پیشتازان سازنده واکسن کووید-۱۹ با موفقیت‌های مختلف بر اساس نتایج بالینی خود در این عرصه خودنمایی می‌کنند، اما چنین موفقیتی در مبارزه جهانی با همه‌گیری چه معنایی دارد؟
به گزارش پایداری ملی به نقل از ایسنا، داروسازان آمریکایی فایزر و بیو ان تک (Pfizer-BioNtech) و مدرنا (Moderna) هرکدام میزان موفقیت واکسن‌های کرونا خود را حدود ۹۵ درصد اعلام کردند و تاثیر واکسن روسی اسپوتینک (Sputnik V) نیز ۹۲ درصد اعلام‌شده است.
شرکت آسترازنکا (AstraZeneca) انگلیس میزان کارایی متوسط ۷۰ درصد را اعلام کرده است که این میزان بسیار بالاتر از ۵۰ درصدی است که تاییدکنندگان واکسن ایالات‌متحده قبل از تصویب واکسن کووید-۱۹ برای استفاده عمومی در نظر گرفتند.
این ارقام به چه معنی است؟
اگر یک واکسن دارای کارایی به‌عنوان‌مثال ۸۰ درصد باشد به این معنی است که اگر به ۱۰۰ نفری که قبلا توسط ویروس کرونا آلوده نشده‌اند، واکسن تزریق شود، به‌طور متوسط ۸۰ نفر از آنان به بیماری ایجادشده با ویروس کووید-۱۹ مبتلا نمی‌شوند، البته این میزان مربوط به واکسن‌هایی است که در شرایط کنترل‌شده مانند آزمایش‌های بالینی تجویز و کنترل می‌شود.
این ارقام در میزان حفاظت فرد به چه معنی است؟
شخصی که با واکسنی ایمن شده است، مثلا ۸۰ درصد حفاظت در برابر ویروس دارد، به‌احتمال‌زیاد در برابر ابتلا به این بیماری به‌ویژه موارد شدید و همچنین به‌احتمال‌زیاد در برابر بیماری بدون علامت نیز محافظت می‌شود اما این میزان به واکسن بستگی دارد و ممکن است قطعی نباشد. حتی با ۹۵ درصد کارایی، هیچ‌گونه تضمین مطلق محافظت برای هیچ شخص خاصی وجود ندارد.
این میزان اثربخشی در دنیای واقعی به چه معناست؟
بین میزان اثربخشی به‌دست‌آمده در آزمایش‌های بالینی و اثربخشی در دنیای واقعی تفاوت وجود دارد. مارسل تانر، متخصص اپیدمیولوژی و رئیس آکادمی‌های علوم و هنرهای سوئیس اظهار کرد: "منظور از کارایی این است که آیا این واکسن عملکردی در برابر ویروس دارد یا خیر و اثربخشی نیز این مورد را بیان می‌کند که واکسن برای استفاده در افراد موثر است یا خیر. "
در دنیای واقعی، اثربخشی واکسن به عوامل متعدد و غیرقابل‌پیش‌بینی بستگی دارد؛ شیوع ویروس چه میزان است، چه تعداد از افراد به برنامه و جدول زمان‌بندی دوز بهینه پایبند هستند، سیستم ایمنی بدن چگونه پاسخ می‌دهد، آیا واکسن در دمای مناسب ذخیره‌شده است، آیا مردم می‌دانند یا نمی‌دانند که قبلا در معرض ویروس قرارگرفته‌اند یا خیر.
به‌طورکلی، تاثیر واکسن در دنیای واقعی کمی کمتر از اثر آن در آزمایش‌های بالینی کنترل‌شده است.
آیا واکسن‌های کنونی مانع از شیوع بیماری کووید-۱۹ می‌شوند؟
کارشناسان می‌گویند: بعید است واکسن مانع شیوع شود؛ واقع‌بینانه‌تر این است که ما باید در کنار ویروس سارس کووید-۱۹ زندگی کنیم. شواهد تاکنون حاکی از آن است که واکسن‌های کووید-۱۹ که توسط فایزر و بیو ان تک، آسترازنکا و مدرنا تولیدشده‌اند به جلوگیری از ابتلا به این بیماری کمک می‌کند. فقط داده‌های آسترازنکا، تاکنون مواردی را نشان می‌دهد که تزریق آن می‌تواند به جلوگیری از انتقال ویروس کمک کند.
پنی وارد، استاد پزشکی دارویی در کالج کینگ لندن گفت: "محافظت در برابر بیماری برای افراد ارزش دارد." وی افزود: بااین‌حال، واکسن‌هایی که از انتقال جلوگیری نمی‌کنند، همه‌گیری را متوقف نمی‌کنند."
استفان ایوانز، استاد فارماکوپیدمیولوژی در دانشکده بهداشت و طب لندن اظهار کرد: "تا زمانی که واکسیناسیون و سایر اقدامات منجر به از بین بردن ویروس در هر کشور خاص و در سراسر جهان شود، هنوز نیاز به فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک و شستن دست وجود دارد تا انتقال بیشتر ازآنچه فقط با واکسن حاصل می‌شود، کاهش یابد. "
وی در ادامه افزود: "تا زمانی که افراد واکسینه نشوند و حتی بعد از واکسیناسیون، این وضعیت منجر به شرایطی نمی‌شود که تمام اقدامات محافظتی دیگر بلافاصله رها شوند. "