چه کسانی باید الگوی مصرف خود را اصلاح کنند؟
بررسی مجموع پیام‌ها و بیانات مقام معظم رهبری در زمینه اصلاح الگوی مصرف نشان می‌دهد که ایشان این اصلاح را در سه حوزه فردی، اجتماعی و سازمانی خواستار هستند.حوزه فردی، تمام آحاد جامعه را دربرمی‌گیرد یعنی نحوه مصرف تک‌‌تک افراد جامعه.حوزه اجتماعی به معنای انواع اجتماعات مختلف انسانی می‌باشد یعنی هر جایی که چند نفر دور هم قرار دارند و یک اجتماع را تشکیل می‌دهند؛ مانند خانواده، جامعه، مدرسه، دانشگاه و ... حوزه سازمانی نیز ناظر به ادارت و سازمان‌های مختلف می‌باشد و معمولاً در محیط کار اشخاص معنا می‌یابد.
صرفه‌جویی چیست؟
صرفه‌جویی مترادف کم مصرف کردن نیست؛ بلکه به معنای درست و به جا مصرف کردن است.«به جا مصرف کردن» یعنی برای چیزی که می‌خواهیم مصرف کنیم دلیل عقلی و شرعی داشته باشیم.به عبارت دیگر، اگر کسی از ما بپرسد که چرا فلان کالا (یا خدمات) را می‌خواهید مصرف کنید بتوانیم پاسخ مناسبی به او بدهیم.«درست مصرف کردن» نیز به معنای این است که به روش صحیح استفاده کنیم.
با ذکر چند مثال، صرفه‌جویی را بهتر می‌توان فهمید.انسان ممکن است به اندازه کافی لباس داشته باشد و نیاز به لباس جدید نداشته باشد ولی باز هم به بهانه‌های مختلف به بازار مراجعه کند و لباس‌های تازه برای خود بخرد.در این صورت، صرفه‌جویی نکرده است چون دلیل مناسبی برای مصرف خود نداشته است.
روش مصرف نادرست جایی اتفاق می‌افتد که مثلاً انسان در فصل زمستان قرار دارد و به لباس ضخیم نیاز دارد ولی لباس نازک بخرد.در این حالت نیز صرفه‌جویی نشده است.بنابراین برای «صرفه‌جویی» باید توجّه داشته باشیم که اوّ
اً دلیل مناسبی برای مصرف داشته باشیم و اصل آن صحیح باشد؛ ثانیاً از روش درست مصرف کنیم.بطور خلاصه «صرفه‌جویی» یعنی «درست بودن اصل مصرف و روش آن»
چرا تبذیر، اسراف و تجمّل‌گرایی بد است؟
تبذیر، اسراف و تجمّل‌گرایی خلاف صرفه‌جویی است.تبذیر در جایی اتفاق می‌افتد که اصل مصرف، غلط باشد.اسراف نیز یعنی مصرفی که با روش صحیح صورت نگیرد.بطور مثال، در صورتی که انسان، خودروی خود را دیروز شسته باشد و در حال حاضر، تمیز باشد ولی امروز نیز دوباره آن را بشوید تبذیر کرده است.از طرف دیگر، در صورتی که خودرو کثیف باشد و نیاز به شستن داشته باشد و بتوان این کار را با پنج لیتر آب انجام داد ولی بیشتر از پنج لیتر آب استفاده شود اسراف صورت گرفته است.
خوب
است توجّه شود که «تبذیر» متضاد «اثربخشی» و «اسراف» ضدّ «کارآیی» است.به
عبارت دیگر، تبذیر یعنی مصرف بیهوده و بدون اثر.همچنین وقتی انسان اسراف
بکند یعنی بطور مناسب استفاده نکرده است در حالی که می‌توانست بهتر از آن
مصرف کند و منافع بیشتری ببرد.همچنین لازم به اشاره است که حاصل‌ضرب
اثربخشی در کارایی، بهره‌وری را تعیین می‌کند.بهره‌وری مصرف بطور خلاصه
یعنی میزان مفید بودن آن.
یکی دیگر از موارد مصرف نامطلوب، تجمّل‌گرایی یا همان مفید نبودن مصرف می‌باشد.به عبارت دیگر، انسانی (تجمّل‌گرا) که اهل تجملات است نیازهای غیرضروری او، برایش خیلی اهمیّت دارد و گاهی حتّی نسبت به نیازهای ضروریش اولویّت پیدا می‌کند.
انسان تجمّل‌گرا قاعدتاً کمبود مصرف ندارد و اگر هم با کمبودی روبروست؛ خودش، مقصّر است.به زبان ساده، تجمّل‌گرا یعنی کسی که شکمش همواره سیر است و اگر هم سیر نباشد تقصیر خودش هست زیرا به جای آن که لقمه را در دهانش بگذارد آن لقمه را دور انداخته و اسراف یا تبذیر کرده است. بطور مثال، به جای آن که ثروت و امکانات خود را صرف خانواده‌اش بکند آن را صرف سیگار کرده است؛ یا به جای آن که پول و مال او خرج سلامتی‌اش شود با آن مبل‌های گران‌قیمت و نامناسب خریده است؛ یا ماشین و خانه او متناسب با شأن و درآمد او نیست