ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
نظام عملیاتی پدافند زیستی برای آمادگی در جنگ های نوین با سلاح ویروس و باکتری، ابلاغ شد. معاون قرارگاه پدافند زیستی کشور در گفت وگو با خراسان ابعاد مختلف این موضوع را تشریح کرده است.
به گزارش پایداری ملی به نقل از روزنامه خراسان، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، دیروز «نظام عملیاتی پدافند زیستی کشور» را ابلاغ کرد؛ ساز و کاری که نیاز امروز برای افزایش مقاومت و تاب‌آوری در برابر تهدیدات نوین جهانی است و غفلت از آن سلامت مردم و امنیت زیستی‌مان را به خطر می‌اندازد.
6 حوزه در معرض تهدید
بیماری کرونا هشداری جدی برای همه کشورها بود و نشان داد که غفلت از این تهدیدها، می‌تواند تبعاتی حتی سنگین‌تر از جنگ‌های نظامی درپی داشته باشد. البته در تهدیدات زیستی صرفا نمونه‌ای مثل ویروس کرونا که به طور مستقیم خود انسان را نشانه می‌گیرد مطرح نیست بلکه حوزه‌های «دام»، «نباتات»، «غذا و دارو»، «آب»، «محیط زیست و منابع طبیعی» هم درخطرند.
تهدید زیستی چیست؟
درواقع هرگونه استفاده از عوامل زیستی که موجب تضعیف و نابودی سرمایه‌های انسانی یا آسیب‌های اقتصادی از طریق تخریب و نابودی محصولات کشاورزی، گیاهی، دام و طیور، آب آشامیدنی، صنایع غذایی و محیط زیست کشور شود و ثبات و امنیت جامعه را به خطر اندازد، تهدید زیستی محسوب می‌شود.
حمله به انسان، حیوان و محیط زیست
خوب است این را هم بدانیم که «سلاح زیستی» عوامل زیستی طبیعی دست‌کاری شده‌ای است که قابلیت تحقق اهداف استفاده‌کننده را دارد و با تجهیزات و ابزارهای مختلف نظامی و غیرنظامی شلیک، پرتاب یا منتشر می‌شود. عوامل زیستی هم موجودات زیستی به‌ویژه ویروس، باکتری، قارچ، انگل و پریون‌ها، یا مواد سمی مشتق‌شده از آن‌ها هستند که توانایی ایجاد بیماری یا مرگ در انسان، حیوان، گیاه و همچنین آسیب به محیط زیست را دارد.
16 راهبرد عملیاتی ابلاغ شده
اگرچه هیچ کشوری نمی‌تواند مدعی امنیت 100درصدی در برابر همه تهدیدها از جمله تهدیدهای زیستی باشد اما تعیین ساز و کارهای مقابله با آن، یک الزام است و نباید از آن غفلت کرد؛ همان کاری که حالا در کشور ما به صورت جدی موردتوجه قرار گرفته و در نظام عملیاتی پدافند زیستی، 16 راهبرد هم برای آن تعیین شده است، از جمله: «پیاده‌سازی نظام دیده‌بانی زیستی با راه‌اندازی سامانه‌ها و شبکه‌های پایش، هشدار، آشکارسازی و تشخیص»، «حفظ و ارتقای آمادگی‌های عملیاتی پدافند زیستی برای کنترل، پاسخ، نظارت، ارزیابی و مدیریت صحنه رخدادهای زیستی»، «خوداتکایی و خودکفایی در صنعت غذا و دارو، واکسن، فراورده‌های خونی و تجهیزات سلامت‌محور»، «ارتقای اعتماد عمومی و آرامش‌بخشی»، «گسترش علوم پدافند زیستی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی»، «ارتقای نظام مدیریت ذخیره‌سازی اطلاعات ژنتیکی و ذخایر زیستی»، «ارتقای نظام غربالگری و ردیابی موثر در زمان تشخیص تهدیدات زیستی» و «دفاع حقوقی از پیامدهای مخاطرات زیستی در مجامع بین‌المللی با دیپلماسی فعال».
از وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی تا هلال احمر و نیروهای مسلح
ارتقای توان پیشبینی، پیشگیری و مقابله با تهدیدات زیستی، کار یک یا دو دستگاه اجرایی نیست و به همین دلیل در نظام عملیاتی ابلاغ‌شده، برای همه وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط وظایفی تعریف شده است. وزارتخانه‌های بهداشت، جهاد کشاورزی، ارتباطات، راه و شهرسازی، صمت، علوم، نیرو، امور خارجه، اطلاعات، دفاع و وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، جمعیت هلال احمر، سازمان بسیج مستضعفین، سازمان محیط زیست، ارتش، سپاه پاسداران و نیروی انتظامی، هریک وظایف و مسئولیت‌هایی برای ارتقای این توانمندی دارند که در نظام عملیاتی پدافند زیستی کشور مشخص و با امضای سرلشکر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ابلاغ شده است.
معاون قرارگاه پدافند زیستی کشور؛ نظارت جدی بر اجرا؛ برخورد قضایی با کوتاهی‌ها
درباره اهمیت این نظام عملیاتی، با دکتر «محمد کریمی‌نیا» معاون قرارگاه پدافند زیستی کشور گفت‌وگو کردیم و از او درباره جزئیات بیشتر موضوع و همچنین ضمانت اجرایی شدن آن پرسیدیم.
آن‌چه می‌خوانید پاسخ‌های دکتر کریمی‌نیا، به سوالات خراسان است:
* در بسیاری از کشورهای جهان، مراکزی برای پیشبینی تهدیدات غیرنظامی و پیامدهای تهدیدات نظامی وجود دارد که در واقع کارشان همین اقدامات پدافند زیستی است و سعی می‌کنند مردم کشورشان را از این تهدیدات مصون بدارند. خوشبختانه ما نیز در این حوزه ورودی جدی داشته‌ایم و با ابلاغ نظام عملیاتی پدافند زیستی کشور، توان عملیاتی‌مان تقویت خواهد شد.
* با توجه به تجربه 10ساله سازمان پدافند غیرعامل برای آمادگی در برابر تهدیدهای زیستی و همچنین درس‌آموخته‌های دوساله کرونا در داخل و خارج از کشور، به این نتیجه رسیدیم که لازم است در حوزه دفاع زیستی کشور یک بازنگری و بازمهندسی انجام شود که این کار از حدود یک‌سال قبل با مشارکت استادان و متخصصان دانشگاهی و همکاری دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط آغاز و به ابلاغ نظام عملیاتی پدافند زیستی کشور منجر شد.
* در این نظام عملیاتی، چهار سطح ملی، منطقه‌ای، استان و شهرستان پیشبینی شده که هر سطح دارای یک فرمانده است و در سطح ملی ریاست برعهده رئیس‌جمهور تعیین شده است.
* برای اجرایی شدن این نظام عملیاتی و جلوگیری از تبدیل شدن آن به یک سند کتابخانه‌ای، ساز و کار لازم پیشبینی شده است و مسئولانی که در انجام وظایف محوله خود کوتاهی کنند به قوه قضاییه معرفی خواهند شد. همچنین هماهنگی خوبی بین سازمان پدافند غیرعامل و سازمان بازرسی کشور ایجاد شده تا بر روند اجرای این نظام عملیاتی نظارت لازم وجود داشته باشد.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!