نکته هایی ظریف در گزارش بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب

به گزارش پایداری ملی،‌ روز گذشته نمایشگاه کتاب تهران میزبان رهبر معظم انقلاب بود،‌ معظم‌له با حضور در مصلی از غرفه‌های برخی از ناشران در شبستان مصلی بازدید کردند و ناشران بسیاری تازه‌های خود را به ایشان معرفی کردند،‌ رهبر انقلاب امسال نیز توصیه‌هایی را برای جریان نشر و مسئولان فرهنگی کشور مطرح فرمودند،‌ از آن جمله بحث حمایت از نشر نزدیک به فرهنگ انقلاب و  تولید کتاب‌های خوب و بامحتوا.

یک روز پس از بازدید رهبر انقلاب و انتشار روایت‌هایی از حضور ایشان در نمایشگاه کتاب با علیرضا مختارپور معاون نشر موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی که در جریان حضور رهبری در نمایشگاه کتاب ایشان را همراهی می‌کرد،‌ گفت‌وگو کردیم،‌ متن این گفت‌وگو به شرح ذیل است:

امسال بیست  و دومین باری بود که رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب بازدید داشتند،‌ بازدید ایشان از جهات بسیاری اهمیت دارد، هم برای مخاطبان و هم برای مدیران اجرایی. ایشان در جریان بازدید خود معمولاً توصیه‌هایی برای مسئولان فرهنگی و اجرایی و ناشران دارند،‌ روز گذشته نیز توصیه‌هایی داشتند،‌ در این باره بفرمایید؟

بله، همان طور که گفتید، دیروز بیست و دومین بازدید ایشان از مجموع 32 دوره نمایشگاه کتاب تهران بود، چند محور عمده از بازدید ایشان قابل توجه است،‌ محور اول نکته‌ای است  که خود ایشان هم فرمودند و آن ترویج و تشویق مردم به کتاب و کتابخوانی است.

محور دوم، آشنایی با جریان نشر در کشور  و کتاب‌های تازه  و آشنایی با مشکلات  ناشران  است که روز گذشته برخی ناشران درباره گرانی کاغذ مطالبی را خدمت ایشان عرض کردند.

محور سوم توصیه‌‌های ایشان به مسئولان فرهنگی کشور و ناشران است،‌ این محور در تمام 22 دوره قبلی بازدید به اقتصای مسائل هر دوره مطرح شده است. مثل توجه به محتوای کتاب،‌ توجه به نوع کاغذ انتخابی،‌ توجه به استفاده از تصاویر و طراحی مناسب برای روی جلد، محتوای قابل استفاده و منطبق بر فرهنگی ایرانی ـ  اسلامی.

در بازدید روز گذشته نیز رهبر انقلاب بر این مطالب تاکید کردند، نکته دیگری که خصوصاً‌ در دو دهه اخیر در بازدیدهای ایشان مورد تاکید بوده این است که جریان فرهنگی کشور نباید نسبت به کسانی که در عرصه نشر برای ترویج گفتمان انقلاب اسلامی و سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی تلاش می‌کنند،‌ بی‌تفاوت باشد. این افراد خصوصاً کسانی که از نسل جوان کشور هستند و می‌توانند امید و آینده نشر در کشور باشند، باید از طرف مدیریت فرهنگی کشور مورد تشویق و حمایت قرار گیرند.

 اطلاعات کتاب‌شناختی رهبر انقلاب معمولا حیرت اهل فرهنگ و قلم را به دنبال دارد‌، پرسش‌هایی که حضرت آقا از ناشران می‌پرسند،‌ نشان می‌دهد که ایشان به خوبی در جریان مسائل نشر هستند،‌ در بازدید روز گذشته رهبر انقلاب درباره میزان استقبال مردم از کتاب‌ها از چند ناشر پرسیده بودند،‌ در این باره توضیح بفرمایید؟

بله دیروز هم این اتفاق رخ داد،‌ البته در برخی سال‌ها اگر چهره‌های قدیمی‌تر برخی ناشران حضور داشته باشند، طبیعتاً رهبری نسبت به سابقه آن‌ها و آشنایی با آن‌ها اشارتی دارند،‌ دیروز ایشان از اغلب ناشران در مورد فروش سوال کردند، با اینک دغدغه اصلی ایشان کتابخوانی است و حتی فرموده‌اند، خرید کتاب صرفاً باید به قصد خواندن باشد، نه پز دادن و نگهداری کتاب صرف در خانه و محل کار. اما بالاخره یکی از مقدمات خواندن، خرید کتاب است.

امسال قبل از نمایشگاه برخی ناشران و دست اندرکاران نشر اعلام کرده بودند،‌ که ما پیش بینی می‌کنیم امسال استقبال زیادی از نمایشگاه صورت نگیرد،‌ ایشان می‌خواستند این مسئله را مورد ارزیابی قرار دهند که چه اتفاقی در نمایشگاه افتاده است؟

 اولاً جمعیت خوبی امسال به نمایشگاه آمده است، همچنین بنا به آمار مسئولان نمایشگاه، تا دیروز 35 درصد از نظر قیمت و 15 درصد از نظر عناوین با افزایش فروش مواجه بوده‌ایم،‌ به هر حال وقتی قیمت کتاب بالا می‌رود  نباید از طریق عدد فروش  مقایسه به دست بیاید، بلکه باید عناوین هم بررسی شود. از طرف دیگر نوع کتاب‌هایی که به تجدید چاپ رسده بود،‌ نشان می داد، تعداد قابل توجهی از این کتاب‌ها در جامعه مورد استقبال قرار گرفته  است. البته طبیعی است که نسبت به جمعیت کشور و انتظاراتی که رهبری از شمارگان و فروش کتاب و مطالعه آن دارند،‌ هنوز فاصله زیاد است.

ایشان بارها گفته‌اند، در کشور ما شمارگان کتاب‌ها باید 100 هزار،‌ 200 هزار و حتی 300 هزار نسخه باشد، الان شمارگان به نسبت پایین است، اما اینکه از همین شمارگان تعداد بالایی خوانده شود یا به فروش رود نکته قابل توجهی است.

نکته دیگر اظهار خرسندی ایشان از تولید و عرضه کتابهای مربوط به دفاع مقدس و خاطرات همسران و مادران شهدا بود.

هر سال پس از بازدید، گزارشات مختلفی از آن چیزی که رخ داده منتشر می شود، روز گذشته نیز گزارشات و تصاویری درباره کتاب‌هایی که رهبری به آن‌ها توجه کردند‌، منتشر شد،‌ درباره واقعیت آنچه که اتفاق افتاد،‌ بفرمایید.

اول من یک نکته‌ای بگویم،‌ تفاوت کتاب با تصویر چیست؟ تفاوت کتاب با تصویر این است که در کتاب با متن سر و کار داریم و مطلب را به صورت مفصل و مشروح می‌خوانیم،‌ در نتیجه اطلاعات کامل به دست می‌آوریم. در مورد تصویر اینگونه نیست،‌ ما وقتی تصویری می‌بینیم، نمی‌‌دانیم مقدمه آن چه بوده است؟ بعد از آن چه رخ داده است؟

رهبری وقتی در غرفه‌های مختلف کتاب‌های مختلفی را می‌بینند،‌ گاهی کتاب‌هایی را دست می‌گیرند،‌ گاهی ورق می زنند و بعد نوع برخوردشان با این کتاب‌ها انواع مختلفی دارد،‌ کتاب‌هایی هست که ایشان می بینند،‌ و همان جا می‌فرمایند که این کتاب را خوانده‌ام، کتاب خوبی است یا کتاب  قابل استفاده‌ای است،‌ حتی برخی سال‌ها گفته‌اند، این کتاب باید ترویج شود. این یک دست از کتاب‌هاست.

اما،‌ برخی از کتاب‌ها را که می بینند، سوال می‌کنند، مثلا می‌پرسند، این کتاب در ایران خواننده دارد؟ چون سبک نوشتار کتاب سبک دشواری است،‌ گاهی کتاب را می‌بینند و با توجه به آشنایی قبلی که از این کتاب دارند، پرسشی می‌پرسند،‌ مثلا با ترجمه‌ای از یک کتاب مواجه می‌شوند و می‌دانند که ترجمه‌های دیگری هم از آن کتاب قبلا منتشر شده است،‌ بنابراین می‌پرسند که این ترجمه جدید است؟ آیا این ترجمه نسبت به ترجمه‌های قبل تفاوتی دارد؟ مثلا امسال هم رمانی را دیدند و سوال پرسیدند که تفاوت آن با ترجمه‌‌های قبلی چیست؟ که مسئول غرفه توضیح داد، ترجمه‌های قبل از زبان واسط ترجمه شده است و ترجمه حاضر از زبان اصلی ترجمه شده است.

در مورد برخی کتاب‌ها از انتخاب یا نحوه گزینش کتاب برای ترجمه می‌پرسند. 

درباره برخی کتاب ها اصلا ایشان نگاه انتقادی دارند،‌ برای نمونه دیروز کتابی را دیدند و به ناشر گفتند این کتاب بر خلاف آن چیزی که مولف ادعا کرده؛ جهتی مغایر با آن چیزی که در ظاهر دارد؛ نشان می‌دهد. فرض کنید این کتاب دست حضرت آقا باشد و عکاسی هم عکس بگیرد و تصویرش پخش شود،‌ بعد بیننده تصور کند این کتاب مورد توجه و تشویق قرار گرفته، در حالیکه اصلاً چنین نیست.

برای نمونه دیروز حضرت آقا کتابی را دست گرفتند که شکل خاصی از کتاب‌های رده کلیات بود، ایشان صفحه‌ای را باز کردند و نکته‌ای را نشان دادند و فرمودند این غلط است. به ناشر گفتند این کتاب غلط دارد. باز هم اگر صرفا به تصویر اکتفا کنیم، متوجه نمی شویم که ایشان به ناشر گفته اند دقت کنید این کتاب مشکل دارد.

بنابراین می‌بینیم که انواع و اقسام اظهار‌نظرها، انواع توجه‌ها، انواع نگاه‌ها وجود دارد،‌ من در باره کتاب خاصی  صحبت نمی کنم، اما جامعه فرهنگی و رسانه‌ای خصوصا درباره کتاب باید توجه کند که نوع نگاه ایشان به کتاب‌ها صرفاً از یک تصویر بدست نمی‌آید، ایشان که به نمایشگاه می‌آیند با ناشران و مولفانی صحبت می‌کنند، گاهی ذکر خیر مولفان و ناشران  می‌کنند،‌ اما حضرت آقا که همه دیدگاه‌شان را درباره یک مترجم یا یک نویسنده یا حتی همه کتابها در نمایشگاه بیان نمی‌کنند. اینکه حضرت آقا ذکر خیری از نویسنده  یا مترجم می کنند، دلالتی بر این نیست که  کتاب مورد توجه و تبلیغ بوده یا نبوده است؟ اصلا در این حوزه‌ها نیست، رویکرد کلی ایشان در نمایشگاه این است که هر ناشری که با ایشان مواجه پیدا می‌کند آقا محبت می‌کنند، خسته نباشید می‌گویند، تشکر می‌کنند، ولو اینکه نسبت به کتابهای آن ناشر نظر خاصی داشته یا نداشته باشند. بنابراین باید نگاه کلی به این مسائل داشت و به مجموعه دیدگاههای ایشان نسبت به جریان نشر کتاب و محتوا دقت کرد.ان شاالله