آخرین وضعیت آماری دریاچه ارومیه

به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری فارس، دریاچه ارومیه نام دریاچه‌ای در شمالغربی کشور ایران است که بزرگترین و مشهورترین دریاچه دائمی ایران و یکی از دریاچه‌های فوق اشباع از نمک در دنیا است.

یادآور می‌شود دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی آسیای‌غربی به شمار می‌رود که در شمال‌غربی فلات ایران قرار گرفته است جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه یکی از ارزشمندترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران از جمله پستانداران، پرندگان و خزندگان در ایران می‌باشد.

در این راستا امروزه طی چندین سال گذشته بزرگترین دریاچه شور ایران با یک چالش اساسی دسته پنجه نرم می‌کند و در حال خشک شدن است که تبعات آن نه تنها یک معضل اساسی برای جانوران و زیست بوم منطقه ایجاد خواهد کرد بلکه انسان نیز از آسیب‌های آن در امان نخواهد بود و تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری آذربایجان‌غربی و استان‌های همجوار را نیز دچار مشکل خواهند شد.

کاهش یک میلیارد متر مکعبی حجم دریاچه ارومیه نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته

 حجت جباری  سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی احیا دریاچه ارومیه در خصوص آخرین وضعیت دریاچه ارومیه به خبرنگار فارس گفت: سطح تراز دریاچه ارومیه در حال حاضر به ۱۲۷۰/۵۷ کیلومتر مربع کاهش یافته است و براساس تصاویر ماهواره‌ای لندست سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه در این سطح تراز برابر ۲۰۴۸ کیلومتر مربع است که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته ۱۲۹۴ کیلومتر مربع کاهش یافته است.

وی ادامه داد: حجم آب در وضعیت فعلی۲/۴۸ میلیارد متر مکعب برآورد شده است که این حجم نیز نسبت به  مدت زمان مشابه سال گذشته حدود ۱/۴۴ میلیارد متر مکعب و نسبت به تراز اکولوژیک در حدود ۱۳ میلیارد کمتر می‌باشد.

سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی احیا دریاچه ارومیه بیان کرد: میزان افزایش سطح تراز دریاچه از ابتدای سال آبی امسال تنها ۲۵ سانتیمتر بوده و متاسفانه از ۶ خرداد با گرم شدن هوا، در حدود ۲۲ سانتی‌متر آن تبخیر شده است و با توجه به ادامه ماههای گرم، مصرف عمده آب در حوزه کشاورزی و همچنین عدم بارندگی‌ها، سطح تراز دریاچه کاهشی خواهد بود و امیدی به افزایش سطح تراز دریاچه ارومیه نمی‌باشد.

جباری تاکید کرد: به دلیل افزایش میزان تبخیر که غالبا تا اواخر مهرماه ادامه خواهد داشت، به نظر می‌رسد با کاهش حداقل ۵۰ سانتیمتر دیگر از سطح تراز دریاچه، سطح تراز دریاچه به کمتر از۱/۱۲۷۰ متر برسد  و عرصه آبی دریاچه به کمتر از ۱۰۰۰ کیلومتر مربع خواهد رسید.

وی در خصوص اقدامات انجام شده برای احیا دریاچه ارومیه بیان کرد: یه واقع طی سال گذشته  اقدامات بسیاری برای احیا دریاچه ارومیه انجام شده است که مهمترین آنها تشکیل کارگروه ملی احیا دریاچه ارومیه و تصویب برنامه‌های لازم برای احیا این دریاچه بوده است.

جباری با اشاره به اقدامات انجام شده تصریح کرد: پروژه انتقال آب از سد کانی سیب( ۶۲۳ میلیون متر مکعب به دریاچه)، پروژه انتقال آب از سد سیلوه به دریاچه ارومیه ( ۹۵ میلیون متر مکعب ) و پروژ‌های سیستم‌های تصفیه فاضلاب ۲ شهر تبریز و ارومیه ( ۳۰۰ میلیون متر مکعب ) لایروبی مصب رودخانه‌ها، اتصال رودخانه زرینه به سیمینه برای تسهیل در جریان آب به بدنه آبی، احداث سردهنه در انهار منشعب از رودخانه‌های حوضه آبریز، اجرای سامانه نوین آبیاری در بخشی از اراضی کشاورزی، اقدامات به زراعی، همکاری در تولید بذور مقاوم به شرایط کم آبی و تثبیت کانون‌های گرد و غبار را نام برد. 

وی اضافه کرد: نیاز آبی دریاچه ارومیه ۴/۳ میلیارد متر مکعب است که مقرر بود از منابع مختلف تامین شود که به‌طور کلی در سال آبی جاری تنها ۸۵۰میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه شده است.

این مقام مسوول تاکید کرد: از جمله مهمترین عوامل در عدم تامین حق آبه دریاچه ارومیه، کاهش بارندگی نسبت به دراز مدت، عدم انسداد سردهنه‌های برداشت آب از رودخانه‌های اصلی در فصول غیر کشاورزی، عدم اتمام و بهره‌برداری پروژه انتقال آب از سد کانی سیب، عدم اتمام و بهره‌برداری پروژه انتقال آب از سد سیلوه به دریاچه ارومیه و در نهایت عدم اتمام و بهره‌برداری پروژه‌های سیستم‌های تصفیه فاضلاب  ۲ شهر تبریز و ارومیه را نام برد.

جباری یادآورشد: میزان افزایش سطح عرصه کشاورزی آبی طی سال‌های گذشته به‌ شدت افزایش یافته که نتیجه چنین افزایش بی رویه‌ای در نهایت افزایش مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده است.

توسعه اراضی کشاورزی طی ۵سال گذشته

وی اذعان داشت: توسعه اراضی کشاورزی طی سال‌های ۹۴ تا ۹۸ با وجود فعالیت‌های ستاد احیا و همچنین وزارت جهاد کشاورزی متاسفانه به‌شدت ادامه دارد و طی این مدت ۴۷۴۹۲ هکتار سطح اراضی کشاورزی آبی افزایش یافته است .

جباری گفت: با احتساب متوسط مصرف آب برای هر هکتار در حوضه آبریز دریاچه ارومیه فارغ از نوع کشت انجام شده در حدود ۹۰۰۰ متر مکعب در سال میزان افزایش مصرف در این سال‌ها برابر ۴۲۷ میلیون متر مکعب در سال بوده است که این حجم آب از حق آبه دریاچه کاهش یافته است.

وی ادامه داد: با توجه به بازدیدهایی که از حوضه آبریز انجام می‌شود همچنان توسعه اراضی کشاورزی به‌صورت بی‌رویه توسط مردم ادامه دارد که نیاز به اقدامات عاجل در این خصوص وجود دارد .

سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی احیا دریاچه ارومیه در خصوص خارج شدن از بحران و احیا دریاچه ارومیه اظهار داشت: آنچه می‌تواند دریاچه را از بحران خارج کند تنها تامین آب  است که در وضعیت فعلی و برای آبگیری دریاچه در سال‌های آینده ضرورت دارد پروژ‌های باقیمانده که از درصد پیشرفت بسیار بالایی برخوردار هستند همانند پروژه انتقال آب از سدکانی سیب و سد سیلوه و همچنین پروژه احداث سیستم تصفیه فاضلاب شهرهای ارومیه و تبریز به اتمام و بهره‌برداری برسند.

وی خاطرنشان کرد: بایستی وزرات جهاد کشاورزی از تغییرکاربری اراضی دیم به آبی ممانعت کند و وزرات نیرو مکلف به اجرای برنامه‌های تعریف شده کند که از جمله آنها می‌توان عدم توسعه منابع آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، انسداد دریچه‌های برداشت آب از رودخانه‌ها در فصول غیر کشاورزی و جلوگیری از توسعه چاه‌های غیر مجاز اشاره کرد.

خشک شدن دریاچه ارومیه ظرفیت‌های اقتصادی را به پتانسیل منفی تبدیل می‌کند

حجت الاسلام سید سلمان ذاکر نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در خصوص وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه اظهار داشت: احیا دریاچه ارومیه  یک موضوع لازم و ضروری است و باید توجه داشت از بین رفتن دریاچه ارومیه ظرفیت‌های اقتصادی و محیط زیستی و کشاورزی کشور را به پتانسیلی منفی تبدیل می‌کند که قابل جبران نیست.

وی با اشاره به موافقت مجلس با طرح تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه تصریح کرد: متاسفانه در دوره‌های گذشته شاهد کوتاهی مجلس در مورد تحقیق و تفحص در مورد ستاد احیای دریاچه ارومیه بودیم.

ذاکر با بیان اینکه با خشک شدن دریاچه ارومیه حیات  نسل امروز و آینده در معرض خطرقرار می‌گیرد گفت: با خشک شدن دریاچه بزودی شاهد‌ طوفان‌های نمکی تا تهران خواهیم بود .

وی با بیان اینکه، وزیر نیرو قول  مساعد داده است تا ۱۰ روز آینده سفری به ارومیه داشته باشند تاکید کرد: از رئیس مجلس هم درخواست کردیم تا برای بررسی وضعیت دریاچه ارومیه به آذربایجان‌غربی سفر کنند.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: در حال حاضر تونل انتقال آب از رودخانه زاب به اتمام رسیده ولی به علت اشکالات فنی که در تونل وجود دارد  این تونل به بهره‌برداری نرسیده و ظرف چند ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.

انتقال آب  به دریاچه ارومیه ضروری است

رئیس کمیسیون اجتماعی در مجلس شورای اسلامی مهدی عیسی زاده با بیان اینکه دولت و مجلس آستین‌ها را برای احیای دریاچه ارومیه هرچه سریعتر بالا بزنند اظهار داشت: تسریع انتقال آب برای احیای دریاچه ارومیه ضروری است.

وی گفت: امیدواریم با اقداماتی که هیئت تحقیق و تفحص انجام می‌دهد ، برای دریاچه ارومیه مفید واقع شده و بلافاصله نیز دولت و مجلس تا دیر نشده  برای احیای دریاچه ارومیه آستین‌ها را بالا بزنند و آب  به دریاچه ارومیه برسد.

رئیس کمیسیون اجتماعی در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: در دوره‌های گذشته بارها نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه هشدار داده شد و این وضعیت را متذکر شدیم که در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه ، ذرات نمک از آذربایجان تا حتی پایتخت را نیز تهدید و آن را به کویر تبدیل می‌کند.

عیسی‌زاده افزود: در این راستا هر ساله بودجه‌ای توسط دولت‌های وقت به نام ستاد احیای دریاچه ارومیه مشخص شد و از کسانی هم که در این زمینه مسئولیت داشتند، محل هزینه این بودجه را درخواست کردیم و اینکه چرا علی رغم هزینه‌های انجام گرفته ، دریاچه احیا نمی‌شود.

عیسی‌زاده با اشاره به اینکه از طرف دیگر وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت در منطقه را نیز برای کشاورزان مشخص نکرد ، تصریح کرد: باید الگوی کشت مشخص می‌شد و بنابراین  با مضخص نشدن آن کشاورزان به صورت سنتی براساس نیاز خود کشت را انجام دادند.

رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: با توجه به جمیع موارد و موضوعات، تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه در مجلس رای آورد تا هزینه کردها مشخص شده و بررسی شود که چرا دریاچه ارومیه هر روز بیمار و بیمارتر شده است در حالی که طبق پیش بینی‌ها با انتقال آبهای منطقه وضعیت و حال خوبی باید داشته باشد.

وی افزود: امیدواریم با اقداماتی که هیئت تحقیق و تفحص انجام می‌دهد، برای دریاچه ارومیه مفید واقع شده و بلافاصله نیز دولت و مجلس تا دیر نشده برای احیای دریاچه ارومیه آستین ها را بالا بزنند و آب به دریاچه ارومیه برسد.

عیسی زاده ادامه داد: هم اکنون تنها آبی که به دریاچه می‌رسد آب رودخانه زرینه رود میاندوآب است که آن هم با توجه به اینکه تامین کننده آب شرب و کشاورزی و بستر رودخانه برای آبزیان است، به تنهایی نمی‌تواند جواب‌گو باشد بنابراین اگر تحقیق و تفحص سریعا انجام و هزینه کرد و منابع و مصارف بودجه تخصیص داده شده ، مشخص شود می‌توانیم در انتقال آب تسریع کرده و بخشی از دریاچه احیا شود.

خاطرنشان می‌شود لزوم احیای نگین فیروزه‌ای آذربایجان بر هیچ کس پوشیده نیست و احیای این پهنه آبی ارزشمند می‌تواند از بروز بسیاری مشکلات و معضلات زیست محیطی ممانعت کند، لازم به یادآوری است که ستاد احیای دریاچه ارومیه برای احیا این دریاچه یک برنامه ۱۰ ساله تدوین کرده بود با وجود اقدامات فراوان انجام شده و صرف هزینه‌های کلان متاسفانه در حال حاضر شاهد نتایج مثبتی از این اقدامات نبوده‌ایم و دریاچه ارومیه با بحران جدی مواجه است که این خطر زیست محیطی بر زندگی انسان‌ها تاثیر منفی خواهد گذاشت و تعلل در احیای دریاچه و انتقال آب  به دریاچه ارومیه و تامین منابع آبی اقدامی بسیار ناخشنود است که مسوولان کشوری و استانی به این مهم بایستی توجه ویژه داشته باشند تا شاید از بروز این فاجعه جلوگیری شود.