رشد ایران در رتبه جهانی دولت الکترونیک

به گزارش پايداري ملي، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوریهای نوین مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرد: سند چشم انداز، جایگاه اول علم و فناوری منطقه جنوب غرب آسیا را در افق 1404 پیش روی کشورمان ترسیم کرده اما تحقق این چشم انداز در رقابت آگاهانه با دیگر کشورهای منطقه صورت خواهد گرفت و آگاهی از جایگاه کشور در شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از ابزارهای رقابت آگاهانه است.

شاخصهای متعددی برای سنجش وضعیت فناوری و اطلاعات کشورها از سوی سازمان های جهانی منتشر می شوند که معتبرترین آنها توسط اتحادیه بین المللی مخابرات، بانک جهانی و برنامه توسعه سازمان ملل انتشار می یابند.

در این گزارش برای شناسایی جایگاه ایران بین کشورهای منطقه، شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات در سه حوزه شاخص های اقتصادی، دولت الکترونیکی و شاخص های توسعه ارتباطات بررسی شده است.

نتایج بررسی ها در حوزه شاخص های اقتصادی نشان می دهند که صادرات محصولات فناوری اطلاعات، سهم اندکی از محصولات صادراتی کشور را شکل می دهد.

در زمینه شاخص توسعه دولت الکترونیک برغم رشد 8 پله ای در رتبه بندی جهانی، جایگاه ایران در زمینه توسعه دولت الکترونیکی در 4 سال اخیر نسبت به کشورهای سند چشم انداز بدون تغییر در جایگاه 16 باقی مانده است. بدین ترتیب بین تحقق اهداف برنامه پنجم توسعه که در آن جایگاه دوم منطقه را در این شاخص مد نظر قرار داده و جایگاه کنونی فاصله بسیاری وجود دارد.

در زیرشاخص توسعه زیرساختهای ارتباطی، ایران در میان کشورهای منطقه کاهش رتبه داشته در حالی که در زیرشاخص ارائه خدمات بر خط، جایگاه کشور ایران رشد یافته است و در زمینه زیرشاخص سرمایه انسانی رتبه ایران بدون تغییر مانده و در رده های انتهایی فهرست قرار دارد.

به غیر از ضریب نفوذ تلفن ثابت، در بقیه زیرشاخص های توسعه ارتباطی مانند ضریب نفوذ تلفن همراه، ضریب نفوذ اینترنت و اینترنت پهن باند و سرانه پهن باند اینترنت، کشورمان فاصله بسیاری با جایگاه اول منطقه دارد که لازمه تحقق اهداف سند چشم انداز، برنامه ریزی راهبردی هدفمند و تخصیص اعتبارات مناسب به بخش های فناوری اطلاعات و ارتباطات در بودجه های سنواتی است.

براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس تحقق سند چشم انداز توسعه جمهوری اسلامی ایران از طریق تدوین و اجرای برنامه های پنج ساله توسعه کشور صورت می پذیرد، بنابراین برای دستیابی به اهداف سند چشم انداز توسعه کشور باید برای تحقق اهداف برنامه پنجم توسعه کشور به عنوان یکی از برنامه های توسعه کوشید.

برنامه پنجم توسعه کشور در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات رسیدن به جایگاه دوم در برخی از شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات را هدف گرفته است. این شاخصها شامل شاخص توسعه دولت الکترونیک سرانه پهنای باند اینترنت وغیره است. به طور حتم رسیدن به جایگاه هدف در برنامه پنجم توسعه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نیازمند شناسایی جایگاه کنونی کشور است.

نتایج بررسی ها نشان می دهند که با توجه به انجام تلاش هایی در زمینه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور تا جایگاه هدف برنامه فاصله زیادی داریم.به طور نمونه در زمینه شاخص توسعه دولت الکترونیکی برغم رشد هشت پله ای ایران در مقیاس جهانی، رشد سریع کشورهای سند چشم انداز باعث شده که جایگاه ایران نسبت به کشورهای سند چشم انداز در فاصله سال های 2008 تا 2012 بدون تغییر باقی بماند.

شاخص توسعه دولت الکترونیکی از سه زیر شاخص زیرساخت های فناوری اطلاعات، خدمات برخط و سرمایه انسانی تشکیل می شود. توسعه سریع تر زیرساخت های کشورهای منطقه موجب شده که رتبه زیرشاخص زیرساخت های فناوری اطلاعات ایران کاهش پیدا کند، البته در زمینه خدمات برخط، بهبود جایگاه ایران را شاهدیم.

اما جایگاه ایران در زمینه زیرشاخص سرمایه انسانی بدون تغییر مانده و همچنان در رده های انتهایی فهرست کشورهای منطقه قرار دارد. در زمینه اقتصادی، فناوری اطلاعات و ارتباطات سهم بسیار اندکی از محصولات صادراتی کشور را شکل می دهد که فاصله فاحش کشورمان با کشور نفت خیز عربستان قابل توجه است.

بجز ضریب نفوذ تلفن ثابت، در بقیه زیرشاخص های توسعه ارتباطات مانند ضریب نفوذ تلفن همراه، ضریب نفوذ اینترنت، اینترنت پهن باند و سرانه پهن باند اینترنت، کشورمان فاصله بسیاری با جایگاه اول منطقه دارد.