طرح‌های خارجی برای امنیت خلیج فارس اشتباه است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، دکتر «ویلیام اورمان بیمن» استاد مردم‌شناسی در دانشگاه مینه‌سوتا معتقد است هرگونه طرح خارجی برای اعمال کنترل بر خلیج فارس اشتباه بوده و کشورهای منطقه، خود باید این مسئولیت را به دوش بکشند.

بیمن پیش‌تر مدیرگروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم‌شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه نیز بود. بیمن دکتری مردم‌شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد و به خاطر نوشتن چندین جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش‌های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و... بسیار مشهور است.

خبرنگار فارس در زمینه تشکیل ائتلاف آمریکایی در خلیج فارس و سایر برنامه‌های مطرح شده برای امنیت این منطقه گفت‌و‌گویی با دکتر بیمن انجام داده است.

 ایالات متحده آمریکا در صدد تشکیل ائتلافی نظامی در خلیج فارس است. هدف از این اقدام چیست؟

بیمن: آمریکا دلیل قابل قبولی برای درگیری با ایران ندارد. تنها وسیله مرتبط با ارتش آمریکا که توسط ایران آسیب دید، همان پهپادی بود که در خلیج فارس ساقط شد. آمریکا در ابتدا مدعی شد که آن پهپاد در آب‌های بین‌المللی بوده است و ایران نیز اعلام کرد که پهپاد در آب‌های سرزمینی بوده است. در نهایت روسیه اظهارات ایران را تائید و اعلام کرد که پهپاد آمریکایی در آب‌های ایران سقوط کرده و بعد از آن آمریکا نیز ساکت شد.

افرادی مثل «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا و «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید به دنبال بهانه برای حمله به ایران هستند. پس اشاره به تشکیل ائتلاف نظامی از سوی آمریکا به این دلیل است که آن‌ها می‌خواهند با مطرح کردن «منافع آمریکا»، هر کشتی و یا هر گونه تجهیزات دریایی در منطقه را که حتی آمریکایی نباشد، در صورت درگیر شدن با نیروی دریایی ایران به عنوان حمله به منافع آمریکا عنوان نمایند و از همین رو در تلاش برای ایجاد ائتلاف با دیگر کشورها هستند. این البته بهانه‌ای بیشتر نیست، اما برای سیاستمداران جنگ طلب مستمسکی برای اقدام نظامی و جنگ در منطقه و علیه ایران است.

طرح دیگری که این روزها برای امنیت منطقه خلیج فارس مطرح شده از سوی انگلستان است. فرانسه اعلام کرده در این ائتلاف مشارکت می کند و آلمان هنوز مردد است. چرا انگلستان این طرح را بدون حضور آمریکا پیشنهاد داده است؟

بیمن: به این دلیل که بریتانیا منفعتی در جنگ با ایران ندارد و خوب هم می‌داند که آمریکا به دنبال بهانه برای به راه انداختن جنگ است و برهمین اساس هم انگلیسی‌ها نمی‌خواهند که کشتی نظامی خودشان بهانه‌ای برای آغاز جنگ آمریکایی‌ها در منطقه باشد.

طرح دیگری برای منطقه خلیج فارس از سوی روسیه مطرح شده که به دیدگاه ایران در این مورد نزدیک است. در طرح روسیه قدرت‌های فرامنطقه ای فقط نقش نظارتی- و نه نقش مداخله‌گر- در امنیت خلیج فارس ایفا می‌کنند. چقدر این طرح در حال حاضر عملیاتی و ممکن است؟

بیمن: البته که روسیه به دنبال چنین هدفی است. هدف نهایی آن‌ها از زمان پتر کبیر تا کنون دسترسی به آب‌های خلیج فارس بوده و هست. ایران ممکن است با این طرح موافقت کند، اما به نظر من آن‌ها نباید چنین چیزی را قبول کنند. پذیرش چنین چیزی به معنای قربانی کردن حاکمیت ایران برای روسیه است و این در واقع به نظر طرحی برای افزایش نفوذ روسیه در منطقه است. نباید اجازه داد که روسیه در خلیج فارس پایگاه نظامی فرامرزی ایجاد کند، چون این اقدام اشتباهی سهمگین خواهد بود.

دیدگاه ایران این است که امنیت منطقه خلیج فارس توسط کشورهای خود منطقه تأمین شود. این طرح چقدر در حال حاضر عملیاتی است؟

بیمن: به نظر نمی‌آید که این طرح در حال حاضر چندان عملی باشد، اما من هم معتقدم که دولت‌های خلیج فارس لازم است تا خودشان نیرو و سازمانی دفاعی را برای محافظت از منافع‌شان در منطقه تاسیس کنند. من خودم هم از جمله حامیان نقش آفرینی دولت‌های محلی در کنترل اوضاع در منطقه هستم و به شدت مخالف اقدامات قدرت‌های خارجی و بین‌المللی در منطقه می‌باشم، چون این اشتباهی بسیار بزرگ است، هرچند برخی دولت‌ها خواهان چنین چیزی هستند.

 نیروهای نظامی آمریکا بعد از 16 سال مجدداً به عربستان بازگشتند. این موضوع چه تأثیری بر امنیت منطقه ‌می‌گذارد؟

بیمن: عربستان سعودی از زمان تاسیس در دهه 1930 به دلایل مذهبی مخالف حضور نیروهای آمریکایی در خاک خود بود که این با توجه به عدم پذیرش نیروهای غیرمسلمان و کافر در خاک مکه و مدینه بود که از نظر وهابیون و سلفی‌ها غیرقابل پذیرش عنوان می‌شد. به هر حال آمریکا در تلاش برای استقرار نیروهای خود در عربستان سعودی است. تا مدت‌های مدیدی آمریکا نیروهایش را تحت عنوان مستشاری و فعالیت‌های غیرنظامی در عربستان مستقر کرده بود که این موضوع از زمان جنگ اول خلیج فارس و حمله عراق به کویت صورت گرفته بود، چون در آن زمان، جرج بوش پدر از احتمال حمله عراق به عربستان خبر داده بود و با استقرار نیروهای آمریکایی در عربستان، مدعی محافظت از سعودی‌ها شد.

در حال حاضر نیز آمریکا به دنبال بهانه برای حمله به ایران است. از یک طرف هم اگرچه عربستان دارای ذخایر نظامی و تجهیزات گسترده است، اما فاقد نیروی رزمی است. بنابراین اگر جنگی هم در منطقه خلیج فارس رخ دهد، آمریکا در تلاش برای به دست گیری ابتکار عمل تحت عنوان کمک و حمایت از عربستان است. این البته رفتاری تناقض گونه و تظاهرآمیز است. آمریکا از یک طرف از ایران به دلیل حضور در سوریه انتقاد می‌کند، اما خودش در تلاش برای درگیری تمام عیار با ایران در پوشش حمایت از عربستان سعودی است.

در همه این فعالیت‌ها، آن چه خوانندگان شما لازم است تا بدانند این است که در آمریکا نیز از ترامپ، بولتون و پمپئو بدلیل اقدامات‌شان در خلیج فارس انتقاد می‌کنند، چون واقعا بسیاری از آمریکایی‌ها منافعی برای کشورشان در خلیج فارس نمی‌بینند. در این شرایط نیز دولت ترامپ در تلاش است تا با ایجاد اتحادها و ائتلاف‌های ساختگی، منافعی را برای آمریکا در منطقه دست و پا کند.