اشتیاق آمریکایی برای پایان تحریم

تفاهمنامه لوزان و پیشرفت‌هایی که در مذاکرات هسته‌ای میان ایران و 1+5 در دستیابی به یک توافق جامع نهایی به دست آمده، موجب شده است تا سرمایه‌گذاران و شرکت‌های غربی گوی سبقت را برای آشتی با ایران از دولت‌های خود بربایند. اگر سرمایه‌ها و صنایع اروپایی تحت تدابیر شدید رسانه‌ای و بدون درز هیچ خبر دندان‌گیری برای رسانه‌ها، در بهمن‌ماه پارسال به تهران آمدند و مذاکراتی را دست‌کم برای جایگزین‌کردن گاز روسیه با گاز ایران انجام دادند؛ رقبای آمریکایی‌شان کم‌وبیش بدون احتیاط‌های رسانه‌ای این روزها سرگرم ملاقات و رایزنی با مقامات درجه 2 و 3 دولت ایران هستند تا فرصت‌های احتمالی را که ظرف چهار ماه آینده به‌وجود خواهد آمد، از دست ندهند. این درحالی است که سیاستمداران واشنگتن درباره حفظ تحریم‌های یک‌جانبه و بهانه‌جویانه علیه ایران تقریبا اتفاق نظر دارند.
روزنامه نیویورک تایمز که در قلب تجاری آمریکا منتشر می‌شود و فایننشال تایمز لندن در گزارش‌های جداگانه‌ای دیروز به موضوع سفر یک تیم 22 نفره متشکل از سرمایه‌گذاران، صاحبان صنایع و مدیران تجاری آمریکایی به تهران و دیدارهای نیمه‌رسمی آنها پرداختند. این تیم که بنابر اظهار یکی از اعضایش، به‌صورت غیر‌رسمی و با ویزای توریستی به تهران سفر کرده‌است، مجموعه‌ای از مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذار، صنایع و مشاوران مالی آمریکایی را در خود دارد که روز پنجشنبه هفته گذشته در یکی از رستوران‌های فرانسوی شمال تهران با برخی معاونت‌های وزارتخانه‌های ایرانی دیدار و گفت‌وگو کردند. براساس آنچه این دو نشریه از محتوا و حاضران در این جلسه به دست آورده‌اند، یکی از معاونت‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران نیز در این دیدار حاضر بوده است. این نخستین بار طی 35 سال گذشته است که مجموعه‌ای از تجار و نمایندگان تجاری از آمریکا به ایران سفر می‌کنند و رسما هدف از این سفر را یافتن موقعیت‌های بازرگانی و همکاری اعلام می‌کنند. پیش از این تبادلات تجاری میان ایران و آمریکا تنها از طریق واسطه‌های تجاری انجام می‌شد اما پس از توافق برنامه اقدام مشترک ژنو، با برداشته شدن بخشی از تحریم‌های صنایع هوایی ایران که ازجمله قدیمی‌ترین محدودیت‌های یکجانبه واشنگتن علیه تهران بود، تمایل شرکت‌های آمریکایی و سرمایه‌داران این کشور برای حضور در ایران بیش از پیش آشکار شد و این تمایل تا جایی پیش رفته است که اکنون در انتظار برداشته شدن کامل موانع قانونی تجارت با ایران نمانده‌اند. هفته قبل نیز از وین، پایتخت اتریش خبر رسید که در نشست «چشم‌اندازهای سرمایه‌گذاری در حوزه خزر برای سال 2015»، دیدارها و مذاکرات مهمی میان مقامات وزارت نفت ایران و غول‌های نفتی آمریکا انجام شده که همگی در راستای جذب سرمایه و فناوری‌های این شرکت‌ها در صنایع تولید نفت و گاز بوده است.
این تلاش‌ها و تمایلات در شرایطی از سوی صنایع آمریکایی انجام می‌شود که دولت این ‌کشور درباره رفع کامل تحریم‌های خود علیه ایران، علی‌رغم تمام انعطاف‌های تهران و پیشرفت‌هایی که در مذاکرات حاصل شده است، تمایلی نشان نمی‌دهد و تندروهای داخلی در واشنگتن حتی در روزهای اخیر نیز مباحث بی‌اساسی مانند حمله نظامی به ایران را مطرح کرده‌اند. آنچه در این رفت و آمدهای میلیارد دلاری میان تهران و واشنگتن بیش از هر نکته دیگری سوال‌برانگیز است، این است که در نظام به‌شدت امپریالیستی آمریکا که صنایع و تجارت‌های بزرگ، نقش موثر و بسزایی در ساختار سیاسی آن دارند، چنین دوگانگی از کجا ناشی می‌شود. از سوی دیگر ارتباطات تازه پا گرفته در زمینه‌های اقتصادی می‌تواند به‌عنوان یکی از روش‌های غیرمستقیم دیپلماسی ایران برای ترغیب سرمایه‌های آمریکایی به فشار بر دولت این کشور برای لغو تحریم‌ها برآورد شود. دولت واشنگتن از سوی حامیان رژیم صهیونیستی برای حفظ تحریم‌های یکجانبه علیه تهران به‌شدت تحت فشار قرار دارد و تمایل صنایع و سرمایه‌داران نفتی و غیرنفتی این کشور برای حضور در بازار ایران می‌تواند یک عامل متعادل‌کننده در این راستا محسوب شود.
برخی از اعضای این تیم تجاری، در پایان دیدار پنجشنبه خود گفته بودند که زمینه‌های همکاری تجاری گسترده‌ای از صنایع نفت و گاز گرفته تا صنایع غذایی و هوانوردی وجود دارد که مورد توجه هر دو طرف هستند و می‌توان در آنها فعالیت کرد اما فایننشیال تایمز در پایان گزارش خود به نقل از یکی از دیپلمات‌های اروپایی مقیم تهران نوشت: «سرمایه‌های آمریکایی باید تا پایان انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 این کشور، برای ورود به بازار ایران صبر کنند. درواقع آنها نه اولین بلکه آخرین کسانی هستند که پس از برداشته شدن تحریم‌ها به ایران وارد خواهند شد.»