حدود یک ماه دیگر به پایان مهلت تعیین شده برای مذاکرات جامع هسته ای میان ایران و گروه ۱+۵، باقی مانده و گروه ۵+۱ در آستانه آزمونی تاریخی قرار گرفته تا به یک دهه چالش هسته ای بین ایران و غرب پایان دهد؛ چالشی که در نتیجه یکجانبه گرایی آمریکا و غرب به وجود آمده است.
برنامه هسته ای ایران
ایران و گروه ۱+۵ درحالی مذاکرات کارشناسی را در روزهای چهارشنبه و پنج شنبه این هفته (۲۲ و ۲۳ اکتبر) ادامه میدهند که روند مذاکرات وارد مرحله حساسی شده و دو طرف سعی دارند تا در مهلت یکساله پس از توافق ژنو به توافقی جامع دست یابند.
هشتمین دور مذاکرات جامع هسته‌ای پنجشنبه هفته گذشته ۲۴ مهر ماه به ریاست ظریف و اشتون و با حضور هیأت‌های مذاکره کننده ایران و گروه ۱+۵ در شهر وین برگزار شد. سید عباس عراقچی یکشنبه هفته جاری در حاشیه همایش تحلیلی بر اعلامیه و برنامه عمل حقوق بشر در دانشگاه تهران در جمع خبرنگاران عنوان کرد: در مذاکرات اخیر با ۱+۵ در بعضی جزییات پیشرفت‌هایی داشته‌ایم، اما در مسائل اساسی هنوز توافق حاصل نشده است.
عراقچی با بیان اینکه موضوعات بسیار مهمی باقی مانده که درباره آنها هنوز توافقی حاصل نشده است؛ البته کار زیادی صورت گرفته و روی گزینه‌های مختلف فکر ، بحث و مذاکره شده است، اضافه کرد: درباره انتخاب‌های مختلفی که وجود دارد کار شده است و کارشناسان در جلسات مختلف آن را بررسی کرده‌اند.
عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای افزود: تا مهلت مقرر یعنی تا سوم آذر هنوز امیدواری است که بتوان به توافق رسید.
با این حساب یک ماه آینده مذاکرات ایران و ۱+۵ با فشردگی هرچه تمامتر دنبال خواهد شد، با این هدف که نیازی به تمدید دوباره مذاکرات نباشد. محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران می گوید که مذاکره کنندگان تمدید را خیلی کار مناسبی نمی بینند و ضرورتی ندارد راجع به تمدید مذاکرات فکر کنند، اما چنانچه طرفین تا سوم آذر ماه به هر دلیلی نتوانند به توافق جامع هسته ای برسند، به احتمال زیاد تمدید توافق نسبی مذاکرات را تا رسیدن به توافق جامع ادامه خواهند داد.
در این میان اگرچه میزان غنی سازی، رآکتور آب سنگین اراک، فردو، تحریم‌ها و بازه زمانی لغو آنها و بازه زمانی اجرای توافق جامع هسته‌ای از جمله موارد اختلافی بین ایران و شش کشور است، اما وزیر خارجه روسیه معتقد است ۹۵ درصد اختلافات ایران و ۵+۱ در موضوع هسته ای حل شده است.
با این حال آنچه واضح است این که اختلاف ایران با سایر کشورهای مذاکره کننده تاحدودی رفع شده و تنها امریکاست که چوب لای چرخ مذاکرات می گذارد. کارشناسان معتقدند شاید گرفتاری های آمریکا اندکی مانع از سنگ اندازی واشنگتن جلو رسیدن به توافق هسته ای باشد. به این معنا که در شرایط کنونی امریکا خود را برای برگزاری انتخابات میاندوره ای کنگره در ماه نوامبر آماده می کند و دولت باراک اوباما سعی دارد تا ترکیب کنگره را به نفع دموکرات ها تغییر دهد، اما این تغییر نیازمند یک برگ برنده ای قوی است تا بتواند با مانور دادن بر روی آن مردم را مجاب به رای دادن به دموکرات ها کند. عده ای معتقدند این برگ برنده اوباما می تواند توافق هسته ای با ایران باشد، با این حال وقایع موجود نشان می دهد مقامات کاخ سفید می خواهند با استفاده از روش های مختلف بیشترین نفع را از مذاکرات نصیب خود کنند تا واشنگتن بتواند در عرصه جهانی نیز از این مذاکرات سربلند بیرون آید. همچنین ممکن است جمهوری خواهان با پیروزی در انتخابات کنگره طرح هایی را به تصویب برسانند که مورد پسند دولت اوباما نباشد. البته لابی صهیونیستی هم که سیاستهای ضد ایرانی دارد مخالف تمدید مذاکرات خواهد بود. از این رو با این که بخشی از سرنوشت دموکرات ها به نحوه برخورد و تعامل اوباما با برنامه هسته ای ایران گره خورده، اما دولت اوباما رفتارها و گزینه های متناقضی را دنبال می کند.
به عنوان مثال در داخل آمریکا تلاش هایی مبنی بر ارائه طرح هایی جهت به نتیجه رسیدن توافق ژنو دیده می شود که البته این طرح ها نمی تواند چندان تأمین کننده حقوق هسته ای ایران باشد و کاستن از حقوق صلح آمیز هسته ای کشورمان را به نفع رسیدن به توافق جامع مصادره می کند که این موضوع مورد پذیرش جمهوری اسلامی نیست و اقدامی باطل است.
در مجموع مشاهده می شود که رفتار متضاد مقامات آمریکایی در مذاکرات هسته ای همچنان ادامه دارد و از این رو، سرنوشت و چشم انداز مذاکرات به تصمیم و دیدگاه مقامات آمریکایی بستگی دارد و از آنجاکه ایران حسن نیت خود را در یک سال گذشته نشان داده و به تعهدات خود عمل کرده و در مسیر تحقق توافق جامع قدم برداشته، نوبت آمریکاست که حسن نیت خود را نشان داده و سعی نکند با طرح های جایگزین و مبهم، مذاکرات را از مسیر رسیدن به توافق جامع خارج سازد.