن بسیار ناچیز است. اما اگر فردی به دیابت مبتلا شده باشد در مراحل اولیه و قبل از دفع پروتئین، دچار دفع میکروآلبومین می شود. بنابراین با انجام این آزمایش می توان دیابت را در مراحل اولیه تشخیص داد و اقدامات پیشگیرانه را آغاز کرد. 

رجب، انجام آزمایش هایی برای بررسی اعصاب اندام ها را از دیگر آزمایش های ضروری برای دیابتی ها عنوان کرد و گفت: مبتلایان به دیابت دچار مشکلاتی در رشته های عصبی می شوند و اعصاب اندام ها به ویژه پاهای آنان به شدت ضعیف می شود به طوری که درد، سرما و گرما را احساس نمی کنند و در مواردی متوجه ایجاد زخم در پاهای خود نمی شوند و این مساله در مراحل پیشرفته بیماری می تواند حتی منجر به قطع عضو شود. 

وی انجام هر سه ماه یک بار آزمایش هموگلوبین ای وان سی (HbA1C) را از دیگر آزمایش های دوره ای ضروری برای مبتلایان به دیابت دانست که باید هر 2 تا سه ماه یک بار انجام شود و توضیح داد: این آزمایش میزان کیفیت کنترل قندخون و متوسط قندخون مبتلایان به دیابت را نشان می دهد. 

رجب افزود: هموگلوبین ماده ای است که در گلبول های قرمز خون وجود دارد و وظیفه حمل اکسیژن را برعهده دارد؛ تا حدودی همه افراد هموگلوبین قندی شده دارند اما در افراد دیابتی اگر قندخون آنها بالا باشد مقدار بیشتری قند به هموگلوبین ها می چسبد و هموگلوبین ها بیشتر قندی می شوند بنابراین از طریق این آزمایش می توان متوجه متوسط میزان قندخون و میزان کیفیت کنترل قندخون بیمار طی 2 تا سه گذشته شد. 

وی با توضیح اینکه این آزمایش را یک محقق ایرانی به نام دکتر رهبر در سال 1348 ابداع کرد، افزود: با ابداع این آزمایش انقلابی در روند درمان دیابتی ها به وجود آمد به گونه ای که از طریق این آزمایش می توان به راحتی تشخیص داد که قندخون بیمار به خوبی کنترل می شود یا دچار نوسانات است. 

به گفته رجب، هموگلوبین ای وان سی بیش از 80 درصد دیابتی ها در ایران در حد مطلوب تحت کنترل نیست و در واقع قندخون آنها به خوبی کنترل نمی شود در نتیحه دچار عوارض ناشی از دیابت می شوند. 

** انجام آزمایش های دوره ای برای کودکان و نوجوانان دیابتی هر 2 ماه یکبار 

رییس انجمن دیابت ایران گفت: کودکان و نوجوانان باید بیشتر از بزرگسالان تحت آزمایش های کنترل قندخون قرار گیرند بنابراین هر 2 ماه یک بار باید آزمایش های دوره ای انجام دهند. 

رجب توضیح داد: بیشتر کودکان و نوجوانان دیابتی به دلیل اینکه سلول های بدن آنان دیگر توانایی تولید انسولین را ندارند، مجبور به دریافت انسولین تزریقی هستند. بنابراین به دلیل اینکه بدن این افراد توانایی تولید انسولین را از دست می دهد، دچار نوسانات شدید قندخون می شوند. 

وی افزود: این بیماران در صورتی که به موقع انسولین تزریق نکنند، ممکن است دچار کمای دیابتی شوند و از آنجایی که فعالیت فیزیکی آنها زیاد است، بیشتر دچار نوسانات شدید قندخون می شوند؛ بنابراین توصیه می شود کودکان و نوجوانان دیابتی در دوره های کوتاه تر به پزشک مراجعه و میزان قندخون خود را بررسی کنند. 

رجب، در مورد کودکان دیابتی که کمتر از چهار سال دارند، تاکید کرد که این بیماران باید هر 6 هفته یک بار به پزشک مراجعه کنند. 

** لزوم انجام آزمایش های دوره ای کنترل قندخون برای افراد سالم هر 6 ماه یکبار

رییس انجمن دیابت ایران اظهار کرد: لازم است افراد سالم نیز برای کنترل قند و چربی خون خود سالانه 2 بار آزمایش های مربوطه را انجام دهند تا در صورت بروز نوسان یا اختلال در میزان قندخون به موقع از آن آگاهی یابند و اقدامات لازم را برای کنترل آن انجام دهند. 

رجب تاکید کرد: در گذشته بیشتر به شهرنشینان برای انجام این آزمایش ها توصیه می شد اما از آنجایی که اکنون در بیشتر روستاها به ویژه روستاهای اقماری زندگی افراد سبک زندگی شهری یافته است، توصیه می شود همه افراد در سراسر کشور این آزمایش ها را به صورت دوره ای و هر 6 ماه یک بار انجام دهند. 

**دیابت چیست 

بیماری دیابت شامل دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 است.دیابت نوع 1 در اثر کمبود یا نبود انسولین در بدن به وجود می‏ آید بنابراین افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید انسولین دریافت کنند.

این نوع دیابت که به آن دیابت جوانی نیز می گویند بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می شود و عامل ژنتیکی دارد. 

دیابت نوع 2 در اثر اختلال در تولید انسولین در افراد بزرگسال بروز می کند و افراد مبتلا به این نوع از دیابت می توانند بیماری خود را از طریق ورزش و رژیم غذایی مناسب کنترل کنند.

طبق آمارهای جهانی 90 درصد بیماران دیابتی جهان مبتلا به دیابت نوع 2 هستند.

دیابت حاملگی نیز نوع دیگری از دیابت است که به طور ناگهانی در زمان بارداری بروز می‏ کند؛ طبق آمارها بین 2 تا هفت درصد از زنان باردار در جهان به این نوع از دیابت مبتلا می ‏شوند.