کودکان حالا برای درس خواندن به اینترنت نیاز دارند. والدین نمی‌توانند در طول روز مرتب به میزان استفاده آنها نظارت داشته باشند و دیگر نمی‌توان در یک خانه، گوشی موبایل و تبلت را فقط مخصوص بزرگترها دانست.
از آنجایی که کرونا بی‌خبر و یه یکباره به زندگی ما وارد شد، خانواده‌ها و نهادهای فرهنگی آمادگی مواجه این حجم از رویارویی کودکان با فضای بی‌انتهای اینترنت را نداشتند. حالا ما کودکان و نوجوانی روبه‌رو هستیم که بدون اینکه تجربه مناسب از حضور در فضای مجازی را کسب کرده باشند به دنیای بی‌انتهایی از مزایا و معایب متصل هستند.
اینجاست که ابزارهای فرعی به کمک تکنولوژی اصلی می‌آیند.در مطلب پیش رو نگاهی به نرمافزارهای ایرانی موجود در زمینه کنترل محتوای مجازی انداخته‌ایم. در ادامه یکی از نرمافزارهای خارجی معتبر به عنوان الگویی که می‌تواند کم و کاستی‌های نرمافزارهای ایرانی موجود را برطرف کند، معرفی شده است.
نرمافزارهای ایرانی شقایق
در چندسال اخیر شرکتهای ایرانی که در زمینه تولید محتوای مجازی برای کودکان فعالیت می‌کنند به این نتیجه رسیده‌اند که لازم است برای کودکان ابزار نظارتی وجود داشته باشد تا والدین زیست مجازی کودکان خود را کنترل کنند و در جریان آن باشند.
اما آنچه در عمل اتفاق افتاده طبق آنچه نبود زیرساخت و تکنولوژی ساخت و یا بضاعت این شرکتها عنوان می‌شود؛ نرمافزارهای کنترل محتوای ایرانی نتوانسته‌اند جایگاهشان را بین خانواده‌ها پیدا کنند و عده زیادی از والدین از وجود این نرم‌افزارها بی خبر هستند.
یکی از این نرم‌افزارها به نام «انارستان» فقط روی موبایل و تبلت‌هایی با این همین نام نصب می‌شود و نرم‌افزار قابل استفاده بر روی دستگاه‌های دیگر نیست. مابقی نرم‌افزارهایی هم که به اسم کنترل محتوای کودک معرفی می‌شود در واقع ابزارهایی هستند که با آن فقط زمان استفاده از موبایل و اسامی نرم افزارهایی که می‌خواهیم کودک به آن دسترسی داشته باشد قابل تعیین است.
به عنوان مثال نرم افزار «کنترل فرزند شقایق» بعد از نصب بر روی گوشی از شما می‌خواهد رمزی برای ورود به نرم‌افزار انتخاب کنید. بعد از آن تعدادی برنامه‌ها را از گوشی خود و همچنین یک بازه زمانی در طول روز را انتخاب می‌کنید. به این ترتیب کودک با صفحه‌ای کاملا مجزا از گوشی شما با قابلیت تماشای چندبازی، فیلم و کتاب را دارد.
این در واقع همان چیزی است که در برخی گوشی‌های هوشمند تحت عنوان صفحه کودک از نوار وضعیت قابل دسترسی است. این گزینه تنها صفحه‌ای مجزا از موبایل با عدم امکان خروج از برنامه بدون داشتن رمز و الگو و دسترسی به برخی برنامه‌های کودکانه مثل نقاشی، صبط صدا و... را به کاربر می‌دهد. و درعین حال برای دسترسی به اینترنت هم در آن وجود ندارد.
با اینکه این دست تلاش‌ها قابل تقدیر است اما واقعیت این است که منظور از کنترل محتوا برای کودک و نوجوان بسیار فراتر از این دست موارد است. چرا که فقط تا سن خاصی می‌توان کودک را محدود به صفحه‌ای با برنامه‌های خاص و بدون امکان دسترسی به سایر قسمتهای دستگاه هوشمند کرد.
پرستار اینترنت
یکی از برنامه‌های مشهور و البته پرطرفدار کنترل محتوا در آمریکا برنامه net nanny یا پرستار اینترنت است. می‌دانیم که در کشورهایی مثل آمریکا به خاطر تعریف متفاوت فرهنگی بسیاری از مضامین نامناسب برای ما، به صورت آزادانه در دسترس است. با همه اینها بسیاری از والدین آمریکایی هم مایل نیستند کودکانشان در هر سنی به هر محتوایی دسترسی داشته باشند. واژه nanny در انگلیسی به معنای شخصی است که در غیاب والدین از کودک پرستاری می‌کند. و انتخاب این نام برای این نرم‌افزار هم دقیقا به این خاطر است که «پرستار اینترنت» قرار است در غیاب والدین از کودکان درفضای مجازی مراقبت و محافظت کند.
اما شکل کار این نرم‌افزار نه محدود کردن فضای کار کودک به صحفه‌ای خاص با امکانات محدود است بلکه والدین می‌توانند با توجه به سن بچه‌ها، میزان دسترسی آنها به محتوا در فضای بی انتهای اینترنت تعیین کنند. مثلا تعیین کنند که فرزند شما هیچ تصویری از نحوه استفاده از سلاح گرم مشاهده نکند و یا تا چه میزان می‌تواند به محتوایی درباره مسائل جنسی دسترسی داشته باشد. از آن طرف این نرم‌افزار هوشمند به صورت لحظه‌ای محتوایی که کودک مشاهده می‌کند را آنالیز کرده و در اختیار والدین قرار می‌دهد.
این سطح دسترسی در سنین مختلف قابل تغییر است و همچنین نرم‌افزار قابلیت نصب روی 5دستگاه را دارد که می‌تواند همزمان موبایل، تبلت و یا حتی سیستم کامپوتر خانگی که کودک از آن استفاده می‌کند را با یک هزینه سالانه تحت کنترل بگیرد. به این ترتیب کودک در عین اینکه در فضای واقعی قرار دارد اما محتوای محدود شده با توجه به سن در اختیار او قرار گرفته است و والدین حتی از راه دور قادر به کنترل و مشاهده این محتوا و حتی میزان استفاده کودک از قسمتهای مختلف اینترنت هستند.
برخی دیگر از نرمافزارهای مشابه امکان ارسال موقعیت کودک به والدین و یا چت در نرم‌افزار اختصاصی را هم دارد باعث می‌شود وقتی کودک بیرون از خانه است والدین از موقعیت کودک مطلع باشند.
***
واقعیت این است که کودکان را نمی‌توان از پیشرفت‌های تکنولوژی دور نگه داشت. از آن طرف رها کردن آنها در فضایی که بر روی محتوای آن کنترلی هم نداریم صحیح نیست. اگر این کنترل درست اجرا نشود کودک همچنان به فضای کنترل نشده تمایل و توجه دارد و حتما راهی برای برقراری ارتباط با آن پیدا می‌کند.
اما به نظر می‌رسد تهیه فضایی که شبیه فضای فعالیت بزرگسالانه است اما والدین می‌توانند روی آن کنترل داشته باشند نمونه بهتر و موفق‌تری از کنترل محتوای کودک توسط والدین است.