آیا رمزارزها به پول ملی آسیب می زند؟

به گزارش پایداری ملی، یکی از موضوعاتی که در ماه‌های اخیر اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده و در ایران نیز برای تصویب آیین‌نامه‌های آن اقداماتی از سوی دولت انجام شده، موضوع بلاک‌چین و استخراج رمز ارز است.

این دو واژه بیشتر از هر موضوع دیگری توانسته ذهن اقشار مختلف جامعه را به خود جلب کند و شاید موضوع بیت‌کوین و بلاک‌چین بیشتر از دلار و نوسانات آن در مرکز توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. برای آشنایی با مفهوم بلاک‌چین و کاربردهای آن با میرسهیل نیکزاد مربی و مشاور حوزه فناوری اطلاعات،‌ عضو هیات مدیره انجمن فناوران زنجیره بلوک گفت‌وگو کردیم که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:

فارس: در ابتدا برای مخاطبان مفهوم بلاک‌چین را به زبان ساده توضیح دهید.

نیکزاد: بلاک‌چین روشی برای ثبت اطلاعات مالی است و در اولین کاربرد خودش برای بیت‌کوین استفاده می‌شود. روشی است که در آن اطلاعات بدون داشتن ناظر متمرکز می‌تواند با توافق کامل بین تعدادی از افراد به اشتراک گذاشته شود.

پیش از این اگر فردی می‌خواست اطلاعات منطقی خود را به ثبت برساند، باید از یک سرور استفاده می‌کرد، ولی بلاک‌چین مکانی است که افراد می‌توانند اطلاعات خود را به صورتی که همه افراد به آن دسترسی داشته باشند و بدون وجود یک ناظر منتشر کنند. این کار شق‌القمری است که بلاک‌چین انجام داده است و بدون عضو مرکزی و بدون سرور، تراکنش‌های مالی در دسترس تمامی کاربران قرار می‌گیرد.

همه ویژگی بلاک‌چین

فارس: ویژگی‌های بلاک‌چین چیست؟

نیکزاد: تمامی محاسبات مالی و تراکنش‌ها طوری در بلاک‌چین ایجاد می‌شوند که کسی نمی‌تواند ادعا کند این محاسبات غلط است، به خاطر اینکه تمام اطلاعات در بازه‌های زمانی مشخص در اختیار همه کاربران قرار می‌گیرد؛ به طور مثال بیت‌کوین هر 10 دقیقه اطلاعات را جمع‌آوری می‌کند و منتشر می‌شود.

فارس: رمزارزها چگونه نوشته می‌شوند؟

نیکزاد: برای نوشتن رمزارزها هر رمز به رمز قبلی وابسته است؛ یعنی اگر بخواهیم یک بلوک اطلاعاتی ایجاد کنید،‌ باید بلوک قبلی را داشته باشید و این بلوک‌ها مانند دانه‌های کاموا به هم وصل‌اند. اگر بخواهید رمزارز شخصی را از بین ببرید، باید بلوک‌های قبلی و بعدی آن را نیز از بین ببرید، ‌لذا این کار غیرممکن است و نمی‌توان انجام داد.

رمزنگاری روشی برای جلوگیری از تقلب اطلاعاتی

فارس: کمی بیشتر درباره رمزنگاری توضیح دهید.

نیکزاد: موضوع این است که رمزارزها طوری نوشته می‌شوند که از اطلاعات قبلی یک رمزارز برای ایجاد یک رمزارز جدید استفاده می‌شود. به این روش، روش نوشتن بلاک‌چین می‌گویند. به این ترتیب اطلاعات در هر بازه زمانی در بلوک‌ها نوشته و بلوک‌ها منتشر می‌شوند.

این فناوری بلاک‌چین برای جلوگیری از تقلب در سطح اطلاعات است. البته که بلاک‌چین فقط به بیت‌کوین محدود نمی‌شود.

نیکزاد: بله، افراد می‌توانند از کوین‌های دیگر استفاده کنند و چند هزار بیت‌کوین وجود دارد، البته 70 تا 80 درصد از حجم بازار کلی برای بیت‌کوین است و بقیه به دلیل آنکه پذیرش کمتری دارند، کمتر بازار را در اختیار گرفته‌اند.
فارس: آیا افراد می‌توانند به جز بیت‌کوین از سایر کوین‌ها استفاده کنند؟

فارس: دلیل محبوبیت بیت‌کوین چیست؟

نیکزاد: به دلیل آنکه بیت‌کوین بی‌طرف است، همه آن را قبول دارند و فرایند ثبت تراکنش‌های بیت‌کوین کاملا شفاف است.

ظهور بیت کوین از ژاپن

فارس: بیت‌کوین از چه زمانی ظهور کرد؟

نیکزاد: ایده بیت‌کوین سال 2008 توسط یک شخص یا گروه و با اسم مستعار ساتوشی ناکاموتو شروع به کار کرد. با وجود آنکه این اسم به زبان انگلیسی نوشته شده، ولی اصلیت ژاپنی دارد و در زبان ژاپنی ساتوشی ناکاموتو بیش از 300 معنی دارد. اما یکی از معانی آن که به فعالیت آن مرتبط است، بنیاد ارتباطات هوشمند و یا بنیاد ارتباطات غیرمتمرکز است.

پیشنهاد ساتوشی ناکاموتو در فایل 9 صفحه‌ای ارائه شد و چون ایده پرداخت شبکه غیرمتمرکز بود، مورد استقبال قرار گرفت.

فارس: سقف استخراج بیت‌کوین چه عددی است؟

نیکزاد: نحوه تعریف شدن پول در شبکه بیت‌کوین به معدل سقف تراکنش‌ها ربط دارد. البته 21 میلیون بیت‌کوین در دنیا می‌تواند استخراج شود و تمام کسانی که کامپیوتر دارند و می‌توانند محاسبات انجام دهند، می‌توانند بیت‌کوین استخراج کنند، تاکنون 17 میلیون بیت‌کوین استخراج شده است.

فارس: پس از استخراج این 21 میلیون چه اتفاقی می‌افتد؟

نیکزاد: بیت‌کوین‌ها که تمام شد مانند ظرفی که روغن آن پر شود و روغن شروع به گردش در موتور ماشین می‌کند، بیت‌کوین‌ها نیز در گردش قرار می‌گیرند و قیمت‌شان بر اساس تراکنش‌ها تغییر می‌کند.

فارس: در باره ماینرها توضیح دهید.

نیکزاد: افرادی هستند که می‌توانند تراکنش‌های بیت‌کوین را ثبت کنند. این تراکنش‌ها پس از انجام شدن باید در شبکه ثبت شود که ثبت آنها نیاز به محاسبات دارد. لذا کسانی که این تراکنش‌ها را ثبت می‌کنند، دستمزدی از این کار خود دریافت می‌کنند. این افراد با آوردن ماینرها و استفاده از آنها این کار را انجام می‌دهند.

فارس: می‌توانید با ذکر یک مثال فرایند ثبت رمزارزها را توضیح دهید.

نیکزاد: بله، ایجاد رمزارزها توسط یک برنامه کامپیوتری و با محاسبات پیچیده و طولانی انجام می‌شود. وقتی شخصی تراکنشی را انجام می‌دهد، باید همه اعضا از این تراکنش مطلع باشند، لذا با وجود اینکه تراکنش منتشر می‌شود اما هنوز ثبت نشده است. ثبت آن نیاز به سی‌پی‌یوهای بزرگ و قدرتمند دارد که به آن ماینر می‌گویند. پیش از این با تلفن همراه نیز امکان ماینینگ وجود داشت، اما الان که قدرت بیت‌کوین زیاد شده و در قسمت‌های مختلف کشورهای گوناگون به طور غیرمتمرکز انجام می‌شود، پردازش داده‌ها نیز به کامپیوترهای قدرتمند و غول‌پیکر احتیاج دارد.

این کامپیوترهای بزرگ با ثبت تراکنش‌ها بلوک‌های بعدی بلاک‌چین را تشکیل می‌دهند و دستمزدی بابت این کار دریافت می‌کنند.

دستمزد ماینرها از ثبت اطلاعات

فارس: دستمزدی که ماینینگ‌ها دریافت می‌کنند چه میزان است؟

نیکزاد: در هر دقیقه 12.5عدد بیتجوین به ماینرهای قبلی دستمزد و جایزه داده می‌شود. در ابتدای کار بیت‌کوین و در 4 سال اول این عدد 50 بوده است که در 4 سال بعدی به 25 کاهش پیدا کرده و الان به 12.5 رسیده است. تا چند ماه دیگر که 4 سال سوم تمام می‌شود، این عدد باز نصف شده و به 6.25 می‌رسد. همه این دستمزدها به این دلیل است که استخراج بیت‌کوین کار سختی است.

فارس: رویکرد کشورهای جهان در مقابل بیت‌کوین چگونه بود؟

نیکزاد: در سال 2008 ساتوشی ناکاموتو برای نخستین بار این ایده را در سایت خود قرار داد و فعالیت خود را شروع کرد. برخی از افراد به خصوص کشورهای آمریکایی می‌گویند بلاک‌چین و بیت‌کوین به این دلیل ایجاد شده تا شرکت‌های شرقی، اقتصاد دنیا را از سمت آمریکا به سمت کشورهای شرقی سوق دهند و آن را مخفف شرکت‌های بزرگ شرقی نظیر سامسونگ و توشیبا می‌دانند. اما این فرضیه به دلیل آنکه به صورت گمنام می‌توان بیت‌کوین را جابجا کرد، یک فرضیه درستی نیست. در ابتدا همه کشورها بیت‌کوین را ممنوع کردند و تنها دو کشور ژاپن و سوئیس با این پدیده به صورت منطقی برخورد کردند و آن را مانند پول‌های دیگر پذیرفتند. حتی در آمریکا به بیت‌کوینر‌ها گفته شد که باید به کلانتری مراجعه و تمامی دستگاه‌های خود را در اختیار دولت قرار دهند.

روسیه هم برای افرادی که در زمینه بیت‌کوین فعالیت می‌کردند دو سال زندانی در نظر گرفته بود، اما در حال حاضر همه کشورها متوجه شدند که نمی‌توانند جلوی آن را بگیرند و به هر ترتیبی شده تراکنش بیت‌کوین مجاز شد، البته برخی از کشورها این درخواست را از افراد تحت نظارت که در زمینه بیت‌کوین فعال هستند داشت تا اطلاعات تراکنش‌های مالی خود را به دولت ارائه دهند.

فارس: به چه روشی بیت‌کوین بی‌نام است؟

نیکزاد: بگذارید با یک مثال برای شما توضیح دهم. هر کسی در سیستم بانکی یک شماره حساب و پسورد دارد. شماره حساب طوری است که اگر هر کس آن را در اختیار داشته باشد می‌تواند در سیستم بانکی متوجه شود که این حساب به نام شما است. ولی در بیت‌کوین شماره حساب شما به صورت یک عدد 256 تایی متشکل از صفر و یک است. به این ترتیب شما به صورت دلخواه و تصادفی یک عدد 256 تایی که با صفر و یک ایجاد شده را به عنوان پسورد انتخاب می‌کنید.

چگونه حساب کاربری در بلاک چین داشته باشیم ؟

این یکی از مزایای بیت‌کوین است که فرد خودش پسوردش را انتخاب می‌کند. در باره شماره حساب نیز تابع‌های ریاضی به کمک می‌آیند و شماره حساب شما یک تابع باینری است که دنباله اعداد را در بر می‌گیرد. از این تابع‌های ریاضی می‌توان به SHA256 و REIP اشاره کرد. به این ترتیب 3 تابع با یکدیگر ترکیب شده و تابع جدیدی را ارائه می‌دهد که یک عدد رندوم در این تابع قرار می‌گیرد و در انتها شماره حسابی برای فرد ایجاد می‌شود.

وقتی با بیت‌کوین تراکنش انجام می‌شود، هویت افراد مشخص نیست مگر اینکه پس از انجام تراکنش به دولت اطلاع دهید که این تراکنش را شما انجام دادید.

فارس: رویکرد بانک مرکزی کشورها در قبال بیت‌کوین چه بود؟

نیکزاد: در ابتدا بانک‌های مرکزی استفاده از آن را ممنوع کردند، ولی باز هم با وجود ممنوعیت دیدند که مردم می‌توانند در این حوزه فعالیت کنند. همچنین فرد برای هر تراکنش آدرس جدیدی پیدا می‌کند و به همین دلیل نمی‌توان اشخاص را ردیابی کرد و از یک پسورد تعداد زیادی حساب وجود دارد که نمی‌توان این حساب‌ها و آدرس‌ها را به راحتی پیدا کرد.

کاهش ارزش دلار با ظهور بیت‌کوین

فارس: آیا بیت‌کوین به پول ملی آسیب می‌زند؟

نیکزاد: این نکته را باید در نظر بگیریم که بیت‌کوین به پول ملی ما سود می‌رساند اما این دلار است که در این بازار آسیب می‌بیند؛‌ چراکه هر چه ارزش بیت‌کوین بیشتر می‌شود ارزش دلار نیز کمتر می‌شود. البته حجم دلار در دنیا بیش از 10 هزار میلیارد است، در حالی که 100 میلیارد بیت‌کوین داریم. این نشان می‌دهد که دلار بیش از صد برابر بیت‌کوین است و بیت‌کوین فقط نیم درصد از دارایی‌های جهان را داراست.

به دلیل آنکه مقدار کمی از دارایی‌های جهان در بیت‌کوین قرار گرفته، کمتر به آن توجه می‌شود ولی نباید از این موضوع غافل شد که فناوری‌های الکترونیکی می‌تواند از نیم درصد ناگهان به 50 درصد بازار و دارایی جهان دست پیدا کند.

فارس: چرا دولت دیر به موضوع رمزارز وارد شد؟

نیکزاد: واقعیت این است که من فکر می‌کنم در هیچ کشوری ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مانند ایران در دنیا بیت‌کوین مفید نیست؛ چراکه ما در ایران موقعیتی داریم که نباید از آن غافل شویم. برخی می‌گویند که ایران نیز مانند ونزوئلا و لیبی مشکلات اقتصادی دارد اما این درست نیست؛ چراکه در این کشورها با اسکناس دلار خرید و فروش انجام می‌شود و این موضوع اصلا قابل مقایسه با ایران نیست.

قصه رمز‌ارزها در ایران

2 قصه درباره وجود بیت‌کوین در ایران وجود دارد؛ در قصه اول، می‌توان این موضوع را در نظر گرفت که موقعیت بیت‌کوین در ایران مانند موقعیت بیت‌کوین در دنیاست. بانک مرکزی ایران مانند هر بانک مرکزی دیگری با بیت‌کوین مشکل دارد؛ چراکه در دنیا نیز جز سه بانک مرکزی که به طور قطع بیت‌کوین را پذیرفته‌اند، بقیه بانک‌های مرکزی با لجبازی و از سر ناچاری آن را قبول دارند.

اگر بانک مرکزی ایران با بیت‌کوین مشکل داشته باشد، به دلیل دعوای سنتی است که همیشه بانک مرکزی به دلیل آنکه پول اصلی کشور را در اختیار دارد، نمی‌تواند بپذیرد تراکنش‌هایی که در کشور صورت بگیرد که به آنها اشراف کامل ندارد. به همین دلیل نباید بانک مرکزی را از حدی بیشتر در باره نوع برخورد با بیت‌کوین شماتت کنیم. اگر بانک مرکزی همین امسال اعلام می‌کرد که من بیت‌کوین را می‌پذیرم، فقط باید افراد موجودی‌های خود را در آن اعلام کنند، ما باید تعجب می‌کردیم. البته این کار در سوئیس انجام می‌شود و می‌توان شرکتی تاسیس کرد و با بیت‌کوین با آن تراکنش انجام داد. اما در ایران به دلیل آنکه ما زیرساخت لازم را هم نداریم این کار ممکن نیست.

فارس: و قصه دوم؟

نیکزاد: واقعیتی که وجود دارد این است که انقلاب اسلامی به دلیل آنکه از همان ابتدا مورد ظلم قرار گرفته، بیشتر بر فناوری‌های داخلی خود تکیه کرده و این فناوری‌ها با تکنولوژی دنیا تفاوت زیادی پیدا کرده است. نزدیک به 20 سال ما از پیشرفت سریع تکنولوژی در دنیا کمتر بهره بردیم و حالا جنس تکنولوژی ما با تکنولوژی دنیا متفاوت است. می‌توان گفت؛ تحریم هم روی این موضوع تاثیر دارد اما اگر همین حالا نیز تحریم‌ها برداشته شود و کشورهای آمریکایی و اروپایی با مسالمت به ما بگویند که از این تکنولوژی‌ها استفاده کنید، باز هم به دلیل تفاوت در نوع تکنولوژی نمی‌توانیم به خوبی از آن بهره ببریم.

این دو موضوع در کنار هم باعث شده که ایران دسترسی به زیرساخت‌ها به طور کامل نداشته باشد که البته نمی‌توان از نقش تحریم‌های ظالمانه چشم‌پوشی کرد. لذا بلاک‌چین این امکان را برای ما فراهم می‌کند تا بتوانیم عقب‌ماندگی از نظام پرداخت جهانی را برطرف کنیم.

فارس: و سخن پایانی؟

نیکزاد: تکنولوژی بلاک‌چین یک تکنولوژی نوظهور است و می‌توان با استفاده از بیت‌کوین تراکنش‌های مالی با کشورهای مختلف دنیا داشت. کوین سوم و چهارم جدول متعلق به پسری ساکن تهران است و این نشان می‌دهد که هر کسی می‌تواند در آن سرمایه‌گذاری کند و بلاک‌چین برای ایران یک فرصت است.