ایران و آمریکا درگیر جنگ فناوری‌ اطلاعات

به گزارش پايداري ملي، «مؤسسه صلح» آمریکا در مقاله‌ای نوشته «آری راتنر» نماینده سابق دولت اوباما در وزارت خارجه و دستیار ویژه معاون وزیر توسعه اقتصادی، انرژی و محیط زیست، با بررسی ابعاد مختلف جنگ مخفی ایران و آمریکا می‌نویسد حمله‌ها و ضدحمله‌های سایبری، پهپادی و استراتژیکی دو کشور به منظور تضعیف طرف صورت می‌گیرد؛ اما واقعیت این است که تنش‌های بین دو طرف از این طریق حل‌شدنی نیست.

* ایران و آمریکا درگیر جنگی مخفی در زمینه فناوری، دانش و اطلاعات هستند

در طول هر دو دولت بوش و اوباما، آمریکا و ایران درگیر جنگی مخفی بوده‌اند که بیش از سلاح‌های متعارف با فناوری و هوش نیروی انسانی سر و کار دارد. این جنگ مخفی شامل حملات سایبری، جاسوسی و تخریب با استفاده از فناوری‌های پیشرفته است. هدف مشترک هر دو طرف این است که قاطعیت خود و سیاست بازدارندگی‌شان را به نمایش بگذارند و توانایی‌های یک‌دیگر را تضعیف کنند؛ تا به این ترتیب بتوانند در تصمیم‌گیری‌های طرف مقابل تغییر ایجاد کنند.

* «استاکس‌نت» و «فلیم» نمونه‌هایی از حملات سایبری آمریکا و اسرائیل علیه ایران

 بنا به برخی گزارش‌ها آمریکا و اسرائیل با همکاری یک‌دیگر دست‌کم از سال 2008 تا کنون چندین حمله سایبری را به منظور ایجاد در برنامه هسته‌ای ایران اجرا کرده‌اند. اگرچه منبع کرم اینترنتی «استاکس‌نت» و ویروس «فلیم» به طور رسمی تأیید نشده است؛ اما استاکس‌نت در اواخر سال 2009 یا اوایل 2010 به سانتریفیوژهای ایرانی حمله کرد و فلیم هم در سال 2012 درباره مقامات ایرانی اطلاعاتی را از این کشور دزدید.

* ایران نشان داده که در صورت حمله به تأسیسات هسته‌ایش می‌تواند منابع انرژی جهان را فلج نماید

از سوی دیگر ایران هم به درگیری در بسیاری از جنگ‌های سایبری متهم است. حملات سایبری تابستان سال 2012 به کمپانی‌های انرژی در عربستان سعودی و قطر ممکن است کار ایران بوده باشد. هدف این کشور می‌تواند تهدید این متحدان مهم آمریکا باشد و این که نشان دهد در صورت حمله هوایی به تأسیسات هسته‌ایش توانایی آن را دارد که منابع انرژی جهان را فلج کند.

* پهپادها نیز در جنگ مخفی بین دو کشور نقش مهمی پیدا کرده‌اند

آمریکا و ایران بارها از پهپاد نیز برای جمع‌آوری اطلاعات و نشان دادن توانایی‌های هجومی، دفاعی و بازدارندگی خود به طرف مقابل استفاده کرده‌اند. در دو دهه گذشته، استفاده از پهپاد به یکی از سلاح‌های اصلی آمریکا در زمینه اطلاعاتی و نظامی تبدیل شده است. این کشور از پهپادهای بسیار پیشرفته‌ای استفاده می‌کند و ظاهراً در افغانستان، عراق، لیبی، پاکستان و یمن این پهپادها را به کار گرفته است.

* آمریکا از آغاز جنگ افغانستان از پهپادهای خود علیه ایران استفاده کرده و از سال 2003 نیز عملیات‌های خود را افزایش داده است

 عملیات‌های پهپادی آمریکا علیه ایران از زمان آغاز جنگ افغانستان شروع شده و حجم این عملیات‌ها با حمله به عراق در سال 2003 افزایش پیدا کرده است. جزئیات این عملیات‌ها محرمانه است؛ اما تقریباً یقین داریم که پهپادهای واشینگتن بر فعالیت‌های ضد آمریکایی مدیریت شده در خاک ایران نظارت داشته‌اند. در چند سال اخیر هم پهپادها نظارت گسترده‌تری را بر منابع ایران از جمله برنامه هسته‌ای این کشور داشته‌اند.

* پیشرفت‌های اخیر ایران در زمینه ساخت پهپادهای دوربرد

فناوری پهپادی ایران هم در سال‌های اخیر، شاید به کمک روسیه و چین، پیشرفت کرده است. این کشور در آگوست 2010 از پهپاد «کرار» اولین پهپاد دوربرد ساخت داخل، پرده‌برداری کرد. اما متخصصین درباره ظرفیت‌های ایران و توانایی این کشور در کنترل پهپادهای خود در فواصل دورتر خوش‌بین نیستند. سپاه پاسداران در سپتامبر 2012 از پهپاد «شاهد 129» رونمایی کرد که پهپادی با قابلیت‌های نظامی و نظارتی و بردی معادل 1200 مایل است.

* تسخیر پهپادهای آمریکایی توسط ایران و هشدار وزیر دفاع آمریکا درباره توانایی‌های جمهوری اسلامی در این زمینه

 تهران در اواخر سال 2011 یک پهپاد «آر کیو-170 سنتینل» آمریکایی را در خاک خود فرود آورد و ظاهراً توانست اطلاعات آن را رمزگشایی و از فناوری آن کپی‌برداری کند. تهران در اواخر سال 2012 هم ادعا کرد یک پهپاد «اسکن‌ایگل» آمریکایی را فرود آورده است که البته آمریکا این ادعا را رد کرد. اما «لئون پانتا» وزیر دفاع آمریکا در ماه دسامبر سال 2012 هشدار داد که آمریکا باید از ظرفیت‌های ایران در فناوری ساخت پهپاد اطلاعات بیش‌تری داشته باشد.

* پرواز پهپاد ایرانی حزب‌الله بر فراز تأسیسات هسته‌ای اسرائیل نشان می‌دهد در صورت حمله به ایران، این کشور نیز توانایی پاسخ دادن را دارد

 پهپادها هم مثل بسیاری ظرفیت‌های نظامی دیگر، جهت رسیدن به اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسرائیل در اکتبر 2012 یک پهپاد ایرانی را در نزدیکی شهر «دیمونا» مورد هدف قرار داد؛ شهری که گفته می‌شود برنامه هسته‌ای نظامی رژیم صهیونیستی در آن قرار دارد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که پهپاد را حزب‌الله لبنان با حمایت ایران به پرواز در آورده بود. اگرچه هدف این پهپاد می‌توانست جمع‌آوری اطلاعات و یا آزمایش توانایی‌های دفاعی اسرائیل باشد؛ اما هدف دیگر این پهپاد نیز این بوده که نشان دهد اگر آمریکا یا اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کنند، این کشور نیز با حمله به دیمونا انتقام خواهد گرفت.

* فعالیت‌های کوچک نظامی مثل پرواز پهپاد در آسمان کشورهای دیگر، می‌تواند احتمال بروز جنگ بین دو کشور را افزایش دهد

عملیات‌های نظامی همواره این خطر را دارند که منجر به بروز درگیری‌های بزرگ‌تر هرچند ناخواسته شوند. بنا به برخی‌گزارش‌ها، جنگنده‌های ایران در تاریخ 1 نوامبر به یک پهپاد آمریکایی شلیک کرده، اما موفق به هدف قرار دادن آن نشده‌اند. در حالی که در این مورد درگیری بزرگ‌تری به وجود نیامد؛ دور هم جمع شدن چندین قدرت مخالف در خلیج فارس، احتمال بروز چنین درگیری‌هایی را افزایش داده است. در صورتی که یکی از این طرف‌ها برای رسیدن به هدفی نظامی در آب‌های بین‌المللی عملیاتی انجام دهد، احتمال به وجود آمدن جنگی تمام عیار بسیار زیاد است.

* تفاوت‌های بین جنگ سرد و تقابل آمریکا و ایران چیست؟

ابعاد این درگیری‌ها اهمیت زیادی دارد. تنش‌ها بین آمریکا و ایران اگرچه بسیار خطرناک است؛ اما ابعاد آن با جنگ سرد قابل مقایسه نیست. 

* واشینگتن به تهران پیشنهاد داده و می‌دهد تا به جامعه جهانی بپیوندد

حل این درگیری به دلیل ابعاد کوچک‌ترش نسبت به جنگ سرد آسان‌تر خواهد بود. واشینگتن بارها به تهران پیشنهاد و فرصت داده تا با عمل به وظایف بین‌المللی خود به جمع کشورهای مسئولیت‌پذیر بپیوندد و این پیشنهاد هنوز هم پا برجاست. اگر ایران تصمیم بگیرد به این وظایف عمل کند، بخش عمده‌ای از تنش بین دو طرف از بین می‌رود.

* شباهت تقابل آمریکا با ایران به جنگ سرد، تلاش دو طرف برای شکل دادن آینده‌ای بسیار متفاوت در خاورمیانه است

اما تقابل بین ایران و آمریکا از جهاتی به جنگ سرد شباهت هم دارد. تهران و واشینگتن درگیر تقابلی استراتژیک برای رقم زدن آینده منطقه خاورمیانه هستند؛ آینده‌ای که دو طرف درباره آن دیدگاه‌های بسیار متفاوتی دارند. ایران برای تضعیف متحدان اصلی آمریکا از جمله اسرائیل و کشورهای خلیج فارس دست به تهدید و تلاش برای حمایت از نیروهای نیابتی خود و یا مخالفان دولت در این کشورها زده است.

* تهران با جنگ مخفی علیه واشینگتن به دنبال قدرت‌نمایی در مقابل آمریکا و متحدانش است

هدف تهران، آمریکا، اسرائیل، کشورهای خلیج فارس و همچنین مردم خود ایران هستند. این کشور می‌خواهد به دلیل حملات مخفی آمریکا و اسرائیل به ایران، هزینه‌هایی را به واشینگتن و تل‌آویو تحمیل کند و آن‌ها را از ادامه این اقدامات منصرف کند. عملیات‌های ایران همچنین نشان می‌دهند که این کشور توانایی پاسخ غیر متعارف را به هرگونه حمله‌ای توسط آمریکا یا اسرائیل دارد. جمهوری اسلامی همچنین می‌خواهد به کشورهای خلیج فارس به ویژه عربستان و امارات نشان دهد که هر نوع کمکی توسط آن‌ها در حمله به ایران می‌تواند هزینه‌های مخفی یا غیر منتظره برایشان به دنبال داشته باشد.

اقدامات ایران شاید تحت تأثیر سیاست‌های داخلی هم باشد. اگر دولت این کشور به حملات سایبری و ترور دانشمندانش جواب نمی‌داد، بخش بزرگی از اعتبار خود را از دست می‌داد.

* کمپین‌های مخفی آمریکا و ایران اگرچه در دید هر دو کشور مهم هستند؛ اما نمی‌توانند به حل و فصل تنش‌های بلندمدت کمکی کنند

 کمپین‌های مخفی در تلاش‌های هم آمریکا و هم ایران نقش مهمی دارند. اما می‌توان گفت یقیناً به رسیدن هیچ یک از دو کشور به اهداف بلندمدت خود کمکی نمی‌کنند. عملیات‌های مخفی آمریکا مطمئناً موجب نمی‌شود تا ایران به انتظارات واشینگتن عمل کند. اقدامات ایران هم نمی‌تواند در تصمیم آمریکا برای مقابله با این کشور تأثیری ایجاد کند.