هدر رفت آب در دریاچه ارومیه به صفر می‌رسد

به گزارش پایداری ملی،دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و از و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران و جهان بشمار می‌رود و بر اساس گزارشات آبدهی رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه، 65 درصد از آب‌های ورودی به دریاچه از طریق آب‌های ورودی رودخانه‌های جنوب تأمین می‌شود.

طرح احیای دریاچه ارومیه با تشکیل کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز شکل گرفت و فعالیت رسمی خود را با همکاری سازمان‌هاازجمله جهاد کشاورزی، اداره حفاظت محیط‌زیست و شرکت آب و فاضلاب آذربایجان غربی آغاز کرد.

تاکنون با مشارکت سازمان‌های مختلف اقدامات زیادی برای نجات دریاچه ارومیه صورت گرفته و ازاین‌رو امسال شاهد افزایش سطح تراز دریاچه نسبت به سال‌های گذشته هستیم.

پروژه های اجرایی طرح احیای دریاچه ارومیه در سال 97

پروژه انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه و باهدف انتقال آب از حوضه کانی سیب به دریاچه اجرا می‌شود و پس از بهره برداری از آن سالانه 640 میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد و این طرح 73 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

پروژه سردهنه سازی، اصلاح و بازسازی دریچه‌ها و آبگیرهای رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه که باهدف امکان آبگیری کانال آبیاری در ظرفیت مناسب در فصول زراعی و مسدود نمودن جریان به کانال و هدایت آب رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه به سمت پیکره دریاچه در فصول غیر زراعی است.

در پروژه احداث سد سیلوه و کانال انتقال آب جلدیان، سد سیلوه بر روی رودخانه لاوین، که از سر شاخه رودخانه گلاس بوده و آورد متوسط سالانه 220/7 میلیون مترمکعب دارد، احداث می‌شود و انتقال آب از سد سیلوه از طریق کانال آب جلدیان انجام صورت می‌گیرد و از طریق این کانال سالانه 95 میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد.

پروژه اتصال رودخانه زرینه رود به سیمینه رود به منظور افزایش اثربخشی آب رهاسازی شده از سد بوکان و انتقال آب ناشی از وقوع سیلاب به پیکره دریاچه ارومیه در کمتر از 8 ماه انجام شد و انتقال آب رودخانه زرینه رود و سیمینه رودبه دریاچه ارومیه بسیار تأثیرگذار بوده است.

هدف از اجرای پروژه تصفیه خانه‌های ارومیه و گلمان، تصفیه و انتقال پس آب فاضلاب جمع آوری شده شهرستان‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه در راستای نجات دریاچه ارومیه است و با اتمام این پروژه، سالانه 105 میلیون متر مکعب پس آب تصفیه‌شده از تصفیه خانه‌های فاضلاب حوضه آبریز به دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد.

رئیس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی دلیل اصلی افزایش سطح تراز دریاچه بارندگی‌های اخیر، لای روبی  رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه، انسداد انهار و دریچه‌های آبگیر موجود در مسیر رودخانه‌ها، انتقال روان آب‌ها و رهاسازی آب سدها به دریاچه عنوان می‌کند و می‌گوید: مرحله نخست رهاسازی آب به دریاچه ارومیه به میزان 92 میلیون مترمکعب از سدهایزولا، سلماس، سد شهرچای و مهاباد انجام شده است.

فرهاد سرخوش با اشاره بر اینکه طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه هنوز به بهرهبرداری نرسیده است، بیان می‌کند: سال آینده چندین طرح انتقال آب به دریاچه به بهره برداری می‌رسد که می‌تواند نقش بسزایی در احیای نگین فیروزه‌ای آذربایجان غربی داشته باشد.

وی مساحت فعلی دریاچه ارومیه را 2 هزار و 334 کیلومتر مربع اعلام می‌کند ومی‌افزاید: حجم آب این دریاچه در حال حاضر دو میلیارد و 110 میلیون متر مکعب است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 770 میلیون متر مکعب افزایش داشته است.

صفر شدن هدر رفت آب در دریاچه ارومیه

بر اساس گزارشات اعلام‌شده از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه بارش‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته 85 درصد رشد داشته و امیدها برای احیای بزرگ‌ترین دریاچه آب‌شور جهان پررنگ‌تر شده، اما  رشد بارش‌ها به‌تنهایی نمی‌تواند نجات‌دهنده باشد، بلکه استفاده درست و بهینه از این میزان بارش‌هاست که می‌تواند ادامه حیات دریاچه ارومیه را تضمین کند.

مسئول واحد سیاست‌گذاری دفتر تلفیق و برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه در این زمینه اظهار می‌کند:  سال 92 که عملیات احیا آغاز شد و تراز دریاچه نسبت به سال 88، 130 سانتیمتر پایین‌تر بود، این در حالی است که طی سال‌های 88 تا 92، متوسط بارش حوزه دریاچه ارومیه 330 میلی‌متر بوده و درواقع طی این سال‌ها موفق شده‌ایم با اجرای طرح‌های مختلف میزان آب بیشتری را به سمت دریاچه هدایت کنیم و امسال وضعیت بارش‌ها بهتر است و 36 سانتیمتر افزایش تراز داشته‌ایم، اما وقتی این میزان را در بازه زمانی 4 ساله در نظر می‌گیریم متوجه می‌شویم این افزایش در گرو اجرای مناسب طرح‌ها و هدایت مناسب روان آب‌ها به‌رسمت دریاچه بوده است.

علی حاجی مرادی در مورد افزایش روان آب‌ها می‌گوید: افزایش بارش‌ها منجر به تولید روان آب‌های بیشتر می‌شود و اینکه ما چگونه از این روان آب‌ها استفاده کنیم مهم است نه میزان بارش‌ها.

وی رهاسازی آب به سمت دریاچه را یکی از مهم‌ترین اقدامات وزارت نیرو دانسته و می‌افزاید: کاهش تراز دریاچه در ماه‌های گرم سال طبیعی است، اما امسال با افتتاح نخستین طرح‌های آب‌رسانی به این دریاچه تلاش داریم جلوی تبخیر آب را بگیریم.

اجرای طرح‌های جامع مقابله با بیابان‌زایی

با توجه به خشک شدن دریاچه ارومیه و از بین رفتن پوشش گیاهی، منطقه با پدیده بیابان‌زایی روبه رو بوده و برخلاف وضعیت‌های قبلی بادهایی از سوی دریا به سمت خشکی می‌شود که موجب فرسایش‌های بادی و گردوغبار نمکی و تبعات ناشی از آن می‌شود.

بر اساس اهداف ستاد احیای دریاچه ارومیه مبنی بر حفظ و احیای منابع طبیعی، اقدامات بیولوژیکی و بیومکانیکی در جهت ایجاد پوشش گیاهی و مقابله باکانون‌ها تولید گردوغبار و ریز گردهای نمکی در شهرستان‌های ارومیه، سلماس و میاندوآب آغاز شد و هدف از این طرح مبارزه بیولوژیکی و بیومکانیکی  با ریز گردهای نمکی و مقابله با بیابان‌زایی است.

 اجرای بادشکن غیرزنده، ساماندهی چرای دام در اراضی ساحلی دریاچه ارومیه، مراقبت و نگهداری از گرازهای موجود در سطح 568 هکتار، آبیاری سنواتی شامل آبیاری نهالها و بوته‌های کاشته شده و احداث ایستگاه‌های سنجش و پایش فرسایش بادی اقداماتی هستند که در مقابله با بیابان‌زایی و مبارزه با کانون‌های تولید گردوغبار و ریز گردهای نمکی انجام‌شده است.

اقدامات فرهنگی و اجتماعی طرح های احیای دریاچه ارومیه

توسعه کشت گیاهان دارویی کم آب بر در شهرستان‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه، تسهیل گری برای ایجاد خانه توسعه تکاب، فرهنگ‌سازی و آموزش روش‌های بهینه‌سازی الگوی مصرف و مشارکت کشاورزان در استفاده از روش‌های نوین آبیاری و افزایش راندمان آبیاری و نهادینه کردن فرهنگ مصرف آب و حفاظت از محیط‌زیست در مدارس و خانوارها از طریق برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات مختلف دانش‌آموزی بخشی از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی انجام‌شده طی سال‌های 93 تا 96 است.