ایران در جایگاه نخست ذخیره سازی گاز خاورمیانه/ پایان بحران کمبود گاز زمستانه

با برداشت روزانه 9 تا 10 میلیون مترمکعب گاز از طرح ذخیره سازی سراجه قم در روزهای اوج سرما در فصل زمستان سال گذشته، طرح ذخیره سازی گاز امتحان خود را به خوبی پس داد و توجهات را بیش از پیش به گسترش مخازن ذخیره سازی گاز معطوف کرد.

در این میان، راه اندازی دومین طرح ذخیره سازی گاز ایران در شوریجه در شهریور ماه سال جاری، جایگاه طرح های ذخیره سازی را در صنعت گاز کشور ارتقا داد.

با راه اندازی طرح ذخیره سازی گاز در شوریجه ایران به بزرگترین کشور ذخیره کننده گاز خاورمیانه و یکی از پنج کشور بزرگ دارنده مخازن زیرزمینی برای ذخیره سازی گاز طبیعی تبدیل شد.

پس از بهره برداری از دومین طرح ذخیره سازی گاز ایران در منطقه شوریجه خراسان رضوی، حجم برداشت گاز از مخازن زیرزمینی به حدود 20 میلیون مترمکعب در روز افزایش می یابد.

توسعه و سرمایه گذاری در مخازن زیرزمینی ذخیره سازی گاز طبیعی به عنوان بخشی از ذخایر استراتژیک می تواند در تامین بار مازاد انرژی مورد نیاز کشور در فصول پرمصرف، عمل به تعهدات بین المللی مطابق برنامه و تاثیرگذاری بیشتر ایران در بازارهای جهانی انرژی نقش مهمی ایفا کند.

پروژه ذخیره سازی یک طرح استراتژیک ملی محسوب می شود و براساس استانداردهای بین المللی هر کشور باید 12 تا 14 درصد از تولید گاز خود را ذخیره سازی کند.

ذخیره سازی در زوایای فراوانی مانند پشتوانه اقتصادی، تامین امنیت گازرسانی کشور، قرار داشتن مخازن نفتی در نیمه دوم عمر خود و نیازمندی به تزریق گاز طبیعی حائز اهمیت فراوانی است.

مکانیزم ذخیره سازی به این صورت است که در زمستان در صورت کافی نبودن میزان گاز مورد نیاز مصرف کنندگان، ابتدا گاز ذخیره شده در مخازن زیرزمینی به شبکه هدایت می شود؛ چنانچه هوا سردتر شود یا مصرف بالا رود از گاز طبیعی مایع و در سردترین اوقات علاوه بر استفاده از گاز مخازن یادشده مخلوط پروپان و هوا را به شبکه گاز طبیعی وارد می کنند.

این ذخایر استراتژیک نقش مهمی در برقراری توازن لازم میان عرضه و تقاضای داخلی در فصول مختلف سال، همچنین اجرای بموقع تعهدات بین المللی صادرات گاز برعهده دارند.

مقدار گاز تأمین شده توسط ساختگاه های ذخیره سازی می تواند تا بیش از ٥٠ درصد گاز مصرفی باشد. با این روش علاوه برکاهش هزینه های شبکه توزیع گاز، هزینه های ناشی از افزایش واردات گاز نیز کنترل می شود.

در فرآیند ذخیره سازی گاز طبیعی، مازاد گاز طبیعی تابستان در یک محیط متخلخل زیرزمینی دارای پوش سنگ مناسب تزریق می شود تا جوابگوی بار مصرف بالا در فصول سرد و پرمصرف سال باشد.

این مخازن معمولا در نزدیکی بازار مصرف نهایی قرار دارند تا قادر به جبران سریع کمبود گاز در مواقع نیاز باشند. همچنین ذخیره سازی گاز طبیعی، جریان گاز را در زمان وقوع هرگونه حادثه یا مشکل در شبکه انتقال و توزیع و تولید گاز تامین می کند.

شوریجه دومین مخزن ذخیره سازی گاز در کشور است که در شمال شرقی کشور قرار دارد. این طرح پس از تکمیل مطالعات اولیه امکان سنجی ذخیره سازی، در سال 1389 آغاز شده است.

این طرح در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سرخس در استان خراسان رضوی و در کنار پالایشگاه شهید هاشمی نژاد واقع شده است.

در حال حاضر روزانه 10 میلیون مترمکعب گاز توسط سه ردیف کمپرسور هر کدام به ظرفیت 3.6 میلیون مترمکعب در روز به مخزن تزریق و در فصل سرما روزانه 20 میلیون مترمکعب در روز از مخزن برداشت و پس از فرآورش به شبکه سراسری تزریق می شود.

تاکنون بیش از 300 میلیون مترمکعب گاز جهت برداشت در زمستان آینده به عنوان پشتوانه تامین گاز استان های شمالی کشور در این مخزن ذخیره شده است.

با راه اندازی مخزن ذخیره سازی گاز شوریجه، وابستگی ایران به گاز وارداتی از ترکمنستان کاهش می یابد.

ذخیره سازی گاز طبیعی در گنبدهای نمکی نصرآباد کاشان، احمدی شیراز و قزل تپه گرگان، یورتشای ورامین، میدان مختار در یاسوج و میادین باباقیر، بانکول، ویزنهار در ایلام نیز در مرحله مطالعه و ارزیابی قرار دارند که قرار است پس از به نتیجه رسیدن مطالعات میدانی و لرزه نگاری، ذخیره سازی گاز در آنها انجام شود.