غرب باید ارزش ناچیز ابزار غیرنافذ تحریم علیه ایران را درک کند

به گزارش پايداري ملي، پایگاه تحیلی «المانیتور» در مقاله ای به قلم «محمد علی شعبانی» تحلیلگر سیاسی ساکن لندن، با عنوان «باتداوم تحریم‌ها، ایران برای جنگ اقتصادی سخت تر آماده می شود» نوشت: در میان بن بست بر سر برنامه هسته ای ایران، روایت های متفاوتی درباه تحریم ها و تاثیرات آنها پدید آمده است.

یک روایت غالب در محافل سیاسی غربی و رسانه های اصلی این است که تحریم ها ایران را مجروح کرده است که این دیدگاه که زمان به نفع اعضای غربی 1+5 است و امتیازاتی که ایران برای ادامه مذاکرات هسته ای لازم می داند، نباید در دستور کار باشند، را تقویت می کند.

با این حال، تاثیر درک آوای تحریم ها بر ایران تنها زمانی ممکن است که موقعیت و شرایط واقعی تهران به درستی ارزیابی شود.

بودجه دولت برای سال مالی 2012/2013، 113 میلیارد دلار برآورد شده است ‌که شامل تخصیص 49 میلیارد دلار در درآمد نفتی می شود. با در نظرگرفتن میانگین قیمت 111 دلار هر بشکه نفت برنت، یک برآورد محتاطانه از فروش نفت خام ایران به طور متوسط 1.1 میلیون بشکه در روز، نشان می دهد که درآمدهای نفتی ایران در سال 2012 حدود 45 میلیارد دلار بوده است.

قرار دادن این چشم انداز ها در کنار هم ، نشان می دهد که ایران به سختی نیمی از میزان درآمد آغاز این هزاره، زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی ، را به دست آورده است.

* بحث جدی چگونگی مقابله با فشارها در تهران در جریان است

کاهش درآمد نفتی، باعث شده است که به مرور زمان تابوی بحث درمورد تاثیرات منفی تحریم ها شکسته شود. به جای استفاده از شعارهای بی حاصلی این اقدامات، بحث جدی چگونگی مقابله با فشارها در تهران در جریان است.

محور این بحث ها بودجه برای سال آینده است، اگرچه احمدی نژاد، بار دیگر موفق به ارائه بودجه در زمان قانونی مقرر نشده است، ممکن است سیاست های انسدادی و مقابله ای گذشته اتفاق نیافتد.

در حالی که همه نگاه ها بر ارز خارجی است که دولت به دست می آورد، باید توجه بیشتری به ریال که به پولی سخت تبدیل شده است، معطوف شود. در غیاب لایحه رسمی دولت، بحث ها در مورد دو پیش بینی کلیدی در تعیین میزان ریالی که احمدی نژاد می تواند برای سال مالی آینده در ماه مارس 2013، ارائه دهد،بوجود آمده است.

با توجه به اهمیت درآمدهای نفتی، بودجه دولت به پیش بینی قیمت متوسط هر بشکه از نفت خامی که ایران خواهد فروخت، بستگی دارد که این عمدتا برآورد محافظه کارانه ای با مازاد ذخایر اختصاص داده شده خارجی است. مجلس ایران به تازگی در تلاش نسبی برای توقف دولت از ضربه زدن به این ذخایر برای پرداخت نقدی به خانوارها است.

* یک حرکت منطقی برای تقویت خزانه دولت در ایران شکل گرفته است

بنابراین، یک حرکت منطقی برای تقویت خزانه دولت به طرق دیگر شکل گرفته است. در بحث های کنونی بودجه، قیمت پیش بینی شده به ازای هر بشکه 90 دلار ، در مقایسه با 85 دلار در سال مالی فعلی (و 81.5 دلار در سال گذشته ) است. نتیجه این افزایش قیمت این است که بخش بزرگتری از درآمد کلی نفتی در هزینه ذخایر اختصاص داده شده خارجی نصیب دولت می شود.

یکی دیگر از جوانب عمده بحث، نرخ دلار در بودجه است که از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا ارز خارجی برای استفاده دولت به ریال تبدیل می شود. در بحث قیمت دلار در بودجه آینده، نرخ هر چیزی، بین 15 تا 20 هزار ریال در ازای اسکناس برآورد شده است. باز هم با قرار دادن این ارقام در چشم انداز،45 میلیارد دلار حاصل از درآمد نفتی به 551.7 تریلیون ریال با دلار 12.260 ریال تبدیل می شود.

با نرخ دلار 17.000 ریال در بودجه سال آینده، دولت 39درصد بیشتر به ریال به ازای هر دلار نزدیک می شود. با این حال،با توجه به اثرات تورمی رسمی کاهش ارزش بیش از حد، که به طور مستقیم قیمت کالاهای اساسی که اخیرا با نرخ ارز چند لایه حفاظت می شود، را تحت تاثیر قرار داده و به احتمال زیاد ارزش اسکناس به سطح پایین تری در این گستره می رسد.

با پیش بینی قیمت 90 دلار هر بشکه نفت، نرخ ارز پایه از 16.000 ریال به ازای هر دلار، و حتی برآورد تاریک صادرات 800.000 بشکه نفت خام در روز، ایران 420 تریلیون ریال در فروش نفت خام در سال آینده به دست می آورد. که این مسئله مانع از هرگونه درآمد حاصل از دلالی بین نرخ ارزهای مختلف و درآمد نفتی فراتر از 90دلار در هر بشکه می شود.

در نتیجه، سکوت احمدی نژاد در ارائه لایحه بودجه نهایی، به نظر می رسد به منزله آزمایش آن قبل از رفتن به مرحله نهایی است.

این تحریم ها نیز مانند انگیزه ای برای دولت است تا هزینه ای اقتصادی خود را توجیه کند. از همه مهمتر، بحث پرسرو صدای آرزوی دولت در کاهش وابستگی به نفت مطرح است؛ بر اساس اعلام شرکت مشاوره بین المللی «آتیه»، بالغ بر یک سوم بودجه دولت از مالیات های سه سال گذشته تامین شده است؛ در تهران، به نظر می رسد این اتفاق نظر وجود دارد که نیمی از صنعت مشمول مالیات نیست و اینکه زمین هایی با مالیات بیش از دوبرابر بر همین اساس وجود دارد. در حالی که هدف بلند مدت، گسترش اساس مالیاتی است،آشکار است که تحریم ها در تسریع این روند موثر اند.

*ایران خوشبین به بازگشت مشتریان نفت خام

ایران نیز در این امید که مشتریان نفتش بازمی‌گردند، تقویت شده است. شواهدی به واسطه این خوش بینی وجود دارد. کره جنوبی، اولین کشور آسیایی که به طور کامل واردات نفت از ایران را متوقف کرد، خرید نفت خام خود را از ایران از سر گرفته است، همین طور تایوان؛ به علاوه ژاپن هم، در مقابل ممنوعیت اتحادیه اروپا در بیمه دریایی، در حال ارائه پوشش های مستقلی برای ارسال محموله های نفتی از ایران است.

در مجموع، در حالی که تحریم آسیب‌هایی وارد کرده است، این آسیب ها برای شروع زیر سوال بردن مفاد کافی نیست. در عوض، همه نکته ها، در مسیر آماده شدن ایران برای جنگ اقتصادی با غرب قرار می گیرد.

کلید محاسبات ایران این نیست که آیا برنده می شوید، بلکه این که آمریکا چقدر به رفتن مایل است. این وضعیت نشان می دهد که تهران در حال یک بازی طولانی مدت از امیدبستن به این است که آیا اقدامات رو به افزایش و خشن غرب به آرامی منجر به شکسته شدن ائتلاف بین المللی در دستور کار تحریم های دولت اوباما می شود.

نشانه هایی از تنش ها در این مسیر در حال پدیدار شدن است؛ نمونه اینکه ترکیه که میزان زیادی بابت گاز طبیعی به ایران (طلا)می دهد، آشکارا در مقابل تحریم صادرات فلزات گرانبها به ایران مخالفت کرد.

* تهران نهایتا به یک تعامل نهایی در برنامه هسته ای اش علاقه مند است

با این حال، علیرغم همه این موارد، باید در نظر داشته باشیم که تهران نهایتا به یک تعامل نهایی در برنامه هسته ای اش علاقه مند است. بنابراین، قدرت های غربی در صورتی که عاقل باشند ارزش ناچیز ابزارهای غیرنافذ مانند تحریم های گسترده در مورد ایران را درک می کنند.

مهمتر از همه اینکه، تنبیه ها مانند محورهای چانه زنی در پشت میز مذاکره، نیاز به شروع بر اساس نیت اصلی دارند. سوءتفاهم مداوم از تاثیر اقدامات تنبیهی و در نتیجه قدرت/ضعف در همه سو، تنها به ادامه وضعیت بن بست کنونی کمک می کند.