قرارگاه پدافند شیمیایی در یک نگاه

به گزارش پایداری ملی، هدف از تشکیل قرارگاه پدافند شیمیایی کاهش آسیب‌پذیری‌ها، افزایش بازدارندگی و تسهیل مدیریت بحران در مواجهه با تهدیدات و حوادث شیمیایی است.

لذا بر این اساس قرارگاه پدافند شیمیایی کلیه فعالیت های خود را در راستای دستیابی به اهداف فوق در محورهای  رصد و پایش تهدیدات شیمیایی، آموزش، تحقیق، پژوهش، فرهنگ‌سازی، درمان، فرماندهی و مدیریت حوادث برنامه‌ریزی می نماید.

بر این مبنا تولید محتوای آموزشی و فرهنگی، برنامه‌ریزی جهت برگزاری دوره‌های طولی و عرضی برای مخاطبین و تشکیل کارگروه تخصصی پدافند شیمیایی در اولویت برنامه‌های آموزشی این قرارگاه قرار دارد، همچنین در موضوع درمان مصدومین شیمیایی، دانشگاه و بیمارستان بقیه ا.. (عج) به‌عنوان قطب درمان مصدومین شیمیایی تعیین گردیده که با راه‌اندازی اورژانس شیمیایی مرکز تحقیقات آسیب‌های شیمیایی در سال گذشته عملا بخشی از نیاز کشور را در این حوزه پاسخ داده است. درخصوص رصد و پایش، این قرارگاه اقدام به راه‌اندازی بانک اطلاعات مواد شیمیایی نموده است و حوادث شیمیایی را در داخل و خارج کشور مورد رصد و تحلیل قرار می‌دهد.

وقوع حوادث متعدد در زیرساخت‌های شیمیایی، به خوبی نشان می‌دهد که این حوزه مستعد هرگونه حادثه است. بنابراین بایستی تهدیدات ناشی از مواد شیمیایی پرخطر، به ویژه مواد شیمیایی سمی و کشنده را در این‌گونه حوادث جدی گرفته و به منظور حذف و یا کاهش آن، اقدامات لازم جهت مصون‌سازی زیرساخت‌های شیمیایی صورت پذیرد. در بحث تهدیدات جنگ شیمیایی نیز، بمباران شیمیایی مردم سردشت و حتی استفاده عربستان از سلاح‌های شیمیایی در یمن و امثالهم، متاسفانه نشان می‌دهد که تهدید شیمیایی دشمن علی‌رغم وجود قوانین بین‌الملل در خصوص ممنوعیت استفاده از اینگونه سلاح‌های کشتار جمعی، واقعیتی انکارناپذیر است.

نوع دیگری از تهدیدات شیمیایی، استفاده دشمن از مواد شیمیایی تاثیرگذار بر سلامت انسان در قالب مواد خوراکی، بهداشتی و آرایشی است. از نظر ما، به احتمال زیاد بخشی از قاچاق این دسته از محصولات به کشور می‌تواند هدایت شده از سوی دشمنان باشد که می‌تواند موجب بروز بیماری‌های خطرناک مانند سرطان‌های ناشناخته و یا ناباروری گردند. مشکلاتی از این دسته، شاید در حال حاضر مساله‌ساز نباشند اما به تدریج و در آینده می‌توانند موجب آسیب‌ جدی ‌شوند و هزینه‌های سنگین اقتصادی بر کشور و مردم در پی داشته باشند.

این مصادیق نشان می‌دهد که ما باید در این حوزه‌ها برنامه‌ریزی داشته باشیم و یکی از مهمترین برنامه‌ریزی‌های قرارگاه شیمیایی در جهت تسهیل مدیریت بحران، آگاه‌سازی مسئولان و مردم نسبت به حوزه‌های تهدیدات شیمیایی است.

از اقدامات اساسی در این زمینه، راه‌اندازی نشریه و سایت با محوریت آموزشی، اطلاع‌رسانی و فرهنگی در حوزه‌ پدافند شیمیایی است که می تواند به عنوان یک مرجع اطلاعاتی مورد استفاده مردم قرار گیرد. آموزش عمومی پدافند غیرعامل به دانش‌آموزان در سطح مدارس نیز در دستور کار قرار دارد. از دیگر برنامه‌های قرارگاه پدافند شیمیایی، راه‌اندازی تلفن گویا و در واقع یک تلفن اطلاع‌رسانی آموزشی است که در مرحله‌ امکان‌سنجی و ارزیابی قرار دارد. همچنین آموزش و آگاه‌سازی مدیران در سطح کلان و مدیران میانی نیز به عنوان یکی از مهمترین برنامه‌های قرارگاه شیمیایی است.

ساخت انیمیشن با موضوعات مختلف پدافند شیمیایی نیز یکی دیگر از برنامه‌های قرارگاه پدافند شیمیایی است که می‌تواند در سطح ملی مخاطب بسیاری داشته باشد که اقدامات خوبی هم از جمله تولید فیلمنامه با موضوعات آگاه‌سازی مردم از تهدیدات شیمیایی صنعت تاکنون انجام شده است، که انشاءا... با همکاری مسئولین این حوزه ساخته و پخش خواهد شد.

همچنین با تلاش‌های معاونت آموزش و پژوهش سازمان پدافند غیرعامل دو رشته‌ در مقطع تحصیلات تکمیلی تحت عناوین "مدیریت و فرماندهی پدافند غیرعامل شیمیایی" و "پدافند غیر عامل در نظام‌ سلامت با گرایش شیمیایی" راه‌اندازی شده است.

یکی دیگر از مهمترین اقدامات قرارگاه پدافند شیمیایی در طی سال، انجام چندین رزمایش پدافند شیمیایی در دستگاه‌ها و زیرساخت‌های صنایع شیمیایی و پتروشیمیایی کشور در جهت ارتقاء، توانمندسازی و هم‌افزایی دستگاه‌ها و تیم‌های عملیاتی در مواقع بحران و حوادث شیمیایی است.

  با توجه به عمر کوتاه قرارگاه پدافند شیمیایی و همچنین گستردگی حوزه تهدیدات شیمیایی، ما در ابتدای راه هستیم، در عین حال اولویت برنامه‌های قرارگاه در گام نخست توجه به برنامه‌های اساسی و پایه است. در همین راستا اقداماتی در زمینه دانش پدافند شیمیایی، تربیت مربی، تولید بانک اطلاعات، ارتباط‌گیری با دستگاه‌های مخاطب، معرفی قرارگاه و حوزه‌های مأموریتی آن و ارتقای توان عملیاتی قرارگاه انجام گرفته که به پیشرفت‌های قابل قبولی نیز دست یافته‌ایم. 

اما با توجه به انتظارات رهبر معظم انقلاب از سازمان پدافند غیرعامل جهت مصون‌سازی کشور در برابر تهدیدات، امیدواریم با برنامه‌ریزی صحیح و همکاری دستگاه‌های مسئول و مخاطب با این دیدگاه که اجرای برنامه‌های پدافند غیرعامل، سرمایه گذاری است و نه هدر رفت هزینه، در آینده  نزدیک به سطح مطلوب و مورد نظر رهبری انقلاب در جهت حفظ سرمایه‌های کشور در برابر تهدیدات شیمیایی برسیم.

مسلماً مهمترین سرمایه‌های یک کشور، مردم آن کشورند. براین اساس، چشم‌انداز قرارگاه پدافند شیمیایی نیز ارتقای مصونیت مردم در برابر تهدیدات شیمیایی است. با این حال اولویت سیاست‌های قرارگاه پدافند شیمیایی استفاده از ظرفیت علمی اساتید، نخبگان، محققان و دانش آموختگان حوزه شیمی به منظور پیشبرد علمی برنامه‌ها در جهت دستیابی به اهداف قرارگاه می‌باشد. همانطور که اشاره شد دعوت از اساتید و متخصصین حوزه شیمی و راه‌اندازی کارگروه علمی پدافند شیمیایی، همچنین استفاده از ظرفیت نخبگان علاقمند به این حوزه در قالب اجرای پروژه‌های کسر خدمت یا جایگزین خدمت در جهت اجرای برنامه‌های دارای اولویت در حال انجام است.

توجه به آموزش، فرهنگ‌سازی و آینده‌پژوهی در این حوزه رویکرد دیگر این قرارگاه است. به عبارتی یکی از اقدامات مهم در جهت کاهش تهدید، آسیب‌پذیری و تسهیل مدیریت بحران در هر جامعه، آموزش و فرهنگ‌سازی است که اگر درست و منطبق بر الزامات بومی آن باشد، در مصون‌سازی آن جامعه در برابر تهدیدات بسیار مؤثر خواهد بود.