ابلاغ آیین‌نامه‌‌ پدافند غیرعامل در ساخت آزادراه‌ها/تأثیر آزادراه‌‌ در تخلیه سریع شهرها و مدیریت بحران

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پایداری ملی به نقل از خبرگزاری فارس، مهدی سندگل نظامی اظهار داشت: تعریفی که اغلب از پدافند غیر عامل ارائه می‌شود، به معنای همه اقدامات و تدابیری است که بدون به کارگیری سلاح، موجب کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، تسهیل مدیریت بحران و افزایش پایداری ملی در برابر تهدیدات خارجی شود.

 وی ادامه داد: اما اگر بخواهیم دفاع غیرعامل را دقیق‌تر تبیین کنیم باید ابتدا حمله و مدل حمله را تعریف کرده و سپس سیستمی را که در مقابل این نوع حمله باید مقابله و دفاع انجام دهد، مشخص کنیم؛ در راستای این مدل تعریف، موضوع پدافند غیر عامل در ارتباط با شبکه حمل نقل و زیر ساخت های آن را می‌توان  در علوم نظامی، تجارب جنگ‌های کشورها و نیز تئوری‌های مختلف خبرگان این فن جستجو کرد.

مدیرکل پدافند‌ غیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل ادامه داد: به عنوان نمونه از جمله تئوری‌های موجود، تئوری 5 حلقه استراتژیک واردن است، تئوری واردن بر این مبنا است که مهمترین وظیفه در طرح ریزی یک جنگ، شناسایی مراکز ثقل کشور مورد تهاجم بوده و چنانچه این مراکز با دقت لازم شناسایی و مورد هدف قرار گیرند، کشور مورد تهاجم در اولین روزهای جنگ طعم شکست نظامی را چشیده و در کوتاهترین مدت  تسلیم خواهد شد.  

سندگل نظامی افزود: این تئوری دقیقاً مورد استفاده فرماندهان عملیاتی آمریکا و متحدانش در جنگ 1991( جنگ اول خلیج فارس)، مناقشه کوزوو (جنگ سال 1999 ناتو علیه یوگسلاوی) و جنگ آمریکا و انگلیس علیه عراق (2003) قرار گرفته است؛ در تئوری مذکور، مراکز ثقل یک کشور، به صورت سیستمی همانند اعضای یک بدن قلمداد شده و در صورت انهدام هر یک از مراکز ثقل، سیستم، پیکره و کالبد کشور مورد تهاجم فلج شده و قادر به ادامه فعالیت و حیات نخواهد بود. 

مدیرکل پدافند‌ غیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل افزود: یکی از ‌حلقه‌های تئوری واردن، حلقه زیرساخت‌های مواصلاتی و حمل و نقل (infra structures) است، بنابراین‌ طبق تعاریفی که ارائه شد آنچه مشخص است در جنگ‌های امروزه‌ شبکه حمل نقل و زیر ساخت‌های آن جزء اولین اهداف برای تهاجم و حمله دشمن به شمار می‌روند؛ حملات دشمن می‌تواند به صورت هوایی یا موشکی و یا مدل خرابکارانه (بمب‌گذاری) باشد.

سندگل نظامی اضافه کرد: آنچه که متولیان امور می‌توانند به عنوان ساده‌ترین طرح پدافند غیر عامل برای جلوگیری از اختلال در شبکه حمل و نقل جاده‌ای استفاده کنند، موضوع توسعه شبکه حمل و نقل است، این توسعه می‌تواند راه روستایی، بزرگراه، آزاد‌راه و از این قبیل باشد؛ وقتی شبکه حمل نقل به هر شکل توسعه پیدا کند، این مساله به خودی خود می‌تواند موجب کاهش احتمال حملات نظامی شود، زیرا موضوع هزینه - فایده برای دشمن مطرح است یعنی وقتی هدف فلج کردن شبکه حمل و نقل باشد، بمباران یک ناحیه از شبکه با فرض گستردگی آن عملاً نمی‌تواند کل شبکه حمل نقل را مختل کند؛ از طرفی مورد حمله قرار دادن نقطه به نقطه شبکه برای دشمن هم عملاً ناممکن و هزینه بر خواهد بود.

وی بیان کرد: با این وصف توسعه آزاد‌راهها و گسترش آن در کنار راه‌های دیگر‌ علاوه بر کمک به تسریع لجستیک نیروهای نظامی یا امدادی، در نگاه کلان به شبکه حمل و نقل، خود مصداق اجرای طرح پدافند غیر عامل برای سیستم حمل و نقل است.

 سندگل نظامی بیان کرد: تعداد راه‌های ارتباطی منتهی به یک شهر‌ هر چه بیشتر باشد‌، ترافیک مسیر‌ها روان‌تر و در زمان وقوع بحران تخلیه اضطراری سریع‌تر انجام می‌شود؛‌ به عنوان نمونه در مورد پایتخت، در زمان تعطیلات چند روزه ترافیک سنگینی در جاده‌های منتهی به تهران شاهد هستیم‌ حال تصور کنید، در زمان وقوع بحران‌ علاوه بر ترافیک خروجی از شهر بحران زده یک ترافیک ورودی به شهر از سایر شهرهای اطراف هم وجود خواهد داشت، نظیر خودروهای امدادی یا مردم ( بستگان افراد ساکن در شهر بحران زده ) که به سمت شهر موصوف خواهند آمد و یقیناً در صورت وقوع چنین حالتی ظرفیت فعلی جاده‌های موجود برای چنین ترافیکی پاسخگو نخواهد بود.

 مدیرکل پدافند‌ غیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل ادامه داد: آزادراه به دلیل مشخصات طراحی و فنی مناسب مسلماً بستر بهتری برای عبور و مرور خودروها است، به‌خصوص به دلیل محفوظ بودن حاشیه جاده آن توسط گاردریل، امکان مدیریت بحران و کنترل ترافیک از راه‌های فرعی به آزاد راه فراهم است.

سندگل نظامی تأکید کرد: در هر صورت چه از نگاه مدیریت بحران و پدافند غیر عامل و چه از منظر توسعه اقتصادی اجتماعی، همه شهر‌ها و به ویژه کلان شهرها نیازمند توسعه آزادراهی همه راه‌های منتهی به آنها هستند. * تدوین آیین‌نامه‌های فنی پدافند غیر عامل در ساخت آزادراه‌ها وی درباره میزان توجه به موضوع پدافند غیر عامل در ساخت آزادراه‌های موجود کشور و مقایسه با کشورهای خارجی، توضیح داد: ‌‌محرمانه بودن ‌موضوعات مرتبط با مباحث پدافند غیرعامل برای همه کشور‌ها ‌اهمیت دارد، چنانچه کشوری در مباحث علمی و فناورانه مرتبط با بخش نظامی دستاوردی داشته باشد، طبق منطق‌ آن را در ابتدای کار منتشر نمی‌کند و یا انتشار آن مطلب را پس از مدتی، می‌توان در راستای جنگ روانی ارزیابی کرد.

مدیرکل پدافند‌ غیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل گفت: با این وصف اطلاعات تخصصی زیادی از عملکرد پدافند غیر عامل کشورها در موضوعات مختلف به ویژه مسائل مربوط به زیر‌ساخت‌های حمل و نقل در دست نیست که بتوان کشور خود‌ را با آنها مقایسه کنیم‌ البته یک سری اطلاعات عمومی و کلی وجود دارد که این اطلاعات بیشتر در مباحث فنی مهندسی یا مدیریت ایمنی طبقه‌بندی می‌شود.

سندگل نظامی اضافه کرد: به هر حال اگر چه موضوع پدافند غیر عامل در کشور ما امری نوپا است اما اقدامات بسیار مناسبی در حوزه تدوین آیین‌نامه‌های فنی صورت گرفته است که مورد استفاده شرکت‌های مهندسین مشاور و سایر مراجع ذیربط قرار می‌گیرد‌.

مدیرکل پدافند‌ غیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل درباره در نظر گرفتن مسیر جایگزین در آزادراه‌ها در صورت بروز حوادث خاص و توقف عبور از آزادراه‌، بیان کرد: موضوع مسیر جایگزین در آزاد‌راه‌ها مبنای قانونی دارد و مجلس شورای اسلامی دستگاه اجرایی را با گذراندن قانونی متعهد کرده است که در محل احداث آزادراه، راه دیگری موجود و برقرار باشد تا بتوان در صورت وقوع بحران و شرایط اضطراری، از آن بهره‌مند شد.

 سندگل نظامی اضافه کرد:‌ این موضوع هم اکنون در تمام آزاد‌راه‌های در دست ساخت رعایت می‌شود؛ علاوه بر این موضوع، در متن قراردادهای منعقد شده با مهندسین مشاور و پیمانکاران، موضوع مطالعات پدافند غیر عامل پیش‌بینی و لحاظ می‌شود تا کیفیت طراحی و ساخت آزادراه نیز از این منظر مورد توجه قرار گیرد.