قیام جهانی علیه اینترنت کالیفرنیایی

به گزارش پایداری ملی، اینترنت به عنوان یکی از موتورهای جهانی‌شدن رسالت شکستن مرزها و موانع بین فرهنگ‌ها، ایدئولوژی‌ها و جوامع را برعهده داشته و در راستای دموکراتیزه شدن تکنولوژی کار می‌کند اما این امر تا یک زمانی درست بود و بعد از آن بنا بر دلایلی این رسالت به انحراف کشیده شده است. فضای مجازی به عنوان یک کمون جهانی که در آن افراد و ملت‌ها می‌توانند و یا باید بتوانند آزادانه، عادلانه و بدون محدویت به آن دسترسی داشته باشند جلوه می‌کند اما واقعیت امر با این تصور فاصله زیادی دارد. شباهت فضای سایبری با یک کمون جهانی در حال حاضر به‌قدری غیر دقیق و ایده‌آلیستی است که باید آن را کنار گذاشت. واقعیت این است که در این کمون جهانی نه تنها مجرمان سایبری، گروه‌های تبهکار و تروریستی و اپراتورهای بدخیم و بدافزارها سکنی دارند بلکه دولت‌های مقتدر و زیاده‌خواه، فضای مشترک جهانی البته بدون کنترل ملی دیگر دولت‌ها را خواهانند. در حال حاضر دولت‌های مقتدر اینترنت را از یک فضای مشترک جهانی به دریای سرزمینی خود تبدیل کرده‌اند و به مانند همان دوازده مایل ساحلی مقررات خود را بر آن اعمال می‌کنند، حق استفاده انحصاری از آن را دارند و دیگران فقط حق عبور بی‌ضرر از آن را دارند.

ملی‌شدن فضای سایبری به ویژه توسط تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران سیاسی پاسخی به چالش‌های امنیتی، اقتصادی، فرهنگی فراوانی است که وضعیت فعلی اینترنت پدید آورده است. کشورهای مختلف امروزه سعی در ملی کردن اینترنت دارند.

در چین ملی کردن اینترنت بخشی از یک پروژه بزرگتر بنام ناسیونالیسم دیجیتال است که فرهنگ سایبری چینی را در درون خود پرورش می‌دهد. برخی منتقدان غربی علت رجوع چین به اینترنت ملی را ناشی از سرکوب‌های چینی‌ها به خصوص وضعیت تبتی‌ها ربط می‌دهند و استلال می‌کنند که چون اینترنت نظارت جهانی را بالا می‌برد و در راستای دموکراتیزه کردن جوامع گام بر‌می‌دارد مورد مخالفت چینی‌ها قرار دارد. آنها همین موضع را در مورد شورشیان زاپاتیستا در چیاپاس مکزیک نیز به کار می‌برند که از طریق اینترنت و فناوری اطلاعات با جهان ارتباط برقرار می‌کردند بنابراین طبیعی است که مکزیک روی خوشی به اینترنت نامحدود و آزاد نشان ندهد. بر مبنای این استدلال در اندونزی برای برکناری سوهارتو و در مصر نیز برای ساماندهی به اعتراضات جهت پایان بخشیدن به حکومت سی ساله مبارک اینترنت وسیله‌ای در خدمت رهایی‌بخشی و آزادی بوده است و بر این اساس بدیهی است که دولت‌های سرکوبگر به اینترنت به چشم تهدید بنگرند. در مورد چین و فیلترینگ شدید اینترنت در این کشور نیکلاس کریستوف در روزنامه نیویورک تایمز در سال 2005 طی یادداشتی عنوان کرد که رهبران حزب کمونیست با این اقدام در واقع در حال کندن قبر خود هستند!

اما به نظر می‌رسد این فقط ساده‌سازی یکجانبه موضوع باشد بلکه فیلترینگ اینترنت در چین و ملی‌سازی آن بیشتر از احتیاط و تدبیر این کشور و بدبینی آن نسبت به اینترنت کالیفرنیایی است. چین به روشی غیر از روش معمول لیبرالیسم راه توسعه را شتابان در حال طی کردن است و این امر حساسیت‌های فراوانی را به دنبال دارد. موضوع اینترنت چین تنش‌های مختلفی را در عرصه واقعی به دنبال داشته است. بسیاری از خبرنگاران و وبلاگ‌نویسان در جریان المپیک 2008 پوشش این رویدادها را تحریم کردند. سی ان ان گزارش‌های بسیار تندی را علیه فضای مجازی چین منتشر کرد که باعث شد چینی‌ها وب سایت آنتی سی ان ان را با نام جوانان آوریل رونمایی کنند و در آن ادراک رسانه‌های غربی از چین را به چالش کشیدند و رسالت خود را مقاومت در برابر گفتمان هژمونیک غربی عنوان کردند که سال‌ها انحصارا برای گمراهی مردم به کار گرفته شده‌اند. بلومبرگ در گزارشی در آوریل 2018 عنوان می‌کند که یکی از موانع اساسی بر سر راه مذاکرات تجاری آمریکا و چین، پشتیبانی گسترده پکن از شرکت‌های فناوری خود است. چیزی که ترامپ توقع دارد به زودی زود تغییر رویه دهد. با این روند حمایتی توقف شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات چینی بعید به نظر می‌رسد چرا که حجم سرمایه‌گذاری در این بخش از 14 میلیارد دلار در سال 2012 به 120 میلیارد دلار در سال 2017 افزایش یافته است. سال گذشته 34 شرکت چینی به رتبه‌های الیت در زمینه استارتاپ‌ها با ارزش بالای یک میلیارد دلار رسیده‌اند.

چین بخاطر حرکت‌های استقلال‌طلبانه سایبری امروزه به شدت مورد توجه قرار گرفته است و بعضا مورد اتهام نیز واقع می‌شود. طبق گزارشی که در دسامبر 2018 در روزنامه ایندپندنت انتشار یافته بریتانیا و متحدان غربی‌اش مدعی شده‌اند که دولت چین در حال جنگ‌افروزی با جنگ‌افزارهای سایبری است. طبق این ادعا گروهی بنام APT10 از طرف وزارت امنیت چین در حال انجام یک حمله مخرب برای هدف قرار دادن مالکیت معنوی و اطلاعات تجاری حساس در اروپا، آسیا و ایالات متحده است. آنها این تحرکات را مغایر با تعهدات G20 در سال 2015 می‌دانند که طبق آن هیچ کشوری نباید از سرقت مالکیت معنوی و از جمله اسرار تجاری و سایر اطلاعات کسب و کار محرمانه استفاده کند. جرمی ‌هانت وزیر امور خارجه انگلیس این حرکت را یکی از مهمترین و گسترده‌ترین حملات سایبری علیه انگلیس و متحدان آن نامیده که با هدف دسترسی به اسرار تجاری و اقتصاد در سراسر جهان انجام گرفته است و خواهان متوقف شدن هرچه سریعتر آن شده است. به هر حال چین و روسیه و بسیاری دیگر از کشورهای جهان در پی گستردن چتر امنیتی بر سر داده‌ها و اطلاعات سایبری خود هستند و اینترنت کالیفرنیایی را محرم نمی‌دانند. این بی‌اعتمادی ریشه در بروز فراوان جاسوسی و جرائم سازمان‌یافته سایبری توسط ایالات متحده دارد. در همین راستا در سال 2015 چین و روسیه توافقنامه دوجانبه همکاری در زمینه امنیت اطلاعات امضا کردند. این معاهده که برخی آن را پیمان عدم تجاوز برای فضای سایبری نامیده‌اند جزئیات اقدامات هر دو کشور را در خصوص تبادل اطلاعات و چشم‌انداز پیشرفت آنها در مورد امنیت اطلاعات و کم کردن نگرانی‌های آنها در مورد امنیت سایبری را در بر می‌گیرد. این توافقنامه در حقیقت حکمرانی اینترنت را که تحت سیطره آمریکاست به چالش کشیده و خواستار ایجاد یک سیستم مدیریت چند‌جانبه، دموکراتیک و شفاف برای اینترنت است که طی آن صدای دولت‌ها و ملت‌ها در این فضا بیشتر شنیده شود. حتی کشوری مانند آلمان که خود در جرگه کشورهای غربی قرار دارد از وضع موجود امنیت سایبری خود راضی نیست و در پی ملی‌سازی فضای سایبری است.

 آلمان مانند بسیاری از کشورهای اروپایی در مورد وابستگی خود به فناوری‌های اطلاعاتی ایالات متحده و قانون پاتریوت این کشور که اجازه دسترسی به داده‌های شرکت‌ها را به ایالات متحده می‌دهد ناخرسند است. در این خصوص هورست زیهوفر وزیر خارجه آلمان در اگوست 2018 بیان کرد که آلمان به یک رویکرد و ابزار جدید برای ایفای نقش در عرصه بین‌الملل در زمینه امنیت فضای مجاری نیاز دارد. وی گفت ما باید اذعان کنیم که در این زمینه عقب افتاده‌ایم و زمانی که عقب افتاده‌اید حتما به رویکرد جدیدی نیاز دارید. ملاحظه می‌شود که حتی متحدان سیاسی، اقتصادی و امنیتی آمریکا نیز در زمینه امنیت سایبری خود اظهار نگرانی و برای رفع آن به برنامه‌ریزی پرداخته‌اند.

در این خصوص تلاش برای تامین امنیت فضای مجازی و حرکت به سمت اینترنت ملی در کشور ما نیز باید جزو اولویت‌های سیاست‌گذران و برنامه‌ریزان عرصه اطلاعات و ارتباطات باشد.